علایم و نشانه های سردرد تنشی عبارتند از:

● درد کلافه کننده

● احساس سفتی یا فشار در پیشانی یا در طرفین سر یا پشت سر

● حساسیت به لمس در ناحیه جمجمه، گردن و شانه

سردرد تنشی به دو دسته اصلی تقسیم می شود: اپیزودیک و مزمن.

سردردهای تنشی اپیزودیک

سردرد تنشی اپیزودیک می تواند از 30 دقیقه تا یک هفته طول بکشد. تناوب سردردهای اپیزودیک تکرار شونده اغلب کمتر از 15 روز در ماه و حداقل به مدت 3 ماه است. سردرد تنشی اپیزودیک تناوبی ممکن است به سردرد تنشی مزمن تبدیل شود.

سردرد تنشی مزمن

این نوع سردرد تنشی ساعت ها طول می کشد و مستمر است. اگر در بازه های زمانی سه ماهه این سردردها حداقل ماهانه 15 روز حضور داشته باشند، مزمن در نظر گرفته می شوند.

تفاوت سردرد تنشی با میگرن

تشخیص سردرد تنشی از میگرن مشکل است. علاوه بر این می توان گفت اگر سردرد تنشی تکرار شونده داشته اید، احتمالا میگرن هم دارید.

بر خلاف برخی از انواع میگرن، سردرد تنشی معمولا با اختلالات بینایی، حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست. فعالیت بدنی معمولا باعث تحریک درد میگرن می شود، اما درد سردرد تنشی را بدتر نمی کند. افزایش حساسیت به نور یا صدا گاهی در سردرد تنشی دیده می شود، اما این علامت شایعی نیست.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر سردرد تنشی زندگی تان را مختل کرده یا اگر بیش از دو بار در هفته باید برای سردردتان دارو مصرف کنید، به پزشک مراجعه کنید.

حتی اگر سابقه سردرد داشته اید، ولی الان الگوی سردردتان تغییر کرده یا احساس متفاوتی دارید، به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات سردردها نشانه یک بیماری جدی مانند تومور مغزی یا پارگی رگ های خونی -آنوریسم- هستند.

چه وقت با اورژانس تماس بگیریم؟

اگر هر کدام از علایم زیر را دارید، به اورژانس مراجعه کنید:

● سردرد ناگهانی و شدید

● سردرد همراه با تب، سفتی گردن، سردرگمی روانی، تشنج، دوبینی، ضعف، بی حسی یا مشکلات گفتاری

● سردرد پس از آسیب سر، به ویژه اگر به مرور بدتر شود

علت سردرد تنشی شناخته شده نیست. متخصصان تصور می کردند که سردرد تنشی ناشی از انقباضات عضلانی در ناحیه صورت، گردن و جمجمه است که احتمالا در اثر بروز احساسات شدید، تنش یا استرس رخ داده است، اما اکنون تحقیقات نشان می دهد که انقباض عضله، علت اصلی این عارضه نیست.

پرطرفدار ترین نظریه این است که در مبتلایان به سردرد تنشی حساسیت به درد افزایش می یابد. افزایش حساسیت عضلانی، نشانه شایع سردرد تنشی است که احتمالا ناشی از حساس شدن حسگرهای درد است.

محرک های سردرد تنشی

استرس شایع ترین عامل سردرد تنشی گزارش شده است.

عوارض جانبی سردرد تنشی

از آنجایی که سردردهای تنشی شایع هستند، تاثیر آنها بر بازده شغلی و کیفیت کلی زندگی بسیار قابل توجه است، به ویژه اگر مزمن هم باشند. درد مکرر فرد را از  شرکت در فعالیت ها باز می دارد. مبتلایان به چنین دردی گاهی نیاز دارند در منزل بمانند و اگر سرکار بروند عملکرد آن ها کاهش می یابد.

پیشگیری

علاوه بر ورزش منظم، تکنیک هایی مانند بیوفیدبک و آرامش درمانی هم به کاهش استرس کمک می کند.

● بیوفیدبک: این تکنیک به فرد می آموزد که پاسخ های خاص بدن را که به کاهش درد کمک می کنند، کنترل کند. در جلسه آموزش بیوفیدبک، دستگاه هایی به بدن متصل می شوند که عملکردهای بدن مانند تنش عضلانی، ضربان قلب و فشار خون را بررسی می کنند و بازخورد آن ها را اندازه می گیرند. پس از آن فرد یاد می گیرد چگونه تنش عضلانی و ضربان قلب و تنفس خود را کنترل کند.

● درمان رفتاری شناختی: این مشاوره درمانی در مدیریت استرس و کاهش میزان و شدت سردرد موثر است.

● تکنیک های دیگر ریلکسیشن: هر چیزی که به آرامش بیمار کمک می کند از جمله تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و آرامش عضلانی، می تواند سردرد را کاهش دهد. تکنیک های آرامش بخش را می توان در کلاس یا خانه انجام داد.

مصرف دارو در کنار تکنیک های مدیریت استرس موثر تر از بهره گیری از تنها یک درمان است.

علاوه بر این، داشتن یک سبک زندگی سالم و رعایت نکات زیر به جلوگیری از سردرد تنشی کمک می کند:

● به اندازه کافی، اما نه زیاد، بخوابید.

● سیگار نکشید.

● به طور منظم ورزش کنید.

● رژیم غذایی متعادلی داشته باشید.

● مقدار زیادی آب بنوشید.

● الکل، کافیین و قند دریافتی خود را محدود کنید.

اگر سردرد مزمن یا مکرر داشته باشید، پزشک معاینات فیزیکی و عصبی انجام می دهد و سپس با استفاده از روش های زیر، نوع و علت سردرد را مشخص می کند.

توصیف درد

با توصیف درد پزشک چیز های زیادی در مورد دردتان خواهد فهمید. مطمئن شوید به هنگام شرح حال موارد زیر را ذکر کنید:

• ویژگی های درد: آیا درد ضربانی است؟ یا ثابت و کلافه کننده است؟ تیر کشنده یا نقطه ای است؟
• شدت درد: شاخص خوب شدت سردرد این است که مشخص شود به هنگام سردرد چقدر عملکرد دارید. آیا قادر به کار کردن هستید؟ آیا سردرد شما را از خواب بیدار می کند یا مانع از خوابیدنتان می شود؟
• محل درد: آیا در تمام سرتان درد احساس می کنید، یا فقط در یک طرف سر یا فقط در پیشانی یا پشت چشمتان؟

آزمایش های تصویربرداری

اگر سردرد غیرمعمول یا پیچیده ای دارید، پزشک آزمایشهای تصویری انجام می دهد تا علل اصلی درد سر را بیابد. دو آزمایش معمول برای تصویربرداری مغز عبارتند از:

• ام آر آی
• سی تی اسکن

برخی از مبتلایان به سردرد تنشی به دنبال مراقبت های پزشکی نیستند و سعی می کنند خودشان درد را درمان کنند. متاسفانه، استفاده تکراری از مسکن های بدون نسخه موجب سردرد دیگری، به نام سردرد ناشی از مصرف بیش از اندازه دارو می شود.

داروهای سردرد حاد

برای کاهش سردرد انواع داروها، هم با نسخه و هم بدون نسخه، در دسترس هستند، از جمله:

• مسکن ها: آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن، اندومتاسین و کتورولاک
• داروهای ترکیبی: آسپیرین یا استامینوفن یا هر دو به همراه کافیین یا یک داروی آرام بخش. داروهای ترکیبی معمولا موثرتر از داروهای مسکن تنها هستند. بسیاری از داروهای ترکیبی بدون نسخه در بازار موجود هستند.
• تریپتان ها و نارکوتیک ها: در افرادی که هر دو سردرد میگرنی و سردرد های تنشی اپیزودیک را تجربه می کنند، تریپتان ها به طور موثر هر دو سردرد را کاهش می دهند. نارکوتیک ها و دارو های اوپیوییدی به علت عوارض جانبی و احتمال اعتیاد آوری آنها به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.

داروهای پیشگیرانه

پزشک داروهایی را برای کاهش تعداد دفعات و شدت حملات تجویز می کند، به خصوص اگر سردرد ها مکرر یا مزمن باشند و به داروهای مسکن و درمان های دیگر جواب نمی دهند.

داروهای پیشگیرانه عبارتند از:

• داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای. از جمله آمی تریپتییلین و پروتروپتیلین، عوارض جانبی این داروها یبوست، خواب آلودگی و خشکی دهان هستند.
• داروهای ضد افسردگی دیگر. ونلافاکسین و میرتازاپین
• ضد تشنج ها و آرامبخش های عضلانی: مانند توپیرامات

گاهی چندین هفته طول می کشد تا داروهای پیشگیرانه در بدن اثر کنند. بنابراین اگر پس از مصرف دارو شروع به بهبودی نکردید نا امید نشوید.

دکتر روند درمان شما را نظارت خواهد کرد تا ببیند داروهای پیشگیرانه چطور عمل می کنند. در عین حال به یاد داشته باشید که استفاده بیش از حد از داروهای مسکن می تواند درمان با دارو های پیشگیرانه را مختل کند.

سبک زندگی و درمان خانگی

گاهی استراحت، کمپرس یخ یا دوش طولانی آب گرم همه ی آن چیزی است که نیاز دارید تا سردرد تنشی بهبود پیدا کند. تنوع رویکرد ها بدون استفاده از دارو به کاهش شدت و تکرار سردرد تنشی مزمن کمک می کند. روش های زیر را امتحان کنید:

• استرس خود را مدیریت کنید.
• کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید.
• وضعیت بدنتان را بهبود دهید: وضعیت صحیح بدن از انقباضات عضلانی جلوگیری می کند. هنگام ایستادن، شانه های خود را عقب دهید و سرتان را بالا نگه دارید. شکم خود را تو دهید و هنگام نشستن، مطمئن شویدکه رانتان به موازات زمین است و سرتان به جلو خم نشده است.

طب جایگزین

درمان های غیر سنتی زیر هم به کاهش سردرد تنشی کمک می کند:

• طب سوزنی
• ماساژ
• درمان های تنفس عمیق، بیوفیدبک و درمان رفتاری

پشتیبانی و حمایت

زندگی با درد مزمن دشوار است. درد مزمن موجب اضطراب یا افسردگی می شود و بر روابط ، بازده و کیفیت زندگی تاثیر می گذارد.

در اینجا به چند پیشنهاد اشاره می کنیم:

• با مشاور یا درمانگر صحبت کنید.
• به یک گروه پشتیبانی بپیوندید.