فواید روزه داری برای بدن

‌روزه‌داری در افراد سالم هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند زیرا مکانیسم‌های دفاعی بدن، محدودیت‌های ایجاد شده را اصلاح خواهند کرد.

‌روزه‌داری در افراد سالم هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند زیرا مکانیسم‌های دفاعی بدن، محدودیت‌های ایجاد شده را اصلاح خواهند کرد. علاوه بر این، تغییراتی که طی ‌روزه‌داری در بدن ایجاد می‌شوند همگی با افطار کردن معکوس خواهند شد. مکانیسم‌های دفاعی بدن همیشه سعی می‌کنند خود را به‌تدریج با شرایط موجود برای حیات وفق دهند. به همین دلیل است که ابتدای ماه رمضان، ‌روزه‌داری سخت‌تر و اواخر این ماه آسان‌تر است. درواقع، بدن به این شرایط عادت می‌کند و سطح تحمل گرسنگی و تشنگی را بالا می‌برد.

افت قند خون در رمضان خودبه‌خود جبران می‌شود

قند (گلوکز) و چربی دو منبع اصلی انرژی در بدن هستند. هنگام غذا خوردن هورمونی به نام انسولین، گلوکز دریافتی را جذب سلول‌های بدن مثل سلول‌های چربی و ماهیچه‌ها می‌کند. قند اضافی هم به صورت گلیکوژن در کبد ذخیره می‌شود. در ‌روزه‌داری طی 6 تا 24 ساعت اول، سطح هورمون انسولین کاهش پیدا می‌کند. درواقع، مکانیسم دفاعی بدن با این عمل از افت قند خون جلوگیری خواهد کرد. با پایین آمدن سطح انسولین، بدن به گلیکوژن یا همان گلوکز ذخیره‌ شده در کبد اجازه دسترسی پیدا می‌کند. گلیکوژن تقریبا تا 24 ساعت اول ‌روزه‌داری مصرف می‌شود و قند مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. با مصرف وعده افطاری هم ذخایر آن دوباره در کبد جایگزین می‌شود.

هنگامی که در طول روز انرژی ثابتی دریافت نمی کنیم، بدن از انرژی ذخیره شده گلیکوژن در کبد استفاده می کند. استفاده از گلیکوژن کبد باعث می شود سطح قند خون پایین آمده و احساس ضعف، بی حالی و رخوت بر انسان چیره شود. اما در همین حال دستگاه گوارش مشغول پاکسازی خود است و هضم بهتر و جذب مواد مغذی نتیجه آن خواهد بود. پوشش داخلی معده و روده ها نیز برای ترمیم غدد و ماهیچه ها و پاک سازی مواد زائد کار می کنند.

کاهش وزن در روزهای اول رمضان ناشی از دفع آب و نمک است

انسولین به حفظ آب و نمک در بدن کمک می‌کند. پایین آمدن سطح انسولین طی روزه‌داری و همراه شدن آن با دفع ادرار باعث دفع مقادیر زیاد آب و نمک از بدن می‌شود. این موضوع هم خود منجر به کاهش وزن خواهد شد. به همین دلیل است که افراد در 5 روز اول روزه‌داری حدود 1 کیلوگرم وزن کم می‌کنند اما باید توجه داشت این کاهش وزن به‌دلیل از دست دادن آب و نمک اتفاق افتاده، نه کالری و چربی. بنابراین فرد به‌راحتی با مصرف آب به وزن اولیه خود برمی‌گردد. یکی دیگر از آثار دفع آب و نمک از بدن طی روزه‌داری کاهش نسبی فشار خون است، به ویژه در افرادی که از داروی فشار خون هم استفاده می‌کنند. ضربان قلب هم در بعضی افراد براثر ‌روزه‌داری تا حدودی بالا می‌رود.

کم‌آبی در ماه رمضان مختصر و بی‌خطر است

کمبود آب در ‌روزه‌داری رمضان بسیار مختصر است و در یک فرد سالم هیچ یک از مکانیسم‌های بدن را دچار اختلال نخواهد کرد. فقط ممکن است باعث علایمی مانند خشکی دهان، خستگی، خواب‌آلودگی، عدم تمرکز، خشکی پوست، سردرد، سرگیجه، یبوست و کاهش اشک شود. بدن انسان از حدود 50 تا 60 درصد آب تشکیل شده است. حال اگر 1 تا 2 درصد از این آب در بدن کاهش پیدا کند، فرد دچار احساس تشنگی و علایم کم‌آبی می‌شود. شاید بپرسید این میزان آب چگونه از بدن دفع می‌شود؟ یک فرد سالم و بالغ در آب و هوای معمولی، روزانه حدود 500 سی‌سی آب از طریق پوست، حدود 200 سی‌سی از طریق مدفوع و تقریبا 400 سی‌سی از راه تنفس دفع می‌کند. دفع آب از طریق ادرار هم معمولا روزانه بین 500 تا 750 سی‌سی است. روی هم رفته بدن انسان در روز حدود 2 لیتر آب از دست می‌دهد. به همین دلیل است که توصیه می‌شود افراد هر روز 2 لیتر آب بنوشند. در ماه رمضان هم این میزان آب باید بین افطار تا سحر مصرف شود.

دفع مسمومیت ها و پاکسازی بدن

پرهیز از خوردن و آشامیدن باعث می شود که بدن به حالت استراحت رفته و انرژی ای که معمولا صرف هضم غذا می کرده، اکنون برای پاکسازی، از بین بردن سموم، درمان زخم های کهنه و ساختن سلولهای جدید صرف کند. در این حالت، بدن برای رساندن مواد لازم به سلولها مجبور به استفاده از انرژی ذخیره شده در گلیکوژن می گردد.

از آن جهت که بیشتر چربی ذخیره شده، شکسته شده است، بدن از مواد شیمیایی و سمومی که به واسطه مصرف مواد غذایی جذب بدن شده اند، پاک می شود. بدین صورت سم زدایی طبیعی در روده بزرگ، کلیه ها، ریه، غدد لنفاوی و پوست رخ می دهد.

روزه‌داری کوتاه‌مدت

اگر زمان ناشتایی و ‌روزه‌داری بیشتر از 24 ساعت طول بکشد، فرایند گلوکونئوژنز اتفاق می‌افتد. در این فرایند، کبد اسیدهای آمینه را به قند تبدیل می‌کند. اگر هم روزه‌داری بیشتر از 2 تا 3 روز ادامه یابد، فرایند کتوزیس اتفاق می‌افتد که ناشی از شکسته شدن لیپیدها یا چربی‌هاست. درواقع، اگر بدن از مواد غذایی، کربوهیدرات کافی دریافت نکند برای تامین انرژی سلول‌ها ذخایر چربی را می‌سوزاند. در این فرایند ماده‌ای به نام کتون ساخته می‌شود که تجمع آن در بدن می‌تواند مضر باشد و باعث کم‌آبی و به هم خوردن تعادل مواد شیمیایی خون شود. البته باید توجه داشت هیچ‌یک از این تغییرات در ‌روزه‌داری‌های ماه رمضان مطرح نیست زیرا در این ماه روزه فقط 12 تا 16 ساعت طول می‌کشد. ‌روزه‌داری‌های بالای 2 تا 3 روز با خطر اختلالات انعقادی و کاهش سیستم ایمنی بدن و گلبول‌های دفاعی سفید مثل لنفوسیت‌ها هم همراه است.

روزه‌داری ‌طولانی‌مدت

سردرد یکی از عوارض ناشتایی طولانی‌مدت است که بر اثر نرسیدن قند به مغز یا کم‌آبی ایجاد می‌شود. ‌روزه‌داری بیشتر از 24 ساعت همچنین می‌تواند با ایجاد افت فشار باعث حس سبکی سر شود. بعضی‌ها هم بر اثر روزه دچار حالت تهوع، دردهای شکمی یا ضعف می‌شوند. البته در زمان ‌روزه‌داری رمضان احتمال بروز این عوارض بسیار کم است، مگر اینکه فرد دچار اختلال زمینه‌ای باشد. عوارضی مثل نارسایی کلیه، ورم پا، نامنظمی ضربان قلب، کم‌خونی، اختلالات عادت ماهانه، کمبود ویتامین‌ها، ریزش مو و... هم معمولا در ‌روزه‌داری‌های بیشتر از 24 ساعت ایجاد می‌شوند.

روزه داری در کنار اجرای برنامه غذایی صحیح در ماه رمضان، در پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر و اغلب بیماری هایی که عادات غلط غذایی، چاقی و افزایش وزن در بروز آن ها دخالت دارند، بسیار کمک کننده است./