افت فشار خون وضعیتی چیست؟

افت فشار خون ارتواستاتیک یا افت فشار خون وضعیتی نوعی کاهش فشار خون است که به هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا دراز کشیده رخ می دهد. این وضعیت ممکن است در شما ایجاد حس سبکی سر یا سرگیجه یا حتی غش کند.

افت فشار خون ارتواستاتیک که افت فشار خون وضعیتی نیز نامیده می شود نوعی کاهش فشار خون است که به هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا دراز کشیده رخ می دهد. این وضعیت ممکن است در شما ایجاد حس سبکی سر یا سرگیجه یا حتی غش کند.

افت فشار خون وضعیتی اغلب خفیف است و به اندازه چند ثانیه تا چند دقیقه پس از برخاستن، به طول می انجامد. این در حالی است که افت فشار خون ارتواستاتیک طولانی مدت، می تواند نشانه ای از بیماری های جدی در فرد باشد. بنابراین اگر در زمان ایستادن دچار حس سبکی سر می شوید پیشنهاد می شود موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید. اگر حتی به اندازه چند لحظه دچار بیهوشی شده اید، مشورت با پزشک بسیار ضروری تر است.

حس سبکی سر یا سرگیجه گاه و بیگاه و نسبتا خفیف می تواند در اثر کم آبی، فشار خون پایین یا گذران زمان زیاد در وان حمام باشد. به عنوان مثال سرگیجه یا سبکی سر زمانی رخ می دهد که فرد پس از نشستن طولانی مدت، از جا بلند می شود، مثلا پس از یک سخنرانی، کنسرت یا مراسمی در مسجد. اگر این علائم گاه و بیگاه ظاهر می شوند معمولا جای نگرانی نیست. اگر نشانه های افت فشار خون وضعیتی در شما دائما تکرار می شود، حتما باید با پزشک مشورت کنید، زیرا این علائم گاهی اوقات نشانه ای از بیماری مهم تری است.

علت افت فشار خون وضعیتی

وقتی از جا بر می خیزید، نیروی جاذبه خون را به سمت پاها پایین می کشد. این عمل باعث کاهش فشار خون می شود چون حجم خون برگشتی به قلب جهت پمپاژ به کل بدن، کاهش یافته است.

بعضی سلول های خاص (به نام بارور رسپتور) که نزدیک شریان های قلب و گردن هستند، این کاهش فشار خون را درک کرده و پیام هایی به مراکز دریافت در مغز ارسال می کنند و این مراکز به نوبه خود به قلب دستور می دهند که سریع تر بتپد و خون بیشتری را پمپاژ کند، این عمل موجب تثبیت فشار خون می شود. به علاوه، این سلول ها موجب می شوند رگ های خونی تنگ، مقاومت سیال خون زیاد و فشار خون افزایش یابد. افت فشار خون ارتواستاتیک یا وضعیتی زمانی بروز می کند که چیزی مزاحم برقراری فرایند طبیعی بدن در مقابله با فشار خون پایین شود.

برخی بیماری ها و ناراحتی ها عامل افت فشار خون ارتواستاتیک هستند. مانند:

● دهیدراسیون یا کم آب شدن بدن

● مشکلات و بیماری های قلبی که منجر به فشار خون پایین می شود مانند ضربان قلب بسیار پایین (برادیکاردی)، بیماری های دریچه قلب و...

● برخی بیماری های غدد درون ریز

● برخی اختلالات دستگاه عصبی مثل بیماری پارکینسون، آتروفی سیستم چندگانه و...

● افت فشار خون پس از صرف غذا که این شرایط در سالمندان شایع تر است.

درمان افت فشار خون وضعیتی

درمان فشار خون ارتواستاتیک بستگی به علت زمینه ای آن دارد. پزشکان بیشتر تلاش می کنند بجای تمرکز بر کاهش فشار خون دنبال بیماری زمینه ای باشند که باعث افت فشار خون وضعیتی می گردد؛ مثلا کم آب شدن بدن یا نارسایی قلبی.

در موارد خفیف افت فشار خون ارتواستاتیک، یکی از ساده ترین درمان ها این است که بلافاصله پس از احساس سبکی سر در اثر برخاستن از زمین، بنشینید یا دراز بکشید. معمولا به این روش، علائم ناپدید می گردد.

اگر افت فشار خون وضعیتی به دلیل مصرف دارویی خاص باشد درمان شامل تغییر دوز دارو یا قطع مصرف آن است.

با تشخیص پزشک گاهی برای درمان افت فشار خون وضعیتی دارو تجویز می شود.

درمان افت فشار خون وضعیتی در خانه

در اینجا به تعدادی از روش های ساده جهت جلوگیری یا کنترل افت فشار خون وضعیتی اشاره می کنیم. پزشک شما ممکن است توصیه های زیادی به شما بکند، از قبیل موارد زیر:

● نمک بیشتری را در رژیم غذایی خود منظور کنید: این کار باید با دقت انجام گیرد و تنها زمانی می توانید آن را انجام دهید که با پزشک خود مشورت کرده باشید. نمک بیش از اندازه موجب افزایش فشار خون بالاتر از محدوده سلامت شده و خطرات تهدید کننده جدیدی پدید می آورد.

● وعده های غذایی خود را کم کنید: اگر فشار خون شما پس از صرف غذا افت می کند، احتمالا پزشک به شما توصیه می کند که غذاهای کم کربوهیدرات میل کنید.

● مایعات زیادی دریافت کنید: بالا نگه داشتن سطح آب بدن به جلوگیری از بروز علائم افت فشار خون کمک می کند اما، از نوشیدن الکل پرهیز کنید زیرا الکل می تواند افت فشار خون وضعیتی را بدتر کند.

● ورزش کنید: پیش از برخاستن از جا، به عضلات ساق پا ورزش دهید. همچنین برای خروج از تخت، قبل از بلند شدن، چند لحظه لبه تخت بنشینید. ورزش منظم می تواند در کاهش علائم افت فشار خون وضعیتی بسیار کمک کند.

● از خم شدن از ناحیه کمر پرهیز کنید: اگر چیزی را به زمین انداختید روی زانوانتان بنشینید و آن را بردارید.

● جوراب واریس یا شکم بند بپوشید: این کار باعث می شود خون کمتری به سمت پا کشیده شود و علائم افت فشار خون وضعیتی را کاهش می دهد.

● در هوای گرم ورزش یا پیاده روی نکنید

● آهسته از جا بلند شوید: می توانید با آهسته بلند شدن از حالت درازکش، علائمی چون سرگیجه و سبکی سر را که در افت فشار خون وضعیتی پدید می آید، کاهش دهید. به جای اینکه صبح ها یکباره از تخت بیرون بپرید، پیش از برخاستن، چند دقیقه نفس عمیق بکشید و سپس آهسته بنشینید.

● سر خود را در رختخواب بالاتر قرار دهید: خوابیدن در حالیکه سر به میزان اندکی از بدن بالاتر است می تواند در برابر نیروی جاذبه مقابله کند.

● وقتی بلند می شوید پاهای خود را تکان دهید: اگر به هنگام ایستادن دچار علائم افت فشار خون وضعیتی می شوید، پاهای خود را مثل قیچی روی هم بیندازید و منقبض کنید، یا اینکه یک پای خود را لبه سکو یا صندلی بگذارید و تا حد ممکن به سمت جلو خم شوید. این تمرین خون را تحریک می کند تا از پاها به سمت قلب حرکت کند./