علامت اصلی هایپرموبیلیتی مفاصل این است که فرد معمولا دامنه حرکتی مفاصلش غیر طبیعی و زیاد است. ممکن است این افراد از کودکی متوجه وضعیت غیرعادی خود و انعطاف پذیری و نرمی بیش از حد مفاصل خود باشند. این حالت ممکن است مشکلی در فرد ایجاد نکند و حتی برای وی یک مزیت محسوب شود.
اما چنانچه هریک از علایم زیر را داشتید، ممکن است به سندرم هایپرموبیلیتی مفاصل مبتلا باشید:

• درد یا کشش ماهیچه: این حالت بسیار شایع است، بخصوص پس از فعالیت فیزیکی یا ورزش سخت. چنانچه مفاصل انعطاف پذیری و نرمی بیش از اندازه داشته باشند ماهیچه های شما مجبور است با شدت بیشتری کار کند و همین باعث کشش عضلات می گردد.
• خشکی مفاصل: اگر مفصلی احساس خشکی یا کشش کند ممکن است به دلیل تجمع مایع داخل مفصل باشد. دلیل آن این است که بدن تلاش می کند تا مقدار کمی از آسیب ناشی از کشش بیش از اندازه ماهیچه را جبران کند. با شروع روز و نزدیک شدن به آخر روز درد بیشتر خواهد شد و با استراحت در شب، بهبود مییابد، اگرچه گاهی درد در شب نیز همچنان احساس می شود.
• درد مفاصل در پا: اگر مبتلا به کف پای صاف باشید، پس از ایستادن طولانی مدت باعث آسیب و درد مفاصل می شود.
• کمر درد: اگر پایه ستون فقرات انعطاف پذیر و نرم باشد و ماهیچه های اطراف ستون فقرات برای حمایت درست آن کار نکنند، درد کمر بروز پیدا می کند. در موراد خاص، مفاصل کمر روی هم می لغزند که به این حالت اسپوندیلولیت می گویند.
• مفاصل آسیب دیده یا در رفته: مفاصل هایپرموبایل نسبت به مفاصل سالم بیشتر در معرض آسیب هستند اگر بیش از اندازه کشیده شوند. گاهی مفاصل در رفته و جابجا می شوند که این حالت بیشتر در شانه و کشکک زانو دیده می شود.

زنان و دختران مبتلا به هایپرموبیلیتی، نزدیک دوره عادت ماهیانه درد مفاصل بیشتری احساس می کنند و ممکن است ترکیب استخوانی زیبایی نداشته باشند.
در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، مفاصل ممکن است حتی بیشتر هایپرموبایل شوند. این وضعیت در دوران شیردهی نیز باقی می ماند و در موراد خاص ممکن است کیسه آب زودتر پاره شود.

شکایت های بیمار

تحقیقات اخیر نشان داده است که مبتلایان به هایپرموبیلیتی مفاصل ممکن است کلاژن نرم بیشتری در سایر قسمتهای بدن و همچنین مفاصل داشته باشند. از دیگر علایم آسم خفیف، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و بی اختیاری ادرار می باشد. همچنین فشار خون ممکن است کمتر از حد نرمال باشد، بنابراین افراد مبتلا به هایپرموبیلیتی احتمال تجربه غش و افتادن بیشتری دارند.
گاهی دریچه های قلب شل و نرم می شوند. این حالت معمولا علامتی ندارد و تشخیص داده نمی شود تا زمانیکه تصادفا در حین معاینات پزشکی قلب، کشف شود.

افراد در خطر

هایپرموبیلیتی مفاصل بسیار شایع است و فاکتورهایی مثل جنسیت، زمینه نژاد، سن و ژنتیک و سابقه خانوادگی روی آن موثر است. شانس ابتلا در زنان نسبت به مردان هم سن، بیشتر است که به دلیل وجود هورمونی به نام رلکسین در بدن زنان است. همچنین این بیماری در کودکان و نوجوانان شایع تر است و با افزایش سن، انعطاف پذیری و حرکات کششی برای این افراد سخت تر خواهد شد.
همچنین برخی ورزشکاران مثلا ژیمناستیک کاران و قهرمانان ورزشی در نتیجه تمرینات سنگین، این بیماری را توسعه می دهند. یوگا نیز از جمله ورزش هایی است که مفاصل را به دلیل حرکات آرام و شل سازی ماهیچه ها، نرم می کند.

• شکل استخوان ها: اگر بخش کاسه مانند مفصل هیپ یا شانه کم عمق باشد، دامنه حرکتی مفصل از حالت طبیعی بیشتر خواهد بود و احتمال بروز در رفتگی یا جابجایی بیشتر می شود.
• لیگامنت های ضعیف یا کشیده: لیگامنت ها از چندین نوع فیبرهای پروتئینی شامل الاستین (که خاصیت کششی می دهد) و کلاژن (که خاصیت نیرو و استحکام می دهد) تشکیل شده اند. تغییرات شیمیایی کوچک در بدن باعث ضعف کلاژن و افزایش خاصیت الاستیکی لیگامنت ها می شود. این باعث ضعیف شدن لیگامنت هایی می شود که مفاصل را در کنار هم نگه می دارند. و نتیجه نهایی آن بروز هایپرموبیلیتی در بسیاری از مفاصل است.
• سفتی ماهیچه ها: سفتی ماهیچه ها بوسیله سیستم عصبی کنترل می شود. هرچه ماهیچه ها آرام تر باشند، حرکت بیشتری در مفاصل خواهید داشت.
• حس حرکت مفاصل: برخی افراد درک موقعیت مفصل بدون نگاه کردن به آن برایشان سخت است و اینها ممکن است هایپرموبیلیتی مفاصل را با کشش بیش از حد مفاصل بدون درک موقعیت آن، توسعه دهند.

سیستم نمره دهی Beighton’s score ، انعطاف پذیری بیمار را به کمک استانداردهای حرکتی اندازه می گیرد. کسب امتیاز بالا در این تست به این معناست که شما هایپرموبایل هستید، اما این به معنای داشتن سندرم هایپرموبیلیتی مفاصل نیست.
ابتلا به سندرم هایپرموبیلیتی مفاصل منوط به داشتن علایم بیماری بعلاوه مفاصل هایپرموبایل است و با استفاده از معیارهای Brighton حاصل می شود. اگر شما چهار یا تعداد بیشتر مفاصل هایپرموبایل داشته باشید و در این مفاصل درد نیز احساس کنید که مدت 3 ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد، احتمالا به سندرم هایپرموبیلیتی مفاصل مبتلا هستید.

اگر شما علایم هایپرموبیلیتی مفاصل را داشته باشید، ترکیبی از استراحت، ورزش و فیزیوتراپی اغلب کمک کننده است؛ اما درمان دارویی نیز در صورت نیاز برای این بیماران وجود دارد.
 

درمان های فیزیکی

در بیماران مبتلا به هایپرموبیلیتی مفاصل، در اکثر موارد علایم بیماری با انجام ورزش های نرم تسکین پیدا می کند. نتیجه ورزش کردن در این بیماران تقویت عضلات اطراف مفاصلی است که به طور خاص انعطاف پذیر هستند. نکته مهم این است که این ورزش های تقویتی را منظم انجام دهید اما نه به مقدار زیاد. می توانید از وزنه های کوچک هم در انجام تمرینات تقویتی، کمک بگیرید.
فیزیوتراپیست می تواند در این خصوص به شما کمک کرده و ورزش های مناسب را به شما پیشنهاد دهد. در برخی بیماران کشش های نرم به نظر می رسد موثرتر از تمرینات تقویتی باشد.
همچنین استفاده از اسپلینت یا باندهای کششی محکم، مفاصل را در برابر در رفتن و جابجایی حفظ می کند. پزشک یا فیزیوتراپیست نوع مناسب این وسایل کمکی را می تواند به شما پیشنهاد دهد. در مبتلایان به هایپرموبیلیتی مفاصل، مانیپولاسیون مفاصل شل نیز گاهی کمک کننده است و به بیمار احساس بهتری می دهد. اما به شرط اینکه این کار توسط درمانگر حرفه ای انجام شود و مفاصل را به جای قبل خود برگرداند.
 

دارو درمانی

در صورت وجود علایم، مسکن ها یکی از گزینه های درمان است. پاراستامول معمولا اولین انتخاب است. بهتر است پیش از فعالیت یک دوز دارو را مصرف کنید تا درد را تحت کنترل در آورید به جای اینکه منتظر باشید تا درد شروع شده و سپس دارو مصرف کنید. به تشخیص پزشک ممکن است نیاز به مسکن های قوی تر داشته باشید، اگرچه ممکن است این داروها همراه با اثرات جانبی مثل گیجی یا یبوست باشد.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) : این داروها نیز یکی از گزینه های خوب درمان است برای وقتی که مفاصل متورم شده است به خصوص بعد از در رفتن مفصل. ایبوپروفن را بدون نسخه هم می توان از داروخانه تهیه کرد، اما چنانچه موثر واقع نشد پزشک ممکن است برای شما نوع دیگری با دوز متفاوت تجویز کند. همچنین NSAID ها به شکل اسپری و کرم نیز در دسترس است؛ اگرچه تاثیر آن کمتر از قرص خوراکی است اما چنانچه برای مصرف خوراکی دارو مشکل داشته باشید، یکی از گزینه های پیشنهادی است.
در بیماران مبتلا به هایپرموبیلیتی مفاصل، جراحی معمولا توصیه نمی شود اما اگر بیمار دچار پارگی تاندون شده باشید که در این بیماران شایع نیز است، انجام می شود.