علایم و نشانه های تومور مغزی بسیار متفاوت است و به اندازه، محل و سرعت رشد تومور مغزی بستگی دارد.

نشانه های عمومی ناشی از تومورهای مغزی عبارتند از:

● شروع سردرد های جدید یا تغییر در الگوی سردردهای قبلی

● سردرد هایی که به تدریج بیشتر و شدیدتر می شوند و به درمان های معمول سردرد پاسخ نمی دهند

● حالت تهوع یا استفراغ بی دلیل

● مشکلات بینایی، مانند تاری دید، دوبینی یا از بین رفتن دید محیطی

● از دست دادن تدریجی احساس یا ناتوانی در حرکت دادن یک دست یا پا

● مشکل در برقراری تعادل

● مشکلات گفتاری

● سردرگمی در امور روزمره

● تغییر شخصیت یا رفتار

● تشنج، به ویژه در افرادی که سابقه تشنج ندارند

● مشکلات شنوایی

تومورهای مغزی اولیه در مغز یا در بافت های نزدیک به آن، از قبیل غشاهای پوششی مغز -مننژن، اعصاب جمجمه، غده هیپوفیز یا غده کاجی –پینال- ایجاد می شوند.

وقتی سلول های عادی مغز به اشتباه دچار تغییراتی در  DNA  شوند -جهش پیدا کنند- تومور های اولیه مغز ایجاد می شوند. این جهش ها به سلول ها اجازه می دهند که با سرعت بالا رشد و تقسیم شوند. سلول های تومور بر خلاف سلول های عادی تمایلی به مردن ندارند. سلول های عادی پس از مدتی می میرند، اما سلول های تومور به زندگی ادامه می دهند. در نتیجه توده ای از سلول های غیر طبیعی ایجاد می شود که به آن تومور می گویند.

در بزرگسالان، تومورهای مغزی اولیه بسیار کمتر از تومورهای ثانویه مغزی دیده می شوند. منظور از تومور های ثانویه این است که سرطان در جاهای دیگر بدن آغاز شده باشد و به مغز بزند.

انواع مختلفی از تومورهای اولیه مغز وجود دارد. هر کدام از این نام ها با توجه به نوع سلول های درگیر انتخاب شده اند. این تومور ها عبارتند از:

گلیوما: این تومورها در مغز یا نخاع شروع به تشکیل می کنند و شامل آستروسیتوم ها، اپندیموما، گلیوبلاستوما، الیگو آستروسیتوما ها و الیگودندروگلیوما ها می شود.

مننژیوم: مننژیوم توموری است که در غشای محاطی مغز و نخاع -مننژ- تشکیل می شود. اکثر مننژیوم ها غیر سرطانی هستند.

نوروم های آکوستیک – شوانوما: این تومورهای خوش خیم در اعصابی ایجاد می شوند که وظیفه کنترل تعادل و شنوایی را به عهده دارند و از گوش داخلی خود به مغز متصل می شوند.

آدنوم های هیپوفیز: آدنوم های هیپوفیز اغلب تومورهای خوش خیمی هستند که در غده هیپوفیز مغز ایجاد می شوند. این تومورها روی اثر هورمون های هیپوفیز در سراسر بدن تداخل ایجاد می کنند.

مدولوبلاستوما: این ها شایع ترین تومورهای سرطانی در کودکان هستند. مدولوبلاستوماها در قسمت پشتی مغز تشکیل می شوند و از طریق مایع نخاعی منتشر می شوند. این تومورها در بزرگسالان کمتر دیده می شوند، اما امکان بروز دارند.

تومورهای سلول های بنیادی -ژرم: تومورهای سلول های بنیادی معمولا در دوران کودکی در محل رشد بیضه ها یا تخمدان ها تشکیل شوند. اما گاهی اوقات این تومورها بر سایر قسمت های بدن مانند مغز هم تاثیر می گذارند.

کرانیوفارنژیوما: این تومورهای نادر و غیر سرطانی در نزدیکی غده هیپوفیز مغز تشکیل می شوند. غده هیپوفیز هورمون هایی ترشح می کند که توسط آن ها بسیاری از عملکرد های بدن را کنترل می کند. همانطور که کرانیوفارنژیوما به آرامی رشد می کند، بر غده هیپوفیز و سایر ساختارهای نزدیک مغز هم اثرمنفی می گذارد.

سرطان هایی که در بخش های دیگر شروع می شوند و به مغز می رسند

تومورهای ثانویه -متاستاتیک- مغز تومورهایی هستند که در نتیجه سرطان هایی ایجاد می شوند که در نقاط دیگر بدن آغاز شده اند، سپس به مغز متاستاز کرده اند.

تومورهای مغزی ثانویه اغلب در افراد مبتلا به سابقه سرطان رخ می دهند. اما در موارد نادر، تومور متاستاتیک مغزی ممکن است اولین نشانه از سرطانی باشد که در جاهای دیگر بدن ایجاد شده است.

تومورهای ثانویه مغزی در بزرگسالان، بسیار بیشتر از تومورهای مغز اولیه دیده می شوند.

هر سرطانی می تواند به مغز بزند، اما انواع شایع تر سرطان هایی که به مغز می زنند عبارتند از:

● سرطان پستان

● سرطان کولون

● سرطان کلیه

● سرطان ریه

● ملانوما

عوامل خطرساز تومور مغزی

در بیشتر افراد مبتلا به تومورهای مغزی اولیه، علت تومور مشخص نیست. اما پزشکان برخی عوامل را شناسایی کرده اند که خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش می دهند.

عوامل خطرساز عبارتند از:

● قرار گرفتن در معرض اشعه: افرادی که در معرض نوعی تابش به نام تابش یونیزان، قرار گرفته اند خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش می دهند. اشعه یونیزان پرتودرمانی که برای درمان سرطان استفاده می شود و پرتو های ناشی از بمب اتمی از جمله نمونه های قرار گیری در معرض اشعه هستند.

● سابقه خانوادگی تومور مغزی: بخش کوچکی از تومورهای مغزی تشکیل شده در افرادی با سابقه خانوادگی تومور مغزی یا سابقه خانوادگی سندرم های ژنتیکی -که خطر تومورهای مغزی را افزایش می دهند- دیده می شود.

اگر مشکوک به تومور مغزی باشید، پزشک تعدادی از تست ها و روش ها را پیشنهاد می کند، از جمله:

● معاینه عصبی

● آزمایش های تصویربرداری به ویژه ام آر آی، سی تی اسکن و PET

● آزمایشاتی برای بررسی سرطان در قسمت های دیگر بدن

● برداشتن و آزمایش نمونه ای از بافت غیر طبیعی –بیوپسی

درمان تومور مغزی بستگی به نوع، اندازه، محل تومور و همچنین سلامت کلی بیمار دارد.

جراحی تومور مغزی

اگر تومور مغزی در جایی قرار داشته باشد که امکان دسترسی به آن وجود داشته باشد، جراح آن مقدار از تومور را که امکان دارد خارج می کند.

در برخی موارد، تومورها کوچکند و جداسازی آن ها از بافت اطراف مغز راحت است، در این وضعیت طی جراحی تمام تومور برداشته می شود. در موارد دیگر، نمی توان تومور را از بافت اطراف جدا کرد یا تومور در محدوده حساس مغز واقع شده است و جراحی آن خطرناک است. در این شرایط، پزشک آن مقدار از تومور را که برداشتنش خطری برای بیمار ندارد از مغز خارج می کند.

حتی برداشتن یک بخش از تومور مغزی می تواند به کاهش نشانه ها و علایم کمک کند.

جراحی برداشتن تومور مغزی دارای خطراتی نظیر عفونت و خونریزی است. خطرات دیگری هم وجود دارد که نوع آن ها به محل قرار گیری تومور بستگی دارد. به عنوان مثال، جراحی توموری که در نزدیکی اعصاب چشم واقع شده است ممکن است با خطر نابینایی همراه باشد.

● عمل جراحی کم تهاجم و بدون برش

● پرتو درمانی

● پرتوجراحی –رادیوسرجری: جراحی با گامانایف یا شتاب دهنده خطی

● شیمی درمانی

● درمان دارویی هدفمند

توانبخشی پس از درمان

از آنجایی که تومورهای مغزی در قسمت هایی از مغز ایجاد می شوند که وظیفه کنترل مهارت های حرکتی، گفتار، بینایی و تفکر را به عهده دارند، توانبخشی بخشی ضروری از روند بهبودی خواهد بود. با توجه به نیازهای بیمار، پزشک ممکن است او را به یک یا چند نوع توانبخشی زیر ارجاع می دهد:

● فیزیوتراپی

● کاردرمانی

● گفتار درمانی

● آموزش به بچه های مدرسه ای: برای کمک به آن ها برای مقابله با تغییرات ایجاد شده در حافظه و یادگیری شان پس از عمل جراحی تومور مغزی

طب جایگزین

تحقیقات کوچکی در زمینه درمان های مکمل و جایگزین تومور های مغزی انجام شده است. هیچ درمان جایگزین تایید شده ای برای درمان تومورهای مغزی وجود ندارد. با این حال، درمان های مکمل ممکن است به شما کمک کنند با استرس وجود تومور مغزی مقابله کنید.

برخی از درمان های مکمل عبارتند از:

● طب سوزنی

● هنر درمانی

● ورزش

● مراقبه

● موسیقی درمانی

● تمرینات آرامش بخش

در مورد اینکه انتخاب کدام روش یا روش ها برای شما بهتر است با پزشک خود صحبت کنید.

پشتیبانی و حمایت

تشخیص تومور مغزی در فرد می تواند ناامید کننده و ترسناک باشد و به بیمار این حس را بدهد که کنترلی روی سلامتش ندارد. اما برای مقابله با شوکی که بعد از تشخیص تومور مغزی در فرد ایجاد می شود، می توان به توصیه های زیر عمل کرد:

● به اندازه کافی در مورد تومورهای مغزی اطلاعات کسب کنید تا بتوانید برای درمان و مراقبت خود درست تصمیم گیری کنید. در مورد نوع تومور مغزی، گزینه های درمان و پیش آگهی ها، از پزشک خود بپرسید. وقتی در مورد تومورهای مغزی اطلاعات بیشتری کسب می کنید، در تصمیم گیری های درمانی، بیشتر به تیم درمانگر خود اعتماد می کنید.

● با دوستان و خانواده رابطه نزدیکتری برقرار کنید: حفظ روابط نزدیک و قوی به شما در مقابله با تومور مغزی کمک می کند. دوستان و خانواده می توانند در مراقبت های خانگی و در صورت نیاز در مراقبت های بیمارستانی شما را حمایت کنند و هنگامی که نیاز به حمایت عاطفی دارید شما را در آغوش خود بپذیرند.

● با یک دوست خوب درد دل کنید: یک شنونده خوب پیدا کنید که مایل به گوش دادن به حرف های شما در مورد امیال و ترس هایتان باشد. به جز دوست یا اعضای خانواده می توان در این موارد به مشاور، مددکار اجتماعی، روحانی یا گروه های حمایت از بیماران سرطانی مراجعه کرد.

● اگر در حوالی شما گروه پشتیبانی از بیماران سرطانی وجود دارد به آن ها مراجعه کنید. دیدن امید ها و نگرانی های مشترک احساس امنیت و امید بیشتری به شما می دهد.