رفلاکس معده به مری

رفلاکس معده به مریGastroesophageal reflux disease (GERD)

تعداد افــراد مبتلا به این بیمــاری 0 تعداد مقالات ثبت شده در رابطه با این بیمــاری 49 تعداد مشــاوره ثبت شده در رابطه با این بیماری 2

بیماری رفلاکس معده به مری یک بیماری مزمن گوارشی است. در این بیماری اسید معده یا گاهی محتویات معده به لوله غذایی (مری) بر می گردد. رفلاکس باعث تحریک مخاط مری و بروز علائم بیماری رفلاکس می شود.
رفلاکس و سوزش سر دل هردو از شایع ترین بیماری های گوارشی است که اکثر مردم جهان با آن درگیر هستند. اگر علائم رفلاکس حداقل 2بار در هفته اتفاق بیفتد یا زندگی روزانه شما را مختل نماید یا زمانیکه پزشک آثار آسیب مری را در شما مشاهده کند، به معنای ابتلای شما به رفلاکس است.
اکثر مبتلایان به رفلاکس با تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای بدون نسخه، قادر به مدیریت علائم رفلاکس هستند. اما در برخی مبتلایان شدت علائم به حدی است که نیاز به درمان های قوی یا حتی اعمال جراحی دارند.

میزانpH داخل مری افراد مبتلا به ریفلاکس معمولا زیر 4 است. این اسید باعث می‌شود فرد دائما و به‌خصوص بعد از صرف غذا احساس کند از گلویش اسید بالا می‌آید یا به اصطلاح ترش می‌کند. همچنین ممکن است در ناحیه پشت جناغ یا زیر آن احساس سوزش و درد کند. سوزش در ناحیه سینه گاهی آنقدر شدید است که فرد گمان می‌کند سکته قلبی کرده است اما در نهایت مشخص می‌شود مشکل قلبی ندارد. به هر حال در این موارد توصیه می‌شود فرد حتما ابتدا از نظر سلامت قلب بررسی شود و بعد در صورت لزوم به متخصص گوارش مراجعه کند. از دیگر علائم ریفلاکس می‌توان به حالت تهوع به‌خصوص هنگام صبح، آروغ زدن‌های مکرر، احساس گیر کردن لقمه در گلو، ترشح بیش از حد بزاق به‌خصوص هنگام خواب، تلخ شدن دهان و برگشت آب و مواد غذایی از معده به دهان اشاره کرد. باید توجه داشت همه بیماران مبتلا به ریفلاکس دچار حس ترش کردن و سوزش زیر جناغ سینه نمی‌شوند و ممکن است فقط از سایر علائم شکایت داشته باشند.

علایم ریفلاکس به سوزش سردل محدود نمی‌شود

گاهی اوقات ریفلاکس تظاهرات خارج از مری نیز دارد. افراد دارای این علائم معمولا خیلی دیرتر متوجه ریفلاکس خود می‌شوند زیرا ابتدا به متخصصان دیگر مراجعه می‌کنند و پس از آزمایش‌های متعدد در نهایت به متخصص گوارش ارجاع داده می‌شوند. از جمله این علائم می‌توان به درد بین دو کتف اشاره کرد که بیماران اغلب آن را به عنوان درد قلنج می‌شناسند. درواقع، از آنجایی که مری در قسمت خلف مدیاستن (میان‌سینه) قرار گرفته، تظاهراتش می‌تواند به قسمت پشت نیز منتقل شود. علامت دیگر، سرفه‌های تحریکی یا سرفه‌های خشک یا تنگی نفس است. در این مواقع بیماران معمولا به متخصصان ریه مراجعه می‌کنند و تست‌های تنفسی انجام می‌دهند، اما بعد متوجه می‌شوند مشکل ریوی ندارند یا ممکن است آسم خفیف برایشان تشخیص داده شود. با این حال در نهایت دوباره به متخصصان گوارش ارجاع داده می‌شوند زیرا ریفلاکس می‌تواند تشدید‌کننده علائم تنفسی باشد. علامت دیگر ریفلاکس، خشونت و گرفتگی صداست. در این شرایط معمولا بیمار به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه یا به دلیل احساس وجود لقمه در گلو به فوق‌تخصص غدد مراجعه می‌کند و از لحاظ تیرویید بررسی می‌شود، در حالی که مشکل خیلی از این افراد ریفلاکس است. ریفلاکس همچنین می‌تواند با تظاهراتی مانند پوسیده شدن دندان‌ها خود را نشان دهد. درواقع، افرادی که ریفلاکس دارند به علت پس زدن اسید معده داخل دهان بیشتر در معرض پوسیدگی دندان قرار می‌گیرند.

غذایی که می‌خوریم، از طریق لوله‌ای به نام مری وارد معده می‌شود. بعد از آن هم نوبت به فرآیند هضم به‌وسیله اسید و شیره معده می‌رسد. دیواره معده به دلیل تماس مداوم با اسید معده در مقابل آثار مخرب آن مقاوم شده است اما دیواره مری دفاع مناسبی در برابر این اسید ندارد. در حالت طبیعی، دریچه‌ای به نام «کاردیا» بین مری و معده قرار گرفته که اجازه می‌دهد غذا از مری وارد معده شود اما از بازگشت غذا و شیره معده به مری جلوگیری می‌کند. حال اگر این دریچه وظیفه خود را به درستی انجام ندهد یعنی خوب بسته نشود یا بی‌موقع باز شود، اسید و شیره معده داخل مری برمی‌گردند. به بازگشت غیرعادی اسید معده داخل مری و آزرده شدن مری در اثر آن، بیماری ریفلاکس معده به مری یا اصطلاحا ریفلاکس گفته می‌شود. ریفلاکس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش فوقانی است. آمار جهانی نشان می‌دهد حدود 44 درصد از مردم کل دنیا حداقل یک بار در ماه دچار ریفلاکس می‌شوند.

عوامل خطر

مهم‌ترین عامل ریفلاکس، تغذیه نادرست است. مصرف غذاهای پرحجم، سنگین و چرب، زمان ماندگاری غذا در معده را طولانی‌تر می‌کند و فشار داخل معده را بالا می‌برد. در نتیجه احتمال برگشت اسید معده داخل مری بیشتر می‌شود. چاقی و اضافه وزن نیز باعث می‌شود اسفنکتر تحتانی مری عملکرد ضعیفی داشته باشد. علاوه براین، غذاهای حاوی اسیدسیتریک، تمام ‌مرکبات، مواد غذایی کافئین‌دار مثل نسکافه و قهوه، ادویه‌های تند، فلفل، ترشی‌‌ها و نوشابه‌های گازدار همگی محرک مخاط هستند و اسفنکتر تحتانی مری را شل می‌کنند. غذا خوردن با عجله، خوب نجویدن غذا، حرف زدن هنگام غذا خوردن و نوشیدن مایعات زیاد هنگام صرف غذا نیز همگی باعث می‌شوند هوا همراه با غذا، وارد معده شود. این هوای اضافه به صورت آروغ از معده خارج می‌شود و همراه خود مقداری اسید معده را وارد مری می‌کند. خوابیدن و فعالیت بدنی سنگین بلافاصله بعد از صرف غذا نیز ریفلاکس را تشدید می‌کند. سیگار از دیگر عوامل تشدید‌کننده ریفلاکس است. فتق مری نیز می‌تواند باعث اختلال در عملکرد دریچه کاردیا و پس زدن اسید به بالا شود.
بارداری، خشکی دهان، آسم، دیابت، تاخیر در تخلیه معده و اختلالات بافت همبند مثل اسکلرودرما نیز از جمله عواملی هستند که فرد را مستعد رفلاکس می کنند.

اگر فرد مدعی باشد که در هفته فقط 1 تا 2 بار دچار ترش کردن می‌شود به این شرح‌حال بسنده می‌کنیم و تشخیص را بر ریفلاکس می‌گذاریم، اما خیلی اوقات پیش می‌آید که بعد از دریافت دارو، بیمار بهبود پیدا نمی‌کند. در این مواقع باید از روش‌های تشخیصی دیگر استفاده کنیم‌ که یکی از آنها pHمتری است. در این روش کاتترهایی (لوله بسیار نازک، بلند و قابل‌انعطاف) از طریق بینی وارد فضای مری می‌شود و در سطوح مختلف مری قرار می‌گیرد و pH یا اسیدیته مری را طی 24 ساعت اندازه‌گیری می‌کند. سپس ارزیابی‌های لازم انجام می‌شود و عامل درد و سوزش بیمار مشخص خواهدشد.

بیمارانی که برای مدتی طولانی (بیش از 5 سال) دچار علائم ریفلاکس هستند و همچنین افرادی که همزمان با ریفلاکس دچار کاهش وزن، گیر کردن لقمه در مری، استفراغ یا استفراغ خونی می‌شوند حتما باید آندوسکوپی انجام دهند. آندوسکوپی اطلاعات بسیار خوبی در اختیار پزشک قرار می‌دهد و مشخص می‌کند آیا بیمار دچار زخم و خراشیدگی در مری شده یا ته، همچنین با کمک آندوسکوپی می‌توان شدت آسیب به مری را طبقه‌بندی کرد و براساس آن درمان مناسب را پیش گرفت.

تصویربرداری با اشعه ایکس از قسمت بالایی دستگاه گوارش و آزمایش تحرک مری نیز دو روش دیگر تشخیصی است که پزشکان برای تایید بیماری رفلاکس استفاده می کنند.

عادت‌های ناسالم غذایی خود را بشناسید و اصلاح کنید

توصیه اول برای پیشگیری و بهبود علائم این بیماری، پرهیز از پرخوری و کاهش حجم وعده‌های غذایی است یعنی افراد باید در طول روز 5 تا 6 وعده غذای کم‌حجم بخورند. همچنین هنگام غذا خوردن نباید آب، نوشابه‌های گازدار و دوغ بنوشند زیرا هرقدر معده حالت اتساع بیشتری پیدا کند، برگشت اسید نیز بیشتر خواهد بود. علاوه بر این، باید مصرف چربی، فست‌فود، پیتزا، سیب‌زمینی سرخ‌شده و دیگر غذاهای پرچرب، سوخاری‌شده، ترشیجات، ادویه‌ها، پیاز خام، سرکه، خیارشور، پیتزا، گوجه فرنگی، سس کچاپ، مرکبات ترش، پرتقال، سیگار، قهوه و شکلات را کاهش دهند. اگر هم اضافه وزن دارند حتما باید وزنشان را کم کنند. بیماران خیلی اوقات سوال می‌کنند که آیا پرهیزهای غذایی باید برای همیشه رعایت شود یا نه، در پاسخ باید گفت این پرهیزها دائمی‌ نیستند بلکه بهتر است تا زمانی که حساسیت مری وجود دارد (در حد یک هفته تا چند ماه) ادامه پیدا کنند تا بافت مری تسکین یابد و ترمیم شود. آهسته غذا خوردن و جویدن کامل غذا نیز به کاهش علائم ریفلاکس کمک می‌کند.

3 ساعت فاصله بین غذا و خواب

افراد مبتلا به ریفلاکس نباید بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز بکشند، خم شوند یا فعالیت‌های سنگین انجام دهند. بین وعده غذایی و زمان خواب باید 3 تا 4 ساعت فاصله باشد. شام نیز باید سبک میل شود و از ساعت 5 و 6 عصر به بعد از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری شود. زمان خواب نیز بهتر است سر را به صورت شیب‌دار روی بالش قرار دهند. استفاده از گن، کمربند و لباس تنگ نیز می‌تواند ریفلاکس را تشدید کند.

درباره ضداسیدها

اگر فرد حدود 2 بار در ماه دچار برگشت اسید معده و ترش کردن می‌شود، به اقدام خاصی نیاز ندارد جز اینکه در زمان ریفلاکس از شربت‌های ضداسید مثل شربت آلومینیوم ام‌اجی کمک بگیرد و نکته‌های تغذیه‌ای را رعایت کند، اما اگر ریفلاکس بیشتر از 2 بار در ماه اتفاق بیفتد فرد به معاینه‌ها و مداخلات پزشکی نیاز پیدا می‌کند. گاهی اوقات ضرورت دارد برای کاهش اسیدیته معده از قرص‌هایی مانند امپرازول، لانزوپرازول یا پنتوپرازول تحت نظر پزشک استفاده شود. بهترین زمان برای مصرف این قرص‌ها نیم‌ساعت قبل از صبحانه است. درواقع، اگر دارو هنگام غذا خوردن مصرف شود تاثیری نخواهد گذاشت. داروهای بلوک‌کننده رسپتور هیستامین مثل رانیتدین، فاموتیدین و نیزاتیدین نیز در این زمینه کاربرد دارند و بهتر است شب قبل از خواب استفاده شوند زیرا در بسیاری از موارد ریفلاکس هنگام شب تشدید می‌شود. توجه داشته باشید مصرف خودسرانه دارو برای تسکین درد و سوزش معده توصیه نمی‌شود بلکه بیمار باید ابتدا توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود دلیل دردهای او ریفلاکس است یا نه.

ریفلاکس مقاوم به درمان

در صورتی که بعد از 2 هفته مصرف دارو، علائم ریفلاکس باقی بمانند، حتما باید مجددا به پزشک مراجعه شود. اگر هم بیمار تحت درمان با داروهای ضداسید پنتوپرازول یا امپرازول (2 بار در روز، صبح و شب) باشد و بعد از 3 ماه علائمش بهبود پیدا نکند. می‌گوییم مبتلا به ریفلاکس مقاوم به درمان است و باید بیشتر مورد بررسی قرار بگیرد. درواقع، حدود 30 تا 40 درصد از بیماران امکان حذف دارو برایشان وجود ندارد یعنی اگر یک روز هم دارو را قطع کنند دوباره ترش می‌کنند. سازمان جهانی بهداشت مصرف داروی ضداسید برای 7 سال و شاید بیشتر را (تحت نظارت پزشک) مجاز دانسته است. با این حال مقالات زیادی در حال ارائه شدن هستند که نشان می‌دهند مصرف طولانی‌مدت این داروها احتمال عفونت‌های روده، معده و ریه و اسهال گذرا یا پوکی استخوان را به مقدار خفیفی افزایش می‌دهد، بنابراین لازم است در این مورد با پزشک معالج خود مشورت کنید و فواید و مضرات درمان دارویی را بسنجید. در پایان باید اشاره کرد جراحی یکی دیگر از راه‌های درمان ریفلاکس است. البته این روش برای افرادی مناسب است که به داروهای ضداسید جواب می‌دهند اما فقط از درمان طولانی‌مدت با دارو خسته شده‌اند یا فتقی در پایین مری دارند.

اگر ریفلاکس را درمان نکنیم، چه می‌شود؟

اگر ریفلاکس تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند 2 عارضه مهم ایجاد کند؛ یکی از این عوارض «مری بارت» است. در این عارضه، پوشش داخلی قسمت پایین مری دچار تغییر شده و نسبت به اسید معده مقاوم می‌شود. این حالت می‌تواند پیش زمینه‌ای برای سرطان مری در آینده دور باشد، بنابراین حتما باید زخم‌های پایین مری را جدی گرفت. بعد از درمان نیز باید مجدد آندوسکوپی انجام شود تا سیر بهبود زخم مشخص شود. البته باید در نظر داشت اگر مری بارت زیر 3 سانتی‌متر باشد میزان خطر سرطان برای آن کمتر خواهد بود. در سیر درمان و پاتولوژی نیز اگر مشکلی وجود نداشته باشد به‌تدریج فاصله بین جلسه‌های آندوسکوپی طولانی‌تر می‌شود. عارضه دیگر ریفلاکس، «ازوفاژیت» یا التهاب قسمت تحتانی مری است. اگر این التهاب ادامه پیدا کند و تحت درمان قرار نگیرد، مری تنگ می‌شود. البته این تنگی خوش‌خیم است و با تنگی‌های سرطانی تفاوت می‌کند، بنابراین خیلی اوقات با بالون زدن و روش‌های درمانی آندوسکوپی برطرف می‌شود.

پزشکان زیر در درمان این بیماری می توانند کمکتان کنند

دکتر علی قزوینیفوق تخصص ریه بالغین

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر محبوبه سادات حسینیفوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر محمد ابراهیم قمر چهرهفوق تخصص گوارش و کبد بالغین

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر الهه دولتشاهیفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر علیرضا سعادتفوق تخصص خون و سرطان بالغین

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر انوشه حقیقیفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر محسن اخیانیفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر مسعود مهدویفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

ثبت مشاوره

مقاله های مرتبط با این بیمارینمایش آرشیو

چند پرسش و پاسخ رایج در مورد مدیریت بیماری گاستروازوفاژیال ریفلاکس۱۳۹۴/۰۵/۱۴
3 کلاس دارویی (نسخه‌ای یا غیرنسخه‌ای)، برای درمان گاستروازوفاژیال ریفلاکس در دسترس قرار دارند: مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)، آنتاگونیست‌های گیرنده هیستامین H2، و آنتی‌اسیدها.
آسیب کلیه نتیجه مصرف داروهای ضد اسید۱۳۹۷/۱۲/۰۴
محققان دریافتند مصرف داروهای تجویزشده برای درمان اسید معده در بیمارن مبتلا به سوزش معده یا زخم معده می تواند با افزایش ریسک بیماری کلیوی مرتبط باشد.
مسکّن با معده ما چه می کند؟۱۳۹۳/۱۰/۲۴
مصرف خودسرانه قرص‌های مسکن خطرناک است! این جمله را بارها و بارها شنیده‌اید، اما کمتر کسی موقع بروز سردرد، کمردرد، دردهای مفصلی و... آن را جدی می‌گیرد.
17 باور غلط درباره دستگاه گوارش۱۳۹۶/۰۳/۲۸
در این مقاله به باور های عمومی غلط درباره دستگاه گوارش پرداخته شده و نتایج مطالعات پزشکی در رد آن ها ارائه شده است.
مسکّن با معده ما چه می کند؟۱۳۹۳/۱۰/۲۴
مصرف خودسرانه قرص‌های مسکن خطرناک است! این جمله را بارها و بارها شنیده‌اید، اما کمتر کسی موقع بروز سردرد، کمردرد، دردهای مفصلی و... آن را جدی می‌گیرد.

ورود به حساب کاربری