علایم و نشانه های کزاز هر زمانی ممکن است بروز کند؛ از چند روز بعد از ورود باکتری کزاز به بدن گرفته تا چند هفته پس از آن. باکتری کزاز از طریق زخم وارد بدن می شود. متوسط ​​دوره انکوباسیون 7 تا 10 روز است.

علایم و نشانه های متداول کزاز عبارتند از:

• اسپاسم و سفتی عضلات فک - تریسموس
• سفتی عضلات گردن
• اشکال در بلع
• سفتی عضلات شکم
• اسپاسم های دردناک بدن که چند دقیقه طول می کشند و معمولا به علت اتفاقات جزیی، مانند صدای بلند، لمس شدن یا نور بروز می کنند.

نشانه های دیگر عبارتند از:

• تب
• تعریق
• فشار خون بالا
• ضربان تند قلب

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر زخمی عمیق یا آلوده در بدن شماست و در پنج سال اخیر دوز یادآور واکسن کزاز را نزده اید، برای دریافت دوز یادآور به پزشک مراجعه کنید. اگر مطمئن نیستید آخرین باری که دوز یادآور را زده اید چه زمانی بوده است، باز هم دوز یادآور را بزنید.

اگر زخمی روی بدن شماست – به ویژه اگر آلوده به خاک، مدفوع حیوان یا کود بوده است– و از آخرین دوز یادآورتان 10 سال می گذرد یا در مورد زمان آخرین واکسن یادآور مطمئن نیستید بهتر است به پزشک مراجعه کنید و واکسن یادآور بزنید.

عوارض جانبی

هنگامی که سم کزاز به انتهای عصب متصل می شود، حذف آن غیر ممکن است. بازیابی کامل از عفونت کزاز به تشکیل جدید بخش انتهایی عصب نیاز دارد که چند ماه طول می کشد.

عوارض کزاز شامل موارد زیر است:

• شکستگی: شدت اسپاسم می تواند باعث شکسته شدن ستون فقرات و دیگر استخوان ها شود.
• انسداد شریان ریه -آمبولی ریه: یک لخته خون که از جاهای دیگر بدن حرکت کرده است، شریان اصلی ریه یا یکی از انشعابات آن را مسدود می کند.
• مرگ: اسپاسم شدید عضلانی ناشی از کزاز -تتانیک- با تنفس تداخل ایجاد می کند یا باعث توقف آن می شود. نارسایی تنفسی شایع ترین علت مرگ در اثر کزاز است. کمبود اکسیژن هم گاهی باعث ایست قلبی و مرگ می شود. پنومونی یکی دیگر از علل مرگ است.

اسپورهای باکتریایی که سبب ایجاد کزاز می شوند - کلستریدیوم تتانی- در خاک، گرد و غبار و مدفوع حیوانات یافت می شوند. اگر این اسپور ها وارد زخم شوند، به باکتری هایی تبدیل می شوند که سمی قوی - تتانواسپاسمین- تولید می کنند و در اعصاب کنترل کننده ماهیچه ها -نورون های حرکتی- تداخل ایجاد می کنند. این سموم باعث سفتی ماهیچه ها و اسپاسم می شوند که نشانه اصلی کزاز است.

تقریبا تمام موارد کزاز در افرادی که هرگز واکسینه نشده اند و یا بزرگسالانی که با گذشت 10 سال دوز یادآور خود را دریافت نکرده اند، دیده می شود. توجه داشته باشید که کزاز از فردی که به آن مبتلا شده است قابل انتقال نیست.

عوامل خطر

موارد زیر باعث افزایش احتمال ابتلا به کزاز می شود:

• توجه نکردن به دریافت واکسن کزاز و یا پیگیری منظم واکسیناسیون دوزهای یادآور
• جراحاتی که اسپورهای کزاز را به زخم وارد می کنند
• جسم خارجی، مانند ناخن یا تراشه

عوامل ابتلا به کزاز

• سوراخ شدن پوست – ورورد جسم خارجی، پیرسینگ، خالکوبی، تزریق دارو
• زخم ناشی از گلوله
• شکستگی هایی که به بیرون زدن استخوان می انجامد
• سوختگی
• زخم ناشی از جراحی
• مصرف داروی تزریقی
• گزش حیوانات یا حشرات
• زخم های عفونی پا
• عفونت های دندانی
• عفونت بند ناف نوزادان متولد شده از مادرانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند

پزشکان بر اساس معاینه جسمی، سابقه پزشکی و واکسیناسیون، علایم و نشانه های اسپاسم عضلانی، سفتی و درد بیماری را تشخیص می دهند. انجام آزمایشات آزمایشگاهی برای تشخیص کزاز بی فایده است.

پیشگیری از کزاز

به راحتی می توان از طریق ایمن سازی از ابتلا به کزاز جلوگیری کرد.

سری اولیه واکسن

واکسن کزاز معمولا به عنوان بخشی از واکسن سه گانه -DTaP- به کودکان تزریق می شود. این واکسیناسیون فرد را در برابر سه بیماری محافظت می کند: کزاز، دیفتری، سیاه سرفه.

واکسن DTaP یک سری از پنج سری واکسنی است که به طور معمول در بازو یا ران کودکان در سنین مشخص زده می شود:

• 2 ماهگی
• 4 ماهگی
• 6 ماهگی
• 15 تا 18 ماهگی
• 4 تا 6 سالگی

دوز یادآور

دوز یادآور واکسن کزاز به طور معمول در ترکیب با دوز یادآور واکسن دیفتری به عنوان واکسن دوگانه -Td- زده می شود. در سال 2005، زدن واکسن سه گانه کزاز، دیفتری و سیاه سرفه به نوجوانان و بزرگسالان زیر 65 سال به تایید رسید تا مصونیت آنها در مقابل این سه بیماری همچنان حفظ شود.

توصیه می شود که نوجوانان یک دوز Tdap، ترجیحا بین 11 تا 12 سالگی و یک دوز یادآور دوگانه Td هر 10 سال یک بار پس از آن دریافت کنند. اگر هرگز دوز Tdap دریافت نکردید، آن را جایگزین دوز یادآور Td بعدی خود کنید و سپس این روند را با دوزهای یادآور Td طبق معمول ادامه دهید.

اگر می خواهید به کشور های دیگر، به ویژه کشور های در حال توسعه که کزاز در آنها شایع است، سفر کنید از صحت واکسیناسیون خود مطمئن شوید.

برای حفظ مصونیت خود، از پزشک بخواهید که وضعیت واکسیناسیونتان را به طور منظم بررسی کند.

درمان کزاز

از آنجا که درمانی برای کزاز وجود ندارد، روند درمانی شامل مراقبت از زخم، دارو برای کاهش علایم و مراقبت های حمایتی است.

مراقبت از زخم

تمیز کردن زخم برای جلوگیری از رشد اسپورهای کزاز ضروری است. این کار شامل پاک کردن زخم از خاک، جسم خارجی و بافت مرده می شود.

داروها

• آنتی توکسین – ضد سم: پزشک داروی آنتی توکسین کزاز، مانند ایمونوگلوبولین کزاز تجویز می کند. البته آنتی توکسین تنها سمومی را از بین می برد که هنوز به بافت عصبی پیوند نخورده اند.
• آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک های خوراکی یا تزریقی، تجویز می شود تا با باکتری های کزاز مبارزه کنند.
• واکسن: همه افراد مبتلا به کزاز باید به محض تشخیص بیماری، واکسن کزاز را دریافت کنند.
• شل کننده های عضلانی: پزشک برای کنترل اسپاسم عضلات از شل کننده ها استفاده می کند.
• داروهای دیگر: سایر داروها مانند سولفات منیزیم و بعضی از مسدود کننده های بتا برای تنظیم فعالیت عضلانی مانند ضربان قلب و تنفس نابجا مورد استفاده قرار می گیرند. برای این منظور گاهی از مورفین استفاده می شود.

درمان های حمایتی

عفونت کزاز شدید اغلب نیاز به بستری طولانی مدت در مرکز مراقبت های ویژه دارد. از آنجا که آرام بخش ها روی تنفس اثر می گذارند، احتمالا گاهی به دستگاه تنفس نیاز خواهید داشت.

سبک زندگی و درمان خانگی

سوراخ شدگی ها یا دیگر زخم های عمیق، نیش حیوانات و یا زخم های آلوده شما را در معرض خطر عفونت کزاز قرار می دهند. در صورتی که زخمتان عمیق و آلوده است، به ویژه اگر مطمئن نیستید آخرین واکسنتان را کی زده اید، به پزشک مراجعه کنید. زخم های آلوده را باز بگذارید تا از گیر افتادن باکتری در زخم یا باند جلوگیری کنید.

پزشک زخم را تمیز می کند، آنتی بیوتیک تجویز می کند و دوز یادآور واکسن کزاز را می زند. اگر قبلا نسبت به بیماری ایمن شده باشید، بدن به سرعت پادتن های مورد نیاز را برای محافظت از شما در مقابل کزاز تولید می کند.

اگر زخمتان مختصر است، پیروی از این مراحل به جلوگیری از کزاز کمک می کند:

• خونریزی را کنترل کنید: برای کنترل خونریزی روی زخم را مستقیما فشار دهید.
• زخم را تمیز نگه دارید: پس از توقف خونریزی ، زخم را کاملا با آب شستشو دهید. منطقه اطراف زخم را با صابون و حوله تمیز کنید. اگر چیزی در زخم وجود دارد، برای تخلیه آن به پزشک مراجعه کنید.
• آنتی بیوتیک بخورید: پس از تمیز کردن زخم، لایه نازکی از کرم یا پماد آنتی بیوتیک، مانند آنتی بیوتیک های چند جزیی نئوسپورین و پلی اسپورین را روی زخم بمالید. این آنتی بیوتیک ها باعث بهبودی زخم نمی شوند، اما رشد باکتری ها و عفونت را کاهش می دهند. بعضی از مواد در برخی از پماد ها در برخی افراد منجر به بروز خارش شود. اگر دچار بثورات شدید، استفاده از این پماد را متوقف کنید.
• زخم را بپوشانید: قرار گرفتن زخم در معرض هوا باعث بهبودی زخم می شود، اما باند، زخم را تمیز نگه می دارد و باکتری های مضر را دور می کند. تاول های ترکیده مستعد دریافت عفونت هستند. تا زمانی که لایه رویی پوست تشکیل شود مراقب باشید که پاره نشوند.
• پانسمان را عوض کنید: پانسمان جدید حداقل روزی یک بار یا هر وقت که پانسمان مرطوب یا کثیف می شود از عفونت جلوگیری می کند. اگر نسبت به چسب استفاده شده در باند حساسیت دارید، از پانسمان های بدون نیاز به چسب یا از گاز استریل و چسب کاغذی استفاده کنید.