سرطانهای کبد اولیه از سلولهای کبدی هپاتوسیت آغاز میشوند. به این نوع سرطان، کارسینومای هپاتوسلولار (Hepatocellular Carcinoma) یا هپاتومای (Hepatoma) بدخیم میگویند.
گاهی نقاط دیگر بدن مثل کولون (روده بزرگ)، ریه یا پستان دچار سرطان می شوند و سپس سرطان به کبد سرایت می کند. در این حالت به آن سرطان متاستاتیک می گویند و با توجه به اندام اولیه ای که سرطان از آنجا شروع شده نامگذاری صورت می گیرد مثلا سرطان متاستاتیک کولون که بیانگر شروع سرطان از کولون و انتشار آن به سلول های کبدی است.
- درد در بخش فوقانی شکم در سمت راست،
- توده یا احساس سنگینی در بخش فوقانی شکم،
- ورم شکم (نفخ)،
- از دست دادن اشتها و احساس سیری زودرس،
- از دست دادن وزن،
- ضعف یا احساس خستگی شدید،
- حالت تهوع و استفراغ،
- زرد شدن پوست و چشمها،
- مدفوع کمرنگ،
- ادرار تیرة ناشی از زردی (یرقان)،
- تب
سرطان کبد وقتی اتفاق می افتد که سلول های کبدی شروع به تغییر(جهش) در DNA های خود می کنند. یکی از نتایج این جهش های ژنتیکی، از کنترل خارج شدن رشد طبیعی سلول های کبدی و در نهایت تشکیل تومور است؛ توده ای که حاوی سلول های سرطانی است.
مطالعات انجام شده این عوامل خطرزا را برای سرطان کبد کشف کردهاند :
- عفونت با ویروس هپاتیت B یا ویروس هپاتیت C: معمولا سرطان کبد سالها پس از عفونت با یکی از این دو ویروس در فرد ظاهر میشود. در سرتاسر جهان، اصلیترین عامل ابتلا به سرطان کبد، عفونت ناشی ازH.B.V. یا H.C.V. است. این دو ویروس از طریق خون (نظیر استفاده از سرنگ مشترک) یا رابطه جنسی منتقل میشوند. احتمال دارد این ویروسها از طریق مادری که آلوده شده به نوزاد منتقل شوند. با وجود اینکه عفونت باH.B.V. وH.C.V. نوعی بیماری واگیر است، سرطان کبد مسری نیست. سرطان کبد از فرد دیگر به شما منتقل نمیشود. عفونت اچ. بی. وی. و اچ. سی. وی. گاهی هیچ علامتی ندارد ولی میتوان بهوسیله آزمایش خون احتمال وجود این ویروسها را در بدن بررسی کرد. در صورت وجود ویروس، پزشک درمان خاصی را پیشنهاد میدهد. علاوه براین، پزشک درباره روشهای جلوگیری از آلوده کردن افراد دیگر با بیمار صحبت خواهد کرد. واکسن هپاتیت B از افرادی که تا کنون به عفونت باH.B.V. مبتلا نشدهاند، محافظت میکند. پژوهشگران در تلاش برای پیدا کردن واکسنی هستند که بتوان از آن برای پیشگیری ازH.C.V استفاده کرد.
- مصرف بیش از حد الکل: مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان کبد و چند نوع سرطان دیگر را افزایش میدهد. خطر با توجه به مقدار مصرف الکل افزایش مییابد.
- آفلاتوکسین (Aflatoxin): گاهی سرطان کبد به وسیله آفلاتوکسین، مادهای سمی که انواع خاصی از کپکها تولید میکنند، ایجاد میشود. آفلاتوکسین روی بادام زمینی، ذرت، پسته، و سایر حبوبات و دانهها تشکیل میشود. در بخشهایی از آسیا و آفریقا سطح آفلاتوکسین زیاد است. در ایران باید اقدامات ایمنی برای محدود کردن افلاتوکسین در مواد غذایی مصرفی انجام شود.
- بیماری ذخیرهای آهن: گاهی سرطان کبد در افرادی که مبتلا به نوعی از بیماری هستند که منجر به ذخیره مقدار بیش از حد آهن در کبد یا سایر اندامها میشود، رخ میدهد.
- سیروز (Cirrhosis): سیروز بیماری خطرناکی است و هنگامی رخ میدهد که سلولهای کبد آسیب دیده و به وسیله بافت جوشگاه (Scar Tissue) جایگزین شده باشد. قرار گرفتن در معرض شرایط متعدد میتواند منجر به سیروز شود. از جمله این موارد میتوان به عفونت با H.C.V یا H.B.V، مصرف بیش از حد الکل، ذخیره بیش از حد آهن در کبد، مصرف داروهای خاص و انواع خاصی از انگلها اشاره کرد.
- چاقی و دیابت: تحقیقات نشان دادهاند که چاقی و دیابت عوامل خطر مهمی در ابتلا به سرطان کبد هستند.
- هرچه عوامل خطر در فرد بیشتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان کبد بیشتر خواهد بود. با وجود این بسیاری از افرادی که عوامل خطر شناخته شده را داشتهاند به سرطان کبد مبتلا نشدهاند.
معاینه فیزیکی: پزشک ناحیه شکم شما را لمس میکند تا با بررسی وضعیت کبد، طحال و سایر اندامهای مجاور، وجود توده یا هرگونه تغییر را در اندازه یا شکل در این قسمتها تشخیص دهد. علاوه براین، پزشک شکم شما را از لحاظ بهوجود آمدن آسیت (تجمع غیرعادی آب در شکم) بررسی میکند. همچنین معمولا چشمها و پوست از لحاظ وجود علائم زردی معاینه میشوند.
آزمایشهای خون: برای بررسی وجود مشکل کبد از آزمایشهای خون متعددی استفاده میکنند. نوعی آزمایش خون میزان آلفا- فیتوپروتئین (Alpha-Fetoprotein: AFP) را تعیین میکند. سطح AFP بالا نشاندهنده وجود سرطان کبد است. آزمایشهای خون دیگر، چگونگی عملکرد کبد را نشان میدهند.
سی.تی. اسکن: دستگاه اشعه ایکس متصل به کامپیوتر چند عکس از جزئیات کبد و سایر اندامها و رگهای خونی ناحیه شکم شما تهیه میکند. نوعی ماده حاجب به شما تزریق میکنند تا کبد به خوبی در عکسها قابل مشاهده باشد. احتمال دارد پزشک درسی.تی.اسکن، تومورهایی را در کبد یا نواحی دیگر درون شکم مشاهده کند.
ام.آر.آی: در ام.آر.آی از یک دستگاه بزرگ با آهنربایی قوی و متصل به کامپیوتر برای تهیه عکسهایی حاوی جزئیات از نواحی درون بدن استفاده میکنند. گاهی، مواد حاجب، باعث میشوند نواحی غیرعادی در تصویر واضحتر قابل مشاهده باشند.
سونوگرافی: دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی ماورای صوتی که با گوش انسان قابل شنیدن نیست، استفاده میکند. امواج صوتی پس از برخورد با اندامها مجموعهای از بازتابها (اِکو) را ایجاد میکنند. این بازتابها، تصویری (سونوگرام) از کبد و اندامهای دیگر درون شکم ایجاد میکنند. تومورها بازتابهایی را ایجاد میکنند که با بازتابی که بافتهای سالم تولید میکنند متفاوت است.
تکهبرداری: معمولا برای تشخیص سرطان کبد نیازی به بیوپسی وجود ندارد، ولی در بعضی موارد پزشک نمونهای از بافت را خارج میکند. آسیبشناس بافت را از لحاظ وجود سلولهای سرطانی بررسی میکروسکوپی میکند.
معمولا پس از جراحی، بیمار برای بازیابی سلامتی نیاز به زمان دارد و این مدت زمان در هر فرد متفاوت است. داروها به مهار درد شما کمک میکنند. شما باید پیش از جراحی در مورد برنامه تسکین درد با پزشک یا پرستار صحبت کنید. در صورتیکه پس از جراحی نیاز به داروی بیشتری برای مهار درد داشتید پزشک در برنامه شما تغییر ایجاد میکند. احساس خستگی و ضعف تا مدتی پس از جراحی عادی است. شاید هم مبتلا به اسهال شوید یا احساس پری در شکم داشته باشید. گروه مراقبت پزشکی از شما مراقبت میکنند تا در صورت بروز خونریزی، عفونت یا نارسایی کبد یا مشکلات دیگر اقدامات لازم را انجام دهند.
در صورتیکه سرطان کبد مشخص شود پزشک باید برای کمک به شما جهت انتخاب مناسبترین نوع درمان، از مرحله بیماریتان آگاهی پیدا کند. مرحلهبندی سرطان، مشخص میکند که سرطان به نواحی دیگر بدن منتشر شده یا خیر و در صورت انتشار، چه بخشهایی از بدن تحت تاثیر این بیماری قرار گرفتهاند.
در صورت انتشار سرطان کبد، گاهی سلولهای سرطانی در ریهها مشاهده میشوند. علاه بر این، بعید نیست سلولهای سرطانی در استخوانها و غدد لنفاوی نزدیک کبد یافت شوند.
هنگامیکه سرطان از نقطه اولیه به نقاط دیگر بدن پخش میشود، تومور جدید نوع سلولهای غیرعادی و نامی مشابه با تومور اولیه دارد. مثلا اگر سرطان کبد به استخوانها منتشر شود، سلولهای سرطانی درون استخوان در واقع همان سلولهای سرطان کبد هستند و نام بیماری سرطان استخوان نیست بلکه سرطان کبد متاستاتیک نام دارد. این سرطان مانند سرطان کبد درمان میشود نه سرطان استخوان. گاهی، پزشکان به تومور جدید، تومور «دور دست» یا بیماری متاستاتیک میگویند.
برای تشخیص انتشار یافتن سرطان کبد، پزشک یک یا چند مورد از این آزمونها را انجام میدهد:
- سیتیاسکن قفسه سینه: معمولا سیتیاسکن انتشار سرطان کبد را به ریهها نشان میدهد.
- اسکن استخوان: پزشک مقدار کمی ماده رادیواکتیو درون رگ خونی شما تزریق میکند. این ماده با جریان خون منتشر و در استخوانها جمع میشود. دستگاهی به نام اسکنر، پرتوزایی را تشخیص داده و مقدار آن را اندازه میگیرد. این دستگاه عکسهایی از استخوانها تهیه میکند و در صورت انتشار سرطان به استخوانها در این عکسها مشاهده میشود.
- PET اسکن (PET Scan): پزشک مقدار کمی ماده قندی رادیواکتیو به شما تزریق میکند. این ماده قندی سیگنالهایی را ساطع میکند که اسکنر پیایتی.(PET) دریافت میکند. این اسکنر تصاویری را از نواحی درون بدن شما که ماده قندی در آن محلها جذب شده تهیه میکند. سلولهای سرطانی در این تصاویر روشنتر دیده میشوند زیرا سرعت جذب مواد قندی در این سلولها سریعتر از سلولهای عادی است. اسکن پیایتی. نشان میدهد سرطان کبد منتشر شده یا خیر.
گزینه های درمان
- جراحی
- تخریب بافت
- امبولیزاسیون
- هدفدرمانی
- پرتودرمانی
- شیمیدرمانی
راههای درمانی افراد مبتلا به سرطان کبد شامل جراحی (از جمله پیوند کبد)، تخریب بافت، امبولیزاسیون، هدفدرمانی، پرتودرمانی و شیمیدرمانی هستند. شاید شما از ترکیبی از این درمانها استفاده کنید.
تعیین یک نوع درمان مفید وابسته به این موارد است:
- تعداد، اندازه و محل تومور در کبد
- چگونگی عملکرد کبد و بررسی ابتلای شما به سیروز
- بررسی انتشار سرطان به نواحی خارج از کبد
- موارد دیگری که در نظر گرفته می شوند شامل سن، وضعیت عمومی سلامتی و نظر شما راجع به درمانها و عوارض جانبی احتمالی آنهاست.
در حال حاضر، سرطان کبد فقط در صورتی درمان میشود که در مرحله اولیه (پیش از انتشار) شناسایی شده باشد و بیمار باید بهطور کلی وضعیت سلامت مناسبی داشته باشد تا بتواند تحت عمل جراحی قرار گیرد. در صورتیکه فرد قادر به انجام جراحی نباشد از درمانهای دیگر برای طولانی کردن مدت زمان زنده بودن و بهبود وضعیت کلی او استفاده میکنند.
جراحی
جراحی گزینه درمانی افرادی است که سرطان کبدشان در مرحله اولیه است. معمولا جراح، کل کبد یا بخشی از آن را که به سرطان مبتلا شده خارج میکند. اگر کبد خارج شود در اینصورت کبد بیمار با بافت کبد سالم یک اهداکننده جایگزین میشود. شما میتوانید درباره انواع جراحی و تصمیمگیری در مورد مناسبترین نوع آن با پزشک خود صحبت کنید.
خارج کردن بخشی از کبد: جراحی برای خارج کردن بخشی از کبد را کبدبرداری جزئی (Partia- Hepatectomy) میگویند. بیمار مبتلا به سرطان کبد در صورتی از خارج کردن بخشی از کبد استفاده میکند که آزمونهای آزمایشگاهی نشان دهند کبد بهدرستی کار میکند و نشانی از انتشار سرطان به غدد لنفاوی مجاور و بخشهای دیگر بدن وجود ندارد.
جراح، تومور و بخشی از بافت سالم کبد را که در اطراف تومور قرار دارد خارج میکند. وسعت جراحی به اندازه، تعداد و محل تومورها بستگی دارد. علاوه براین، چگونگی عملکرد کبد نیز بر وسعت جراحی تاثیر دارد.
گاهی تا حدود 80 درصد کبد را برمیدارند و جراح بخش عادی بافت کبد را باقی میگذارد. بافت سالم باقیمانده، عملکرد کبد را بهعهده میگیرد. علاوه براین، کبد این توانایی را دارد که بافت خارج شده را مجددا بازسازی کند. سلولهای جدید در چند هفته رشد میکنند.
معمولا پس از جراحی بیمار برای بازیابی سلامتی نیاز به زمان دارد و این مدت زمان نسبت به هر فرد متفاوت است. بعید نیست در چند روز اول احساس درد و ناراحتی کنید. داروها به مهار درد شما کمک میکنند. شما باید پیش از جراحی در مورد برنامه تسکین درد با پزشک یا پرستار صحبت کنید. در صورتیکه پس از جراحی نیاز به داروی مهار درد بیشتری داشتید پزشک در برنامه شما تغییر ایجاد میکند.
احساس خستگی و ضعف تا مدتی پس از جراحی عادی است. شاید هم مبتلا به اسهال شوید یا احساس پری در شکم داشته باشید. گروه مراقبت پزشکی از شما مراقبت میکنند تا در صورت بروز خونریزی، عفونت یا نارسایی کبد یا مشکلات دیگر اقدامات لازم را انجام دهند.
پیوند کبد
تخریب بافت
تزریق اتانول از طریق پوست
امبولیزاسیون
هدفدرمانی
پرتودرمانی
پزشکان از دو نوع پرتودرمانی برای معالجه سرطان کبد استفاده میکنند. در پرتودرمانی خارجی، پرتوها از دستگاه بزرگی ساطع میشوند. دستگاه اشعهها را به سمت سینه و شکم هدف میگیرد. در پرتودرمانی داخلی، پرتو ناشی از گویهای رادیواکتیو کوچک است. پزشک از کاتتر برای تزریق گویهای کوچک درون سرخرگ کبدی استفاده میکند. گویها منبع خون تومور کبد را نابود میکنند. عوارض جانبی پرتودرمانی شامل حالت تهوع، استفراغ یا اسهال است. گروه مراقبت پزشکی روشهایی را برای درمان یا مهار این عوارض جانبی به شما پیشنهاد میکند.
شیمیدرمانی
گاهی از شیمیدرمانی در درمان سرطان کبد استفاده میکنند. داروها معمولا از طریق رگ وارد بدن بیمار میشوند (درون وریدی). داروها وارد جریان خون شده و به این وسیله در بدن منتشر میشوند. شیمیدرمانی در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، مطب پزشک یا خانه اعمال میشود. به ندرت نیازی به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد. عوارض جانبی شیمیدرمانی وابسته به نوع دارو و مقدار آن است. عوارض جانبی رایج شامل حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سردرد، تب و لرز و ضعف است.بعضی از داروها سطح سلولهای سالم خون را کاهش میدهند که بعید نیست با مصرف آنها دچار عفونت شوید، به آسانی خونریزی یا خونمردگی پیدا کنید یا دچار ضعف و خستگی شدیدی شوید.
مهار درد
سرطان کبد و درمان آن معمولا منجر به بروز درد میشوند. پزشک یا یک متخصص در زمینه مهار درد یکی از این روشهای متعدد را برای تسکین یا کاهش درد به شما پیشنهاد میکند:داروهای مربوط به درد: معمولا داروها درد را تسکین میدهند. (این داروها گاه باعث ایجاد احساس خوابآلودگی یا یبوست میشوند، ولی استراحت کردن و استفاده از ملینها به بیمار کمک میکند.)
پرتودرمانی: پرتودرمانی با کوچک کردن توده به تسکین درد کمک میکند.
بلوک (انسداد) عصبی: دراین شیوه پزشک مقداری الکل را به نواحی مجاور اعصاب خاصی در شکم تزریق میکند تا درد را متوقف کند.
شاید گروه مراقبت پزشکی روشهای دیگری را هم برای تسکین یا کاهش درد پیشنهاد کند. مثلا از ماساژ، طب سوزنی یا طب فشاری (Acupressure) همراه با سایر روشها استفاده کنند. علاوه براین، میتوانید آموزش ببینید تا از طریق استفاده از فنون تنآرمیدگی (ریلکسیشن) نظیر گوش دادن به موسیقی با ریتم آرام یا تنفس آرام، درد را تسکین دهید.
تغذیه
اهمیت زیادی دارد که به نیازهای غذایی خود قبل، بعد و در طی درمان سرطان توجه کنید. شما به مقدار مناسبی کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی نیاز دارید. دریافت موادغذایی مناسب باعث میشود، احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید. با وجود این شاید خسته باشید، احساس درد کنید یا تمایلی به غذا خوردن نداشته باشید. علاوه براین، شاید به عوارض جانبی درمان نظیر بیاشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و اسهال دچار شوید. پزشک شما، کارشناس تغذیه معتبر یا متخصص در مراقبتهای پزشکی، توصیههایی پیرامون روشهایی برای داشتن برنامه غذایی سالم به شما ارائه میکند. انجام معاینات پزشکی را و برنامهریزی دقیق اهمیت زیادی دارد. سرطان کبد و درمان آن معمولا هضم غذا و حفظ وزن مناسب بدن را برای شما دشوار میکنند. پزشک، شما را از لحاظ کمبود وزن، ضعف و کمبود انرژی معاینه میکند.پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان
شما باید پس از انجام درمان برای سرطان کبد، بهطور منظم (مثلا هر سه ماه یکبار) معاینه شوید. انجام این معاینات موجب میشود مطمئن شوید که هرگونه تغییری در وضعیت سلامتی شما تحت نظر است و در صورت نیاز معالجه شده است. اگر در فاصله زمانی بین معاینات، مشکلات پزشکی داشتید با پزشک تماس بگیرید.
گاهی، سرطان کبد پس از درمان عود میکند. پزشک، معاینات لازم را جهت بررسی عود سرطان انجام میدهد. معاینات معمولا شامل معاینات فیزیکی، آزمایشهای خون، اولتراسوند، سی.تی.اسکن، یا سایر آزمایشهاست.
پزشک افرادی را که از پیوند کبد استفاده کردهاند، از نظر چگونگی عملکرد کبد جدید آزمایش میکند. علاوه براین، پزشک به طور دقیق و از نزدیک شما را زیر نظر میگیرد تا اطمینان حاصل کند که بدن شما کبد جدید را پس نزده باشد. افرادی که از پیوند کبد استفاده کردهاند شاید بخواهند درباره نوع آزمایشهای لازم برای پیگیری وضعیت سلامتی پس از درمان و زمان انجام آنها با پزشک صحبت کنند.
پزشکان زیر در درمان این بیماری می توانند کمکتان کنند
مقاله های مرتبط با این بیمارینمایش آرشیو
مرکز مشاورهنمایش آرشیو
تیرویید
پاسخ توسط محبوبه سادات حسینی ۱۳۹۸/۰۵/۰۶
#4090
با سلام خیر تاثیری نداره ولی انچه مسلم است این است که بعد از سن چهل سالگی کم بودن ذخیره تخمدانی کاملا طبیعی و قابل انتظار است.
قرمزی پوست،پوست پوست شدن و سوزش و خارش
پاسخ توسط ربابه غیبی ۱۳۹۸/۰۴/۳۱
#4086
سلام شما احتمالا اگزماى سبوره دارید. اما بهتر است از نزدیک ویزیت شوید
آزمایش کلسترول
پاسخ توسط ادمین بهپو ۱۳۹۸/۰۴/۲۴
#4084
سلام. بدون معاینه حضوری و مشاهده شرح حال نمیتوان تصمیم وتشخیصی لحاظ کرد. بهتراست شما با یک پزشک مشورت کنید.