پوکی استخوان

پوکی استخوانOsteoporosis

تعداد افــراد مبتلا به این بیمــاری 0 تعداد مقالات ثبت شده در رابطه با این بیمــاری 106 تعداد مشــاوره ثبت شده در رابطه با این بیماری 29

پوکی استخوان (استئوپوروز) بیماری است که در آن تیغه های استخوانی کم و ضعیف شده و مستعد شکستگی می شوند. این بیماری هر دو جنس زن و مرد را تهدید می کند، ولیکن شیوع آن در خانم ها بعد از یائسگی بیشتر می شود. در استخوان سالم هر سه یا چهار ماه، استخوان خواری و استخوان سازی وجود دارد که در انسان ها تا سنین حدود ۳۰ سالگی استخوان سازی بیشتر است، بطوری که در این سن استحکام استخوان به اوج خود می رسد. چنانچه یک انسان از دوران نوجوانی ترکیبات کلسیم و ویتامین D مناسب استفاده کرده و فعالیت های ورزشی مناسب (مانند دویدن و ...) داشته باشد، تا سن ۳۰ سالگی می تواند حداکثر تراکم استخوان را پیدا کرده و ذخیره مناسبی برای دوران پیری داشته باشد.
براساس مطالعات انجام گرفته کاهش تراکم استخوان در خانم های بالای ۵۰ سال حدود ۴۵ ٪ و در آقایان بالای ۵۰ سال حدود ۳۸ ٪ می باشد، با توجه به احتساب جمعیت ایران حدود ۳ میلیون نفر کاهش تراکم استخوان داشته و در خطر شکستگی بیشتر استخوان هستند.
در سالهای اخیر در زمینه شیوع بیماری ها مطالعه ای بر روی حدود ۲ میلیون نفر زن بالای ۵۰ سال صورت گرفته که در آن حدود ۲۰۰۰۰۰نفر سرطان سینه، ۳۵۰۰۰۰ نفر حملات قلبی، ۴۲۰۰۰۰ نفر سکته مغزی و ۱۵۰۰۰۰۰ نفر شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان داشته اند.
در مطالعه دیگر نشان داده شده، افرادی که دچار شکستگی استخوان لگن شده اند، حدود ۵۰٪ به زندگی عادی برنمی گردند، حدود ۲۵ ٪ آنها به طور طولانی مدت نیاز به مراقبت پرستاری دارند، در مجموع ۲۵ ٪ افراد با شکستگی لگن در طی یک سال دچار مرگ می شوند.
در بررسی دیگر صورت گرفته در مردان، نشان داده شده که خطر پوکی استخوان با یک دهه تاخیر شروع شده ولیکن میزان شکستگی استخوان در مقایسه با خانمها با دانسیته استخوانی یکسان بیشتر است. توجه به این آمارها، اهمیت بیانیه سازمان بهداشت جهانی مبنی بر اینکه پوکی استخوان بعد از سرطان، سکته قلبی و سکته مغزی چهارمین دشمن بشریت است را گوشزد می کند.

بیماری پوکی استخوان را بیماری دزد خاموش می نامند. دلیل این نامگذاری شاید این باشد که تقریبا در ۱۰۰ ٪ موارد این بیماری هیچ نشانه ای ندارد و زمانی اولین نشانه های بیماری که شکستگی است اتفاق می افتد که بیمار مبتلا به پوکی استخوان شده باشد.

درد ناگهانی و شدید درستون فقرات ، می تواند از علائم شکستگی های ستون فقرات باشد. ممکن است شکستگی مهره ، بدون درد اتفاق افتد و به صورت خمیدگی ستون فقرات و کاهش قد بیماردیده شود. اگر چه عکس برداری با اشعه ایکس به تشخیص شکستگی کمک می کند ، ولی برای تشخیص زودرس آن روش مناسبی نیست . پس بهتر است کلیه افرادی که درمعرض خطرپوکی استخوان قرار دارند، قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت مبتلا بودن ، اقدامات پیش گیرانه صورت گیرد.

بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری است. خوشبختانه امروزه برای سنجش تراکم استخوان دستگاه های جدیدی ساخته شده که می تواند با دقت نسبتاً زیادی ، تراکم استخوانی و نسبت آن ، با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه گیری کنند. آزمایش سنجش تراکم استخوانی بدون درد است و تنها چند دقیقه طول می کشد، همچنین احتیاج به آمادگی قبلی ندارد و در طی آن دارویی مصرف نمی شود. این سنجش، پزشک را قادرمی سازد تا شدت پوکی استخوان را اندازه گیری کرده ودرنتیجه استحکام استخوان را بسنجد.

بنابراین بهترین روش پیشگیری ازپوکی استخوان وعوارض آن، رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی مناسب و دوری ازعوامل کمک کننده در افزایش پوکی استخوان، مانند استعمال دخانیات (به ویژه تمام موارد ذکر شده تا قبل از سن 35 سالگی) و ارزیابی های لازم برای تعیین میزان تراکم استخوانی است.

در ایجاد این بیماری علت های زیادی می تواند موثر باشد. از جمله:

اختلالات هورمونی مثل یائسگی زودرس، در سن کمتر از ۴۵ سال
بیماری های غدد تیروئید و پاراتیروئید
بیماری های روماتیسمی (لوپوس، آرتریت روماتوئید، روماتیسم ستون فقرات، (AS
سابقه خانوادگی پوکی استخوان و یا شکستگی استخوان با ضربه های کوچک
بیماری قند کنترل نشده
مصرف داروهای استروئیدی (کورتون) و داروهای ضد تشنج
بی تحرکی طولانی مدت (بیماران فلج اندام، سکته مغزی و بستری طولانی مدت)
کهولت سن در مردان
اندام لاغر و کوچک
مصرف زیاد قهوه و سیگار
کمبود میزان کلسیم و ویتامین D بمدت طولانی بعلت سوء تغذیه و یا مشکلات در جذب آنها

طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، بهترین، دقیقترین و بی خطرترین روش تشخیص پوکی استخوان، تعیین تراکم استخوان در فقرات، لگن و ساعد با دستگاه های معتبر سنجش تراکم استخوان (DEXA) است، که علاوه بر تعیین میزان پوکی استخوان، سیر، آینده و احتمال شکستگی را تا حدی پیش بینی می کند.
در این روش بیمار طبق تصویر زیر با لباس معمولی خود، روی تخت دراز می کشد و طی حدود ۵ دقیقه، میزان تراکم استخوان وی مشخص می شود. برایانجام تست تراکم استخوان نیاز به هیچگونه آمادگی قبلی نیست، نیاز به نمونه برداری و تزریق نبوده و هیچ گونه عارضه ای برای بیمار ندارد و به راحتی و از روی لباس قابل انجام می باشد.

بعضی از مواردی که نیاز به انجام سنجش تراکم استخوان و تعیین میزان پوکی استخوان دارند:

کلیه بانوان با حداقل ۱۰ سال پس از یائسگی یا سابقه عمل جراحی تخمدان دو طرفه و مردان بیش از ۷۰ سالگی
یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی)
مصرف داروهای استروئیدی (کورتون)، ضد تشنج ها، هپارین و مصرف طولانی لوتیروکسین
بیماری غدد پاراتیروئید
بیماری روماتیسمی
سابقه خانوادگی پوکی استخوان در بستگان درجه اول یا شکستگی خود بخود با ضربه کوچک
بعد از پیوند اعضا
کاهش تراکم استخوان در رادیوگرافی ساده
زنان یائسه با بیش از یک عامل خطر که در موارد قبلی ذکر شد
تالاسمی ماژور

در موارد زیر انجام سنجش تراکم استخوان با نظر پزشک معالج تعیین می شود

بیماری های متابولیک تیروئید، دیابت
اختلالات هورمونی
مصرف زیاد سیگار یا قهوه
لاغری مفرط
بی حرکتی طولانی مدت
بیمارانی که شیمی درمانی کرده اند

توصیه های درمانی اغلب با توجه به احتمال خطر شکستگی استخوان در 10 سال آینده و با استفاده از اطلاعاتی مثل نتیجه آزمایش تراکم استخوان ارائه می شود. اگر این خطر بالا نباشد، احتمالا در درمان از دارو استفاده نمی شود و پزشکان بیشتر روی اصلاح فاکتورهای خطر سازی که به زمین خوردن و شکستگی منجر می شود، متمرکز می شوند.
به زنان و مردانی که خطر شکستگی استخوان آنها را بیشتر تهدید می کند دارو های بیسفوسفونات تجویز می شود. نمونه هایی از این داروها به شرح زیر است:

عوارض جانبی این داروها حالت تهوع، درد شکمی و علائمی شبیه سوزش سر دل است. اگر دارو به درستی مصرف شود احتمال بروز چنین مشکلاتی کم است. بیسفوسفونات های وریدی باعث ناراحتی معده نمی شوند اما می توانند به مدت سه روز منجر به تب، سردرد، و دردهای عضلانی شوند. از آن جهت که این داروها هر سه ماه یک بار یا سالانه تزریق می شوند، مصرف آنها بسیار ساده تر از به خاطر سپردن مصرف هفتگی یا روزانه قرص ها خواهد بود، اما ممکن است هزینه بیشتری نیز در بر داشته باشند.
مصرف بیسفوسفونات برای بیش از 5 سال با ایجاد عارضه نادری مرتبط است. این عارضه ترک یا شکستگی کامل استخوان ران است.
مصرف بیسفوسفونات می تواند بر استخوان فک نیز اثر بگذارد. استئونکروزِ (مرگ استخوان) استخوان فک عارضه ای نادر است که معمولا می تواند پس از کشیدن دندان اتفاق بیفتد. یعنی پس از کشیده شدن دندان، استخوان فک موفق به بهبود ناحیه مورد نظر نمی شود. بنابراین باید قبل از شروع مصرف بیسفوسفونات معاینه دهان و دندان انجام دهید.

درمان های مرتبط با هورمون

مصرف استروژن، خصوصا زمانی که به سرعت پس از یائسگی آغاز شود می تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند. البته استروژن درمانی ممکن است خطر تشکیل لخته خون، سرطان اندومتر، سرطان سینه و مشکلات قلبی را افزایش دهد. بنابراین تجویز استروژن به منظور حفظ سلامت استخوان ها معمولا در زنان جوانتر یا زنانی که علائم یائسگی آنها نیاز به درمان دارد تجویز می شود.
رالوکسیفن روی تراکم استخوانِ زنان، پس از دوران یائسگی اثرات مفیدی همچون استروژن دارد، علاوه بر اینکه برخی از خطرات مربوط به استروژن را به دنبال نخواهد داشت. مصرف این دارو می تواند خطر برخی از انواع سرطان های سینه را کاهش دهد. گرگرفتگی عارضه جانبی شایع رالوکسیفن است. همچنین ممکن است رالوکسیفن خطر تشکیل لخته خون را افزایش دهد.
در مردان پوکی استخوان می تواند با کاهش تدریجی تستوسترون ناشی از افزایش سن مرتبط باشد. درمان جایگزین تستوسترون می تواند علائم کمبود تستوسترون را کاهش دهد اما در مطالعات دیده شده است که درمان با داروهای پوکی استخوان در مردان مبتلا به پوکی استخوان نتیجه بهتری می دهد. بنابراین به مردان دارو های پوکی استخوان به تنهایی یا در کنار تستوسترون تجویز می شود.

داروهای دیگر پوکی استخوان

اگر نتوانستید داروهای رایج تر پوکی استخوان را تحمل کنید یا اگر نتیجه مطلوبی روی شما نداشتند، ممکن است پزشک داروهای زیر را پیشنهاد نماید:

دنوزوماب: نتایج مثبت تراکم استخوانی که دنوزوماب ایجاد می کند برابر یا بیشتر از بیسفوسفونات ها است. همچنین احتمال تمام انواع شکستگی ها را کاهش می دهد. داروی دنوزوماب هر شش ماه یک بار از طریق تزریق دریافت می شود.
تری پاراتاید: این داروی قوی شبیه هورمون پاراتیروئید عمل می کند و باعث تحریک رشد استخوان های جدید می شود. این دارو می بایست به صورت روزانه تزریق شود. پس از دو سال درمان با تری پاراتاید داروی پوکی استخوان دیگری برای حفظ رشد و تراکم استخوان ها مصرف می شود.

بطور کلی جهت پیشگیری و درمان پوکی استخوان باید بصورت توأم و همزمان ۳ مورد زیر از دوران نوجوانی رعایت گردد:
۱-     رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D (هر فرد بالغ حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم ، به طور روزانه، طبق جدول زیر نیاز دارد)
۲-     انجام ورزش های متحمل وزن بدن، شامل پیاده روی تند، حداقل یک ساعت، ۴-۳ بار در هفته (در صورت نبودن ممنوعیت پزشکی)
۳-     تبعیت از شیوه زندگی سالم (قطع مصرف الکل و عدم استعمال دخانیات)

کمک به خود

۱. سعی کنید به میزان لازم از مواد حاوی کلسیم در روز استفاده کنید، تا دچار کمبود میزان کلسیم نشوید. این ذخیره سازی به ویژه در دهه دوم و سوم بسیار پر اهمیت است. در صورتی که نمی توانید مقدارلازم کلسیم را از فرآورده های غذایی طبیعی تهیه کنید ، برای جلوگیری از این بیماری نا خوشایند، سفارش می شود، به مصرف ترکیبات مکمل غذایی موجود در بازار بپردازید.

۲. ویتامین D برای سلامتی استخوان ها وجذب کلسیم لازم وضروری است. بنابراین زمانی را در بیرون از منزل بگذرانید، تا آفتاب بتواند پوست را برای ساختن ویتامین D تحریک کند.

۳. به طور منظم ورزش کنید. استخوان های اطفال با ورزش کردن ، محکم می شوند و رشد طبیعی خواهند داشت. البته افراد بالغ نیز باید تحرک کافی داشته باشند. استراحت و عدم تحرک باعث تحلیل بافت استخوانی می شود. بهترین، مفید ترین و کم خرج ترین ورزش برای انسان های بالغ و به ویژه افراد مسن پیاده روی است. توجه داشته باشید که ورزش های تحمل وزن مثل پیاده روی نقش مهمی در رسوب کلسیم در استخوان ها دارند. ورزش هایی که فشار و تحمل استخوانی ندارند، کمتر از ورزش های تحمل وزن در این مسئله اثر مثبت دارند.

۴. ازمصرف مواد افزایش دهنده پوکی استخوان مانند سیگار ، قهوه فراوان و ... خودداری کنید.

۵. جایگزینی هورمون های زنانه ، در خانم های یائسه زیر نظر پزشک می تواند مانع پوکی استخوان زودرس شود.

پزشکان زیر در درمان این بیماری می توانند کمکتان کنند

دکتر حبيب زينيفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر انوشه حقیقیفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر فوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر مسعود مهدویفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر احمد سلیم زادهفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر کریم مولافوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر نوشین بیاتفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

دکتر غلامحسین علیشیریفوق تخصص روماتولوژی

مشاهده پروفایل پزشک

ثبت مشاوره

مقاله های مرتبط با این بیمارینمایش آرشیو

آشنایی با کلسیم۱۳۹۱/۰۹/۲۸
استخوان ها به عنوان مرکز تجمع کلسیم در بدن می باشند و بصورت مداوم در حال تبادل کلسیم با خون و بدن هستند.
10 قدم از پوکی استخوان دور شوید۱۳۹۳/۱۱/۲۶
پوکی‌استخوان از بیماری‌هایی است که بدون علامت پیشرفت می‌کند، به همین دلیل به آن بیماری خاموش می‌گویند.
14 حقیقت شگفت انگیز درباره استخوان۱۳۹۶/۰۶/۲۸
همیشه فکر می کنیم استخوان ها موهبتی دائمی اند، تا اینکه پایمان می شکند یا در سالمندی دچار پوکی استخوان می شویم. در واقع احتمالا به استخوان هایتان به عنوان ذخیره ای نگاه نمی کنید که نیاز دارند برای یک عمر حفاظت و تغذیه شوند. اما جالب است بدانید در استخوان های شما اسرار شگفت انگیزی نهفته است و عادات و سبک زندگی شما در جوانی روی کیفیت استخوان ها در پیری اثر گذار خواهد بود.
مصرف مکمل کلسیم خطر زوال عقل را افزایش می دهد۱۳۹۵/۰۶/۰۱
یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که مصرف مکمل‌های کلسیم با هدف پیشگیری از پوکی استخوان، با افزایش خطر زوال عقل در زنان مسن در ارتباط است.
تامین کلسیم از آب معدنی بجای شیر و لبنیات۱۳۹۶/۰۴/۱۸
نتایج مطالعات جدید حاکی از آن است که آب معدنی می‌تواند منبع خوبی از کلسیم باشد و به عنوان جایگزینی برای محصولات لبنی و شیر استفاده شود.

ورود به حساب کاربری