بسیاری از کسانی که برای اولین بار به یک «روماتولوژیست» مراجعه می کنند چیز زیادی از این تخصص پزشکی نمی دانند. روماتولوژیست کسی است که برای تشخیص و درمان التهاب مفاصل و دیگر بیماری های اسکلتی و خود ایمنی آموزش دیده است.
به گزارش «بهپو»، «آرتریت» یا «التهاب مفاصل» در اصل مفاصل را درگیر می کند در حالیکه سایر بیماری های اسکلتی می توانند بر روی مفاصل، استخوان ها، عضلات، تاندون ها و رباط ها –لیگامنت- اثر بگذارند. «بیماری های خود ایمنی» هم معمولا بر روی دستگاه اسکلتی اثر می گذارند اما بسیاری از بیماری هایی که روماتولوژیست ها درمان می کنند ممکن است در سایر قسمت های بدن مثل چشم ها، پوست، اندام های داخلی و سیستم عصبی دیده شوند.
بیشتر بخوانید: تخصص هایی که می توانند در درمان دردهای اسکلتی عضلانی به شما کمک کنند
اختلالات سیستم ایمنی باعث بروز ناهنجاری هایی در بدن می شوند که نتیجه آن بیش فعالی یا فعالیت کم سیستم ایمنی است؛ در واقع سیستم ایمنی نمی تواند در یک مسیر نرمال فعالیت کند. وقتی سیستم ایمنی بیش فعال می شود بدن به بافت های خودش حمله و آنها را تخریب می کند. زمانی هم که فعالیتش کم است توانایی بدن برای مبارزه با مهاجمان کاهش می یابد و نسبت به عفونت ها بی دفاع می شود. «آرتریت روماتویید» یکی از مهمترین بیماری های خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به مفاصل حمله می کند و باعث التهاب، تورم و درد مفاصل می شود.
بیشتر بخوانید: آنچه باید درمورد آرتریت روماتوئید بدانید
شایع ترین بیماری هایی که روماتولوژیست ها به درمان آن می پردازند عبارتند از:
● نقرس
● لوپوس
● آرتروز
● تاندینیت
این پزشکان آموزش ویژه ای دیده اند که برنامه درمانی مختص شما را تنظیم کنند. بخشی از اولین ملاقات با پزشک صرف صحبت با او می شود و بخش دیگر صرف معاینه. اگر جلسه اول مراجعه شما طولانی شد ارزش دارد، زیرا آرتریت روماتویید یک بیماری مزمن و طولانی است و می بایست زود به زود به پزشک روماتولوژیست مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با مهم ترین بیماری های خود ایمنی
چگونه می توانم یک روماتولوژیست پیدا کنم؟
پزشک عمومی، شما را به روماتولوژیست ارجاع خواهد داد. یا می توانید شخصا با مطب روماتولوژیست تماس بگیرید و از او وقت ملاقات بگیرید.
بیشتر بخوانید: خشکی مفاصل و راه درمان آن در آرتریت روماتویید
روماتولوژیست چه سوالاتی می پرسد؟
یکی از نخستین سوالاتی که پزشک می پرسد این است که چه چیزی شما را به اینجا کشانده است؟ این فرصت خوبی است که به پزشک توضیح دهید آرتریت روماتویید چه تاثیراتی روی شما گذاشته است.
پزشک سوالاتی از این دست از شما خواهد پرسید:
● چه نشانه هایی دارید؟
● چند وقت یک بار علایمتان ظاهر می شوند؟ همیشه، هر روز، هر هفته، هر چند وقت یک بار؟
● چه چیزی به شما احساس بهبودی می دهد؟ ورزش، استراحت، دارو؟
● چه چیزی آن را بدتر می کند؟ بی تحرکی ، کم خوابی، استرس، خوردن نوع خاصی از غذا؟
● چه فعالیت هایی باعث درد می شوند؟ پیاده روی، خم شدن، کشش، نشستن طولانی مدت؟
● درد در کجای بدن شماست؟
● درد تا چه اندازه شدید است؟
● کدام کلمه بهترین توصیف برای درد شماست؟ -مبهم، تیر کشنده، کوبشی، سوزاننده، درد فراگیر، گرفتگی عضلانی، درد انتشاری؟
● درد با شما چکار می کند؟ -خسته می شوید، ناراحت و کلافه می شوید، حالت یک بیمار را پیدا می کنید؟
● آیا دردتان با انجام کارهایی که از آنها لذت می برید متوقف می شود؟ کارهایی مانند باغبانی، خرید، مراقبت از کودکان، رابطه جنسی؟
● آیا به جز درد مفصل، عضله یا درد استخوانی نشانه دیگری می بینید که به نظر شما مرتبط با بیماری است؟ بثورات، خارش، خشکی دهان یا چشم ها، تب، عفونت؟
بعضی از سوالات به آرتریت روماتویید مربوط نمی شود، اما پزشک استدلال خوبی برای پرسیدن آنها دارد. اگر دلیل بعضی سوالات را نمی دانید یا از جواب دادن به بعضی سوالات احساس راحتی نمی کنید به او بگویید.
بیشتر بخوانید: سوالاتی که بیماران روماتیسمی باید از پزشک روماتولوژیست خود بپرسند
من چه سوالاتی باید بپرسم؟
بهتر است هر سوالی که در مورد ملاقات دوباره با پزشک و درمان های توصیه شده او دارید بپرسید. سوالاتی از قبیل:
● چه مدت طول خواهد کشید تا حس بهبود و سلامتی به من باز گردد؟
● چه کار کنم که شب راحت بخوابم؟
● من دوست ندارم دارو مصرف کنم، گزینه های دیگر درمان چیست؟
● آیا مجبورم داروهای آرتریت روماتویید را تا آخر عمر مصرف کنم؟
● کجا می توانم اطلاعات موثقی پیدا کنم که به من در مورد زندگی با بیماری ام اطلاعات بیشتری بدهند؟
● چگونه به یک گروه پشتیبانی از مبتلایان به روماتیسم بپیوندم؟
بیشتر بخوانید: بیماران روماتیسمی این ۱۰ نشانه را جدی بگیرند
معاینه جسمی
در معاینه جسمی همان اتفاقی می افتد که در معاینات جسمی پزشکان دیگر می افتد:
● پزشک از سر تا پای شما، چشم، دهان و پوستتان را بررسی می کند.
● او به دنبال نشانه هایی از التهاب مانند تورم، گرما، قرمزی، نودول -برآمدگی زیر پوستی- و بثورات جلدی می گردد.
● نبضتان را می گیرد و به صدای قلب، ریه ها و روده ها گوش می دهد.
● برای بررسی درد، به مفاصلتان فشار می آورد.
● سپس از شما می خواهد مفاصل و عضلاتتان را خم کنید و آنها را بکشید. او مفاصل یک طرف بدن را با مفاصل طرف دیگر مقایسه می کند، زیرا آرتریت روماتویید، اغلب روی هر دو طرف تاثیر می گذارد. او از شما می خواهد بعضی از مفاصلتان را حرکت دهید. این بخش از معاینه ممکن است دردناک باشد، اما برای اینکه پزشک به تشخیص درست برسد، ضروری است. اگر بیش از حد درد دارید حتما به پزشک بگویید.
بیشتر بخوانید: روماتیسم؛ بایدها و نبایدها
آزمایش های آرتریت روماتویید چه هستند؟
پزشک خون و سایر مایعات بدن را بررسی می کند و احتمالا از شما می خواهد تست های تصویربرداری تشخیصی را هم انجام دهید.
آزمایش خون برای تشخیص روماتیسم مفصلی
پزشک با سوزنی خون یا «مایع مفصلی» شما را به عنوان نمونه می گیرد و به آزمایشگاه می فرستد یا از شما می خواهد برای نمونه گیری به آزمایشگاه بروید. روماتولوژیست همیشه به دنبال التهاب های بدن است و آزمایش های زیر را تجویز می کند:
● آنتی بادی های آنتی سیکلیک سیترولین پپتید - Anti-CCP
● مایع سینوویال
پزشک برای تکمیل فرایند تشخیص ممکن است از شما بخواهد برخی تست های تصویربرداری تشخیصی را هم انجام دهید؛ از جمله تصویربرداری اشعه ایکس، ام آر آی یا سونوگرافی
بیشتر بخوانید: آیا روماتیسم درمان قطعی دارد؟
درمان آرتریت روماتویید
پس از آنکه پزشک به قطعیت رسید که شما به یکی از انواع بیماری های روماتیسمی مبتلا هستید درمان شما را آغاز می کند. ممکن است برایتان فیزیوتراپی یا کار درمانی تجویز کند. یا درمان دارویی را شروع کند. احتمالا پزشک داروی متوترکسات تجویز خواهد کرد. ممکن است برای کنترل درد به شما بگوید از داروهای بدون نسخه مانند آسپرین استفاده کنید. همچنین احتمالا کورتیکواسترویید های دوز پایین تجویز می کند تا تورم کاهش یابد.
اگر روماتیسم پیشرفت کرده باشد، ممکن است به داروهای قوی تری مانند اصلاح کننده های پاسخ بیولوژیکی نیاز داشته باشید. با گذشت زمان، پزشک پی خواهد برد که ترکیب مناسب شما چیست.
تغییر سبک زندگی هم از جمله چیزهایی است که به کاهش علایم و درمان شما کمک زیادی می کند. ورزش و کنترل وزن بخشی از برنامه درمانی شما خواهد بود. شما نیاز دارید مفاصل خود را حرکت دهید تا از سفت و خشک نشوند. همچنین عضلات اطراف مفاصل را تقویت کنید تا بهتر بتوانند مفاصل را حمایت کنند. اگر اضافه وزن دارید، باید وزن خود را کم کنید تا درد کاهش پیدا کند.
بیشتر بخوانید: آیا روماتیسم با رژیم غذایی درمان میشود؟
چه کمکی می توانید به خودتان کنید؟
به گزارش «بهپو» به نقل از «وبمد»، روماتولوژیست ها مانند کارآگاه ها هستند. آنها به دنبال سرنخ هایی برای تخفیف درد و درمان بیماری هستند. برای اینکه پزشکتان را در این مسیر یاری کنید به توصیه های زیر توجه کنید:
● یک جدول زمانی ایجاد کنید: تا جایی که می توانید به عقب بازگردید. علایمتان را به یاد آورید و بگویید در طول زمان چه تغییراتی کرده اند.
● تحقیقات خانوادگی انجام دهید: چه بیماری هایی در خانواده شما به ارث می رسند؟ در مورد سابقه پزشکی پدربزرگ و مادربزرگ، والدین و برادر و خواهرتان اطلاعاتی به دست آورید.
● داروهایتان را فهرست کنید: روماتولوژیست نیاز دارد بداند دارو هایی که مصرف می کنید چه چیز هایی هستند:
● تمام نسخه های درمانی روماتیسم و سایر بیماری ها
● داروهای بدون نسخه مانند کرم های مالیدنی و داروهای مسکن
● ویتامین ها، گیاهان و مکمل های مصرفی
می توانید لیستی از داروهایتان تهیه کنید یا همه داروها را با خود به نزد پزشک ببرید.
از پزشکان دیگر خود بخواهید که یک کپی از پرونده پزشکی و نتایج آزمایشات تصویربرداری تشخیصی به شما بدهند.
با همکاری های این چنینی، به یکی از اعضای تیم درمانگر خود تبدیل می شوید و در روند درمانی تان نقش موثری ایفا خواهید کرد.
بیشتر بخوانید: اصول راه رفتن در آب برای مبتلایان به دردهای مفصلی
بیماری هایی که در رشته روماتولوژی مطرح هستند
1- بیماری های مفصل که با علت های متفاوت به شرح زیر می تواند باشد:
- علت التهابی (Inflammatory) مانند بیماری آرتریت روماتوئید و لوپوس سیستمیک و بهجت و...
- علت مکانیکال: مانند بیماری آرتروزیا استئوارتریت (Osteoarthritis) .
- علل یا منشا نورولوژیک : آسیب مفصل بدنبال آسیب سیستم عصبی که در اندامها ایجاد می شود. مانند نوروپاتی بدنبال دیابت و ...
- علل متابولیک: آسیب مفصل بعلت بیماری زمینه ای فرد مانند دیابت ٫ نقرس و پوکی استخوان می باشد.
- علل عفونی: علت های عفونی متعددی مانند باکتری ها و یا تب مالت و یا سل می توانند باعث ابتلای مفصل شوند.
2- علل خارج مفصل
در اطراف مفصل ضمائمی وجود دارد که هرکدام از آنها می توانند با علل متفاوت دچار آسیب شده و ایجاد بیماری نمایند. ضمائم مفصل عبارتند از:
- تاندونها که التهاب آنها تاندونیت (Tendinitis) مانند بیماری آرنج تنیس بازان یا بیماری آرنج گلف بازها نامیده می شود.
- به تورم اطراف تاندونها که تنوسینوویت (Tenosynovitis) گفته می شود.
- کیست های اطراف مفصل که کیست سینویال (Synovial Cyst) گفته می شود.
3- بیماری های استخوان که با علل متعددی ایجاد می شود:
- علت متابولیک: که سردسته آنها بیماری پوکی استخوان و یا استئوپروز (Osteoporosis) می باشد.
- علل عفونی: که می تواند با منشا باکتری ها و یا قارچ ها باشد که به آن بیماری استئومیلیت (Osteoemyelitis) گفته می شود.
4- بیماریهای ستون فقرات که عوامل مختلف می تواند در ایجاد آن دخیل باشد که عبارتند از:
- بیماری های التهابی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزانت (Ankylosing spondylitis) سردسته آنهاست
- بیماریهای با علت های مکانیکال که علل آن آرتروز مهره های گردن و یا بیماری های فتق دیسک(Disc herniation) می باشد که باعث ایجاد اثر فشاری بر روی ریشه عصب شده و دردهای ارجاعی به اندام های فوقانی و تحتانی ایجاد می کند.
- علل عفونی که در آن عفونت های مختلفی مانند باکتری ها، سل و یا بروسلا می توانند باعث دیسک شده و مهره های کمر را مبتلا نمایند.
5- بیماری های بافت همبند (Convective tissue)
که در آن تمامی قسمت های مختلف می تواند مراتبی از ابتلا را داشته باشد. مانند بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک یا ( SLE Systemic Lupus Erythematosis )
با توضیح فوق متوجه می شویم دامنه علم روماتولوژی بسیار وسیع است. شیوع این بیماری ها در مطالعات جهانی حدود 40-30 درصد می باشد. در مطالعه صورت گرفته در ایران شیوع این بیماری ها در جامعه شهری9/41 درصد و در جامعه روستایی 66 درصد می باشد./