بررسی عوارض قلبی، گوارشی، کبدی و کلیوی داروهای NSAID

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یاNSAID از جمله گروههای دارویی هستند که بدلیل اثرات ضدتب، ضد درد و ضدالتهابی در اکثر رشته های پزشکی کاربرد بالایی دارند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا NSAID از جمله گروههای دارویی هستند که بدلیل اثرات ضدتب، ضد درد و ضدالتهابی در اکثر رشته های پزشکی کاربرد بالایی دارند. در سالهای اخیر نگرانی درمورد عوارض آنها این جایگاه را مورد چالش قرار داده است و سبب نگرش منفی نسبت به آنها شده که با پیشرفت علم تولید داروهای جدیدتر این گروه و راههای کاهش عوارض ناشی از آن تلاش برای تغییر این نگرش منفی صورت گرفته است.
در این مقاله به بررسی عوارض قلبی-عروقی، گوارشی، کلیوی و کبدی این داروها می پردازیم:

خطر قلبی عروقی NSAID ها

تمام NSAID ها از جمله NSAID های غیرانتخابی سبب مهار COX2 و بالقوه افزایش خطر قلبی عروقی می شوند. اما در مطالعات کنترل شده با دارونما شواهد کافی برای نشان دادن افزایش خطر قلبی عروقی با NSAID های غیرانتخابی وجود ندارد. بعضی معتقدند ناپروکسن خطر کمتر و دیکلوفناک خطر بیشتری نسبت به سایر NSAID های غیر انتخابی دارد. ناپروکسن قوی ترین مهارکننده COX1 است، در حالیکه دیکلوفناک یکی از NSAID های غیر انتخابی با بیشترین COX2 Selectivity می باشد. شواهد قوی برای افزایش خطر قلبی عروقی با روفکوکسیب وجود دارد و بالاترین خطر افزایش فشار خون با آن وجود دارد. اما در مورد این افزایش خطر با سایر NSAID های انتخابی جای تردید باقی است، و شواهدی وجود دارد که در این گروه از داروها سلکوکسیب مطمئن تر از بقیه است.

آیا سایر NSAID ها اثرات پیشگیری کننده قلبی عروقی آسپرین را دارند؟

گرچه از دیدگاه فارماکوکنتیک، تنها ناپروکسن قادر به مهار اثر ضد پلاکتی در طول اکثر فاصله زمانی بین دوزهای مصرفی خود می باشد، با اینحال هیچ داده ای در مطالعات کنترل شدهدر مطرح کردن اینکه این دارو یا سایر NSAID های غیر انتخابی در پیشگیری از حوادث قلبی عروقی موثر باشند وجود ندارد.

آیا مصرف NSAID ها سبب منع اثر ضد پلاکتی آسپرین می شود؟

گرچه شواهدی وجود دارد که بعضی NSAID ها مثل ایبوپروفن ممکن است اثر ضد پلاکتی آسپرین را متوقف سازند، ولی هیچ داده منتشر شده ای که نشانه ضدیت اثر COXIBs با آسپرین باشد، وجود ندارد.

آیا مصرف همزمان آسپرین خطر قلبی عروقی COXIBs را از بین می برد؟

درمورد از بین بردن خطر قلبی عروقی همراه با مهار COX2 توسط آسپرین با دوز پایین، شواهد ناکافی برای مطمئن شدن وجود دارد.

آیا خطر قلبی دیگری غیر از سکته قلبی و مغزی و افزایش مرگ قلبی با مصرف NSAID وجود دارد؟

افزایش خطر نارسایی قلبی نیز در بیماران مصرف کننده NSAID دیده می شود. خطر بروز آریتمی نیز در مصرف روفکوکسیب بیشتر و از نظر بالینی مهمتر است. با سایر COXIBs خطر آریتمی بالاتر نبوده است.

خطر گوارشی NSAID ها

علت کاهش خطر عوارض گوارشی با COXIBs چیست؟ برای ایجاد زخم معده مهار هر دو آنزیم COX1 و COX2 لازم است و مهار انتخابی هر کدام به تنهایی سبب آسیب معدی نمی شود. کاهش عوارض گوارشی COXIBs ممکن است در اثر فقدان مهار دوگانه COX توسط آنها باشدتا عدم تاثیر روی COX1 توسط آنها. به همین دلیل تجویز دوز آنتی ترومبوتیک آسپرین همراه آنها، سب افزایش خطر زخم گوارشی معادل NSAID های غیر انتخابی با آنها می شود.

بیشتر بخوانید: عوارض گوارشی داروها و پیشگیری از آنها

آیا خطر عارضه گوارشی در بین NSAID های مختلف، متفاوت است؟

داروهای اتودولاک، نابومتون، ملوکسیکام و دیکلوفناک به عنوان NSAID تا حدی انتخابی می باشند که برای آنها عوارض کمتری برای مخاط معده قائل شده اند. ولی در مطالعات مختلف تفاوت قابل توجهی برای کم عارضه تر بودن آنها نسبت به NSAID های غیر انتخابی دیده نشده است.

خطر عوارض کلیوی NSAID

افزایش مختصر بیشتری در فشار خون با مصرف COXIBs در مقایسه با NSAID غیرانتخابی دیده شده است که از نظر آماری ارزشمند نمی باشد. هیچ تفاوتی درمورد سایر عوارض کلیوی بین NSAID های غیراختصاصی و COXIBs وجود ندارد.

خطر عوارض کبدی NSAID

تفاوتی بین NSAID غیراختصاصی و COXIBs در پیدایش عوارض کبدی وجود ندارد. این عوارض با دیکلوفناک و لومیراکوکسیب بیشتر گزارش شده است. مصرف آسپرین با پیدایش سندرم Reye در کودکان مبتلا به بیماری ویرال همراه بوده است./