ازوتمی چیست؟ علائم و راه تشخیص آن کدام است؟

ازوتمی یک بیماری شایع در میان افراد مسن و افرادی است که در بیمارستان بستری می شوند. ازوتمی زمانی اتفاق می افتد که کلیه ها نتوانند به خوبی مواد زاید نیتروژنی را از بدن دفع کنند.

ازوتمی یک بیماری شایع در میان افراد مسن و افرادی است که در بیمارستان بستری می شوند. حدود 8 تا 16 درصد پذیرش در بیمارستان ها به دلیل ازوتمی است.

به گزارش «بهپو»، ازوتمی زمانی اتفاق می افتد که کلیه های شما در اثر آسیب، بیماری یا مصرف داروها آسیب دیده باشند و نتوانند به خوبی مواد زاید نیتروژنی را از بدن دفع کنند.

کارکرد کلیه ها

اوره –ماده ای زاید که جزء اصلی ادرار است- در بدن ما از ترکیب کربن، هیدروژن و اکسیژن به اضافه نیترژن که توسط کبد تولید شده است ایجاد می شود. اوره پس از تشکیل به وسیله جریان خون از کبد به کلیه ها منتقل می شود.

کلیه ها خون را فیلتر و مایعات و مواد زائد اضافی را برای تولید ادرار از بدن خارج می کنند. همچنین اسید تولید شده توسط سلول ها را از بین می برند و به حفظ تعادل مواد معدنی، نمک و آب بدن کمک می کنند.

کلیه ها در حدود یک چهارم خونی که قلب در یک دقیقه پمپ می کند –برون ده قلبی- دریافت می کنند. این بدان معناست که کلیه ها نسبت به هرگونه کاهش فشار خون حساس هستند.

اگر فشار خون جریان یافته در کلیه ها کاهش پیدا کند، کلیه ها خون کمتری فیلتر می کنند و حتی گاهی فرایند فیلتر خون متوقف می شود. در این حالت مواد زاید در خون باقی خواهند ماند و نیتروژن اوره خون «BUN» و کراتین تجمع می یابد و ازوتمی اتفاق می افتد.

بیشتر بخوانید: آزمایش نیتروژن اوره خون، نشانگر کارکرد کلیه ها

انواع ازوتمی

سه نوع ازوتمی وجود دارد:

1- ازوتمی پیش کلیوی: شایع ترین فرم ازوتمی است و به دلیل کاهش جریان خون به کلیه ها اتفاق می افتد. بیماری های متعددی وجود دارد که جریان خون کلیه ها را کاهش می دهند:

● خونریزی

● حمله قلبی یا بیماری های قلبی

● نارسایی کبد

● دهیدراسیون شدید

● عفونت

● مصرف برخی داروها مثل آسپرین یا ایبوپروفن

● سوختگی های شدید

2- ازوتمی داخل کلیه: این نوع ازوتمی معمولا به دلیل آسیب ساختار کلیه اتفاق می افتد. از جمله بیماری هایی که باعث آسیب کلیه می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

● عفونت ها

● لخته شدن خون

● مواد سمی مثل مواد مخدر و الکل

● داروهای مثل داروهای شیمی درمانی و آنتی بیوتیک ها

3- ازوتمی پس کلیوی: این نوع ازوتمی معمولا زمانی بروز می کند که در لوله های تخلیه معروف به حالب ها که ادرار در آنها جریان دارد انسدادی وجود داشته باشد. از جمله بیماری هایی که منجر به انسداد حالب ها می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

● عفونت های مجاری ادراری

● سنگ کلیه

● برخی سرطان ها مثل سرطان مثانه، سرطان دهانه رحم و سرطان پروستات

بیشتر بخوانید: با بروز این علائم به کلیه های خود مشکوک شوید

علائم ازوتمی

شما ممکن است علائم مشکلات کلیوی همچون ازوتمی را تا زمانیکه در مرحله آخر هستند متوجه نشوید. در برخی افراد هیچ علائم و نشانه ای وجود ندارد. پزشک هم ممکن است زمانی این بیماری را تشخیص دهد که برای دلایل دیگر دستور آزمایش داده است.

برخی از علائم ازوتمی عبارتند از:

● بیمار غالبا ادرار نمی کند اگرچه گاهی مقدار ادرار طبیعی است

● احساس خستگی

● احساس اینکه می خواهید بالا بیاورید (حالت تهوع)

● گیجی

● ضعف

● تنگی نفس

● درد قفسه سینه یا احساس فشار در قفسه سینه

● تورم پاها یا زانوها به دلیل احتباس مایعات

● ضربان قلب نامنظم

● کما یا تشنج در موارد شدید

عوارض ازوتمی

اثرات سمی مواد زائد نیتروژنی می تواند به اورمی ختم شود. به تجمع اوره در خون اورمی می گویند. اورمی باعث بروز عوارض زیر می شود:

● خارش

● حالت تهوع

● استفراغ

● آسیب مغزی

● احساس ضعف و بی حسی در دست ها و پاها

درمان ازوتمی بسیار مهم است چون می تواند منجر به نارسایی کلیوی حاد یا مرگ بافت (نکروز توبولار حاد) شود. نارسایی کلیوی حاد عوارض زیر را به دنبال دارد:

● تجمع مایعات در ریه ها که منجر به تنگی نفس می شود

● درد قفسه سینه که در صورت التهاب پوشش داخلی قلب اتفاق می افتد

● ضعف عضلانی زیرا بین مایعات و الکترولیت های بدن تعادل وجود ندارد

● آسیب دائمی کلیه که به پیوند کلیه یا دیالیز دائمی نیازمند است

● مرگ

بیشتر بخوانید: چه کنیم که به نارسایی کلیه مبتلا نشویم؟

تشخیص ازوتمی

آزمایش نیتروژن اوره خون «BUN» یک آزمایش خون رایج است. قبل از آزمایش، در مورد هر دارویی که مصرف می کنید به پزشک خود بگویید. ممکن است مجبور باشید مصرف هرگونه دارویی که نتیجه آزمایش BUN را تحت تأثیر قرار می دهد، متوقف گنید. اگر تنها تستی که می دهید نیتروژن اوره خون است، نیازی به ناشتایی قبل از آزمایش نخواهید داشت.

یک متخصص مراقبت های بهداشتی از ورید بازوی شما نمونه خون می گیرد. نمونه به آزمایشگاه ارسال می شود تا مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. در فرد سالم نتیجه تست BUN حدود 7 تا 20 میلی گرم در دسی لیتر است. این محدوده ها بسته به سن و دامنه مرجعی که آزمایشگاه شما استفاده می کند، متفاوت است. در ازوتمی، نتیجه آزمایش BUN بیشتر از 21 میلی گرم در دسی لیتر خواهد بود.

نیتروژن بالای خون دلایل زیادی می تواند داشته باشد:

● دهیدراسیون یا کمبود آب بدن

● شوکه شدن

● رژیم غذایی با پروتئین بالا

● خونریزی از دستگاه گوارش

● انسداد در دستگاه ادراری شما

● نارسایی احتقانی قلب

● سوختگی شدید

● اسهال یا استفراغ طولانی مدت

● مصرف برخی داروها مانند آنتی بیوتیک ها

سایر آزمایشاتی که پزشک ممکن است شما را توصیه کند شامل موارد زیر است:

● آزمایشات ادرار

● خروجی ادرار که مقدار ادرار در 24 ساعت را اندازه گیری می کند

● آزمایشات تصویربرداری برای مشاهده بهتر کلیه ها از جمله سی تی اسکن یا سونوگرافی

● نمونه برداری –بیوپسی- از کلیه

درمان ازوتمی

بسیار مهم است که ازوتمی قبل از اینکه کلیه ها آسیب ببینند درمان شود. در این مرحله بیمار باید برای گذراندن مراحل درمان در بیمارستان بستری شود.

پزشک در ابتدا باید بیماری زمینه ای که باعث مشکلات کلیوی شده است تشخیص دهد. درمان ها در این مرحله شامل موارد زیر است:

● مایعات داخل وریدی برای افزایش حجم مایعات و خون

● داروهایی برای کنترل پتاسیم خون یا بازیابی سطح کلسیم خون

● دیالیز برای از خارج کردن سموم موجود در خون

به گزارش «بهپو» و به نقل از «وب ام دی»، بسیاری از اشکال ازوتمی اگر زود تشخیص داده شود قابل درمان و کنترل هستند. با این حال برخی بیماری های زمینه ای و بارداری می تواند مسیر درمان را سخت کند. بسیاری از مبتلایان به ازوتمی پیش آگهی خوبی دارند. ازوتمی که درمان نشود یا عوارض داشته باشد می تواند منجر به مزگ شود. به همین دلیل پیگیری درمان و مراجعه منظم به پزشک ضروری است./