آیا ظروف سفالی و سرامیکی انتخاب سالمی برای پخت و نگهداری غذا هستند؟

تمایل مردم به استفاده از ظروف سفالی و سرامیکی افزایش یافته است. کسانی که از این ظروف استفاده می کنند می گویند طعم غذای پخته شده در ظروف سفالی و سرامیکی فرق می کند و بسیار خوشمزه تر است اما، نگرانی هایی وجود دارد که آیا مواد اولیه تشکیل دهنده این ظروف می تواند خطری برای سلامت انسان داشته باشد یا خیر.

همانقدر که کیفیت مواد غذایی برای حفظ سلامت بدن مهم است ظرفی که غذا در آن پخت و میل می شود هم در سلامت بدن اهمیت زیادی دارد. ظرفی که برای پخت یا خوردن غذا انتخاب می کنید به طور مستقیم بر روی مزه و ارزش غذایی آن تاثیر می گذارد. موادی که ظرف از آن ساخته شده است با اجزای غذا واکنش می دهند یا در تماس با حرارت بالا، گازهایی از خود آزاد می کنند.

به گزارش «بهپو»، این روزها تمایل مردم برای استفاده از روش های قدیمی پخت غذا در سراسر جهان افزایش یافته است. استفاده از ظرف های سفالی و سرامیکی هم از جمله این روش ها است. کسانی که از این ظروف استفاده می کنند می گویند طعم غذای پخته شده در ظروف سفالی و سرامیکی فرق می کند و بسیار خوشمزه تر است اما، نگرانی هایی وجود دارد که آیا مواد اولیه تشکیل دهنده این ظروف می تواند خطری برای سلامت انسان داشته باشد یا خیر.

بیشتر بخوانید: بهترین ظروف برای پخت غذا را بشناسیم

پخت و پز و نگهداری غذا در ظروف سفالی

ظروف سفالی از خاک رس درست می شوند. خاک رس دارای مواد معدنی مختلف مثل اکسید آهن و فلزات و ناخالصی های دیگر است. اکسید آهن به ظرف سفالی رنگ قرمز می دهد. خاک رسی که برای ساخت ظروف سفالی استفاده می شود باید عاری از ناخالصی های مضر باشد. خلوص رس باید در یک آزمایشگاه معتبر تایید شود. برای اطمینان آزمایش خلوص را هم در مرحله پیش تولید و هم مرحله پس از تولید انجام می دهند. شرکت های معتبر مرتبا ترکیب کاملی از رس را آزمایش می کنند تا به بهترین کیفیت خاک رس که ناخالصی هم ندارد برسند. ظروف سفالی بدون لعاب که از چنین خاک خالص آزمایش شده ای ساخته شده اند، صد در صد بی اثر، غیر واکنشی و سالم هستند. بنابراین ظروف سفالی که در کارگاه های دست ساز و بدون آزمایش های کنترل کیفیت ساخته می شوند نمی توانند انتخاب سالمی برای پخت یا نگهداری مواد غذایی باشند.

پخت و پز و نگهداری غذا در ظروف سرامیکی

ظروف سفالی بافتی متخلخل دارند و آب از منافذ ریز آنها عبور می کند به همین دلیل آنها را لعاب می زنند تا ضد آب شوند. ترکیب مواد لعاب نقش مهمی در سلامت ظرف بازی می کند.

لعاب یک پوشش شیشه مانند روی سطح سفال ایجاد می کند و راه منافذ ریز آن را می بندد. برای اینکه ذرات لعاب به راحتی ذوب شوند به لعاب سرب می زنند و سپس سفال لعاب زده را در کوره می گذارند. اگر سفال لعاب زده در دمای مناسب و مدت زمان درست در کوره حرارت ببیند، ذرات سرب کاملا با ذرات لعاب پیوند می خورند و مقدار ناچیزی از سرب به هنگام پخت غذا وارد آن می شود، اما اگر این کار به درستی انجام نشود سرب موجود در لعاب وارد غذا می شود و سلامت فرد را به خطر می اندازد.

سرب ماده ای سمی است که به مقدار کم در محیط اطراف ما وجود دارد و هر کسی در طول روز از راه تنفس گرد و غبار و دود، غذاها یا نوشیدن آب مقداری سرب جذب می کند. به طور کلی جذب مقدار کمی سرب مشکل چشمگیری برای سلامت انسان ایجاد نمی کند، اما مقادیر زیاد سرب می تواند باعث مسمومیت و علایم شدید و آشکار شود.

با این حال، نوزادان، کودکان و جنین های در حال رشد ممکن است به شکل مزمن در معرض مقادیری از سرب باشند که علامت آشکار مسمومیت با سرب تلقی نشود. کودکی که با سرب مسموم شده است ممکن است به ظاهر بیمار به نظر نرسد اما بر توانایی یادگیری، رشد به هنگام و آی کیو او تاثیر بگذارد. اگر در خانه از ظروف سفالی و سرامیکی استفاده می کنید که به سلامت آنها اطمینان ندارید، می توانید با مراجعه به آزمایشگاه برای کودکتان درخواست آزمایش سرب خون بدهید.

امروزه بسیاری از سازندگان ظروف سفال و سرامیک از لعاب های بدون سرب استفاده می کنند اما ممکن است هنوز تولیدکنندگانی باشند که از کوره های قدیمی که در آنها ظروف با لعاب سربی می گذاشتند استفاده کنند. در این صورت احتمال دارد باقیمانده سرب به جا مانده از گذشته روی ظروف بدون سرب بنشیند و از آنجا که سرب ممکن است با لعاب بدون سرب ترکیب نشود به راحتی غذا و نوشیدنی که در آن ریخته می شود را آلوده کند.

انتخاب درست ظروف سرامیکی بدون سرب

اگر علاقمند به ظروف سفالی و سرامیکی هستید از خرید ظروفی با ویژگیهای زیر پرهیز کنید:

● ظروف دست ساز با ظاهری خام یا شکل نامنظم: لعاب ظرف، جوش -حباب هوای زیر لعاب که ممکن است ترکیده شده باشد- نداشته باشد. همچنین لب‌پریدگی، پوسته شدن و یا شره کردن و موج داشتن لعاب، ترک در بدنه و لعاب و لعاب نگرفتگی آنها قابل پذیرش نیست. همچنین، ذرات و اجسام خارجی چسبیده به لعاب، لک و خال در لعاب در معرض دید، بد چسبیدن قطعات الحاقی به بدنه -به عنوان مثال اتصال نامناسب دسته‌ی فنجان به بدنه آن که علاوه بر شکل نامناسب ظرف، شستشو و بهداشت‌ آن را با مشکل روبه‌رو می‌کند- همگی از ایرادات جدی ظروف سرامیک و چینی هستند که آنها را از استاندارد خارج می سازد. پرداخت پایه‌ ظروف می‌بایست به گونه‌ای باشد که با لمس کردن پایه‌ی ظروف، برآمدگی یا شکست و یا تیزی قابل لمس وجود نداشته باشد.

● ظروف سرامیک عتیقه

● ظروف آسیب دیده یا بیش از حد فرسوده

● ظروفی که از بازارچه های خیابانی یا دست فروش ها خریداری شده اند یا اطمینان ندارید که کارخانه ای قابل اطمینان آن را ساخته باشد. ظروفی بخرید که در کارخانه های معتبر و دارای خط آزمایشگاهی تولید شده باشند. در زیر هر ظرف ‌باید نام واحد تولیدی، علامت تجارتی و یا هر مشخصه‌ی دیگری که معرف تولیدکننده‌ی آن باشد، قید شود. استفاده از مهر استاندارد ایران بر روی کالاها و بسته‌بندی آنها برای ظروف استاندارد ضروری است.

● ظروفی که با رنگ های نارنجی، قرمز یا زرد تزیین شده اند زیرا سرب اغلب با این رنگدانه ها استفاده می شود تا سختی ظرف افزایش یابد

ظروفی که در فهرست بالا جای ندارند و در کارخانه های تجاری برای استفاده روزانه ساخته شده اند احتمال کمتری دارد که مشکلات آلودگی با سرب را داشته باشند و می توانید با خیال راحت از آنها استفاده کنید. آگاه باشید که شستشو، جوشاندن یا هر روش دیگری نمی تواند سرب را از لایه های لعاب خارج کند.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «سازمان غذا و داروی آمریکا»، اگر ظرف سفال یا سرامیکی در خانه دارید که در فهرست بالا قرار می گیرد یا نگران سلامت ظروف ظروف سرامیکی که در خانه دارید هستید، از آنها برای پخت غذا، صرف غذا به ویژه نوشیدنی ها و غذاهای داغ و اسیدی استفاده نکنید. غذاها و نوشیدنی های اسیدی مثل ماست، ترشی، آب لیمو و ...را در ظروف سرامیک نگه داری نکنید و نوشیدنی های گرم مانند چای، قهوه یا آب میوه های اسیدی و ترش را در فنجان های سرامیک ننوشید./