ریواس، ارمغان تندرستی از آغوش کوهستان

ریواس با طعم ترش و تلخ دلپذیرش از جمله گیاهان بهاری است که طرفداران زیادی هم دارد. در علم پزشکی ریشه و ساقه زیرزمینی ریواس برای تولید دارو استفاده می شود. ریواس عمدتا برای درمان مشکلات گوارشی مصرف می شود.

ریواس با طعم ترش و تلخ دلپذیرش از جمله گیاهان بهاری است که طرفداران زیادی هم دارد. ریواس «Rhubarb» از گونه های وحشی و خوراکی جنس «Rheum» و از تیره هفت‌بندان «Polygonaceae» است.

به گزارش «بهپو»، این گیاه بین ارتفاع 1000 و 4000 متری بر روی صخره های دونیتی، در میان سنگ ها و شیب ها رشد می کند و در حال حاضر در مناطق معتدل و نیمه گرمسیری جهان و عمدتا در آسیای غربی –ترکیه، سوریه، لبنان، عراق، ایران، آذربایجان، ارمنستان- تا افغانستان و پاکستان پراکندگی دارد. گونه «Rheum ribes» به عنوان یک گونه درمانی ارزشمند در گیاه درمانی مورد توجه است.

در علم پزشکی ریشه و ساقه زیرزمینی -ریزوم- ریواس برای تولید دارو استفاده می شود.

ریواس عمدتا برای درمان مشکلات گوارشی از جمله یبوست، اسهال، سوزش سر دل، درد معده، خونریزی گوارشی -GI- و آماده سازی برای برخی روش های تشخیصی در خونریزی های گوارشی مورد مصرف قرار می گیرد. بعضی افراد می گویند وقتی ریواس می خورند فشار کمتری برای دفع مدفوع وارد می کنند و درد ناشی از همورویید یا شقاق مقعدی در آن ها کاهش پیدا می کند.

گاهی اوقات از ریواس برای درمان تبخال و زخم های سرد استفاده و روی پوست ضماد می شود.

در غذاها، ساقه ریواس را در خورشت، پای و کوکو استفاده می کنند. استفاده از ریواس در پخت غذاها در ایران قدمتی طولانی دارد.

خواص ریواس

ریواس که در مناطق زیادی از جهان به کرفس قرمز شهرت دارد، در گروه میوه‌ها جامی‌گیرد. این میوه ترش‌مزه حدود 45 درصد از ساختار خود را به ویتامین K اختصاص داده بنابراین مصرف آن می‌تواند برای حفظ سلامت استخوان‌ها بسیار مفید باشد. از طرف دیگر، ریواس مقادیر فراوانی از ویتامین C را هم در خود جاداده و به همین دلیل هم استفاده از آن در فصل‌های بهار و تابستان، خصوصا در سفر، احتمال تضعیف سیستم ایمنی بدن و ابتلا به بیماری‌های عفونی را کاهش می‌دهد. بد نیست بدانید درصد بالایی از این میوه صورتی یا قرمز را ویتامین A و لوتئین تشکیل داده که هر دوی این ترکیبات می‌توانند تاثیر قابل‌توجهی در بهبود قدرت بینایی، مخصوصا در افراد میانسال و سالمند داشته باشد.

ریواس، نوعی ترکیب خاص به ‌نام «لاگزاتیو» را هم در خود جا داده است. از این‌رو، مصرف آن در روزهای گرم بهاری و تابستانی که بدن آب بیشتری را از دست می‌دهد، می‌تواند جلوی ابتلا به یبوست را بگیرد. از طرف دیگر، فیبر غذایی فراوانی که در ریواس وجود دارد، به بهبود شرایط سیستم گوارشی بدن در روزهای گرم سال کمک می‌کند زیرا سیستم گوارشی با گرمای هوا به‌خودی‌خود تضعیف می‌شود بنابراین اگر بتوانید همزمان با آغاز روزهای گرم و افزایش برداشت ریواس، از این میوه پرخاصیت در تهیه انواع خورش‌ها، سالادها و آب‌میوه‌های خانگی کمک بگیرید، تا حد قابل‌قبولی از خواص منحصربه‌فرد آن بهره‌مند می‌شوید.

جالب است بدانید آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر فراوانی که کنار کالری پایین در ریواس وجود دارند، باعث می‌شوند مصرف این میوه پرخاصیت درنهایت منجر به پایین آمدن کلسترول بد خون شود. به‌‌علاوه، ترکیبی به‌نام «کاتچین» در ریواس وجود دارد که به افزایش سرعت سوخت‌وساز در بدن و بهبود روند چربی‌سوزی کمک می‌رساند. به این ترتیب، اگر قصد کاهش وزن در روزهای گرم تابستانی را دارید، مصرف ریواس را کنار سایر ترکیبات غذایی رژیم روزانه به شما پیشنهاد می‌کنیم.

گروهی از تحقیقات نشان می‌دهند مصرف منظم ریواس (به‌عنوان یک میوه سرشار از فیبر) در روزهای گرم سال از طریق کاهش میزان کلسترول و فشار خون، احتمال حمله قلبی یا سکته‌های قلبی را در افرادی با سابقه بیماری‌های قلبی کاهش می‌دهد. نتیجه تحقیق دیگری ثابت کرده که ریواس به‌دلیل داشتن مقادیر فراوانی از ویتامین K، می‌تواند مانع از آسیب‌ رسیدن به سلول‌های مغزی شود و احتمال ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. کنار تمام این موارد، بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که ریواس حاوی مقداری اگزالیک اسید است و به همین دلیل استفاده از آن گاهی می‌تواند احتمال ایجاد یا تشدید سنگ کلیه را در برخی افراد بالاتر ببرد بنابراین افرادی که کلیه سنگ‌سازی دارند یا سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه را دارند باید در مورد مصرف ریواس (حتی برای یک وعده) با پزشک معالجشان مشورت کنند.

نکته جالب دیگر در مورد ریواس که شاید برای خانم‌ها قابل‌توجه باشد، این است که مصرف ریواس در روزهای گرم بهاری و تابستانی، برخی عوارض ناشی از نشانگان پیش از عادت‌ماهانه را کاهش می‌دهد. از طرف دیگر، ریواس به‌عنوان میوه‌ای که حاوی استروژن‌های گیاهی است، می‌تواند باعث تخفیف علائم یائسگی هم بشود.

ریواس و درمان بیماری ها در تحقیقات علمی

در مطالعات اثربخشی ریواس در درمان این بیماری ها گزارش شده است:

● خونریزی معده: به نظر می رسد خوردن ریواس به صورت پودر یا عصاره به درمان خونریزی معده کمک می کنند.

● تبخال: دیده شده است که اگر ریواس به همراه مریم گلی روی تبخال گذاشته شود به بهبود آن کمک فراوانی می کند. تحقیقات نشان داده اند این ترکیب به اندازه کرم مخصوص تبخال –آسیکلوویر- موثر است.

● نارسایی کلیه: بیشتر تحقیقات نشان می دهند که مصرف عصاره ریواس، به همراه یا بدون داروی «کاپتوپریل»، عملکرد کلیه را در افراد مبتلا به نارسایی کلیه بهبود می بخشد.

همچنین در تحقیقات تاثیر مصرف ریواس بر درمان بیماری های زیر دیده شده است اما مستندات ناکافی است و نیاز به مطالعات بیشتر برای اثبات علمی آن است:

● یبوست: تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف مخلوط ریواس و نمک گلوبر –سولفات سدیم- باعث بهبود یبوست می شود.

● بیماری لثه: تحقیقات اولیه نشان می دهد که شستشوی دهان با عصاره ریواس به درمان بیماری های دهان کمک می کند.

● سوزاک –گنوره: تحقیقات اولیه نشان می دهد که قرص های حاوی عصاره ریواس علایم گنوره را کاهش می دهند.

● کلسترول بالا: تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف ریواس، به تنهایی و یا به همراه گیاه آلیسمای آبی، کلسترول کل و کلسترول LDL -کلسترول بد- را در مبتلایان به کلسترول بالا کاهش می دهد.

● بیماری کلیوی -سندرم نفریتیک: تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف روزانه ترکیب 10 گیاه -از جمله ریواس- به مدت 3 ماه عملکرد کلیه را در افراد مبتلا به گلومرولونفریت بهبود می بخشد.

● بیماری کبد چرب غیر الکلی: تحقیقات اولیه نشان می دهد که استفاده از نوعی داروی گیاهی چینی حاوی ریواس، علف هفت بند غول پیکر، پوست پرتقال سبز خشک شده و پوست پرتقال خشک شده عملکرد کبد را در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی بهبود می بخشد.

● چاقی: برخی از مطالعات اولیه نشان می دهد که مصرف عصاره ریواس 1-3 بار در روز به مدت 3 ماه وزن را کاهش می دهد. با این حال، تحقیقات دیگر نشان می دهد که مصرف ریواس به همراه گیاهان دیگر سبب کاهش وزن نمی شود.

● فشار خون بالا در بارداری: تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف روزانه عصاره ریواس 28 هفته قبل از بارداری تا زمان زایمان، خطر ابتلا به فشار خون بالا را در دوران بارداری کاهش می دهد.

● عفونت های تهدید کننده زندگی –سپسیس: تحقیقات اولیه نشان می دهد که مصرف پودر ریواس در کنار درمان های استاندارد به معالجه و کاهش خطر ابتلا به عفونت های تهدید کننده حیات، سپسیس، کمک می کند.

● ریکاوری بعد از جراحی: تحقیقات اولیه نشان می دهد که اضافه کردن ریواس به تزریق داخل وریدی -IV- در افراد تحت عمل جراحی سرطان معده، بهبودی را سرعت می بخشد.

شواهد بیشتری برای ارزیابی اثربخشی ریواس در درمان این بیماری ها لازم است:

● سوء هاضمه

● دل درد

● همورویید

● اسهال

آیا مصرف ریواس عوارض جانبی هم دارد؟

اگر ریشه ریواس به عنوان غذا مصرف شود، ماده ای تقریبا بی خطر است. در بیشتر بزرگسالان مصرف آن در دوزهای بالینی به مدت حداکثر 3 ماه خالی از خطر خواهد بود.

گاهی این ماده عوارض جانبی مانند معده درد، روده درد، اسهال آبکی و انقباضات رحمی ایجاد می کند. استفاده طولانی مدت موجب ضعف عضلانی، کاهش ذخایر استخوانی، کاهش پتاسیم و نامنظم شدن ریتم قلب می شود.

همچنین گزارشی از نارسایی کلیه در فردی که محصول حاوی ریواس را مصرف می کرده به دست رسیده است، اما هنوز درست مشخص نیست که آیا علت اصلی، مصرف داروی ریواس بوده است یا خیر.

چه کسانی باید مراقب مصرف ریواس باشند؟

● کودکان: ممکن است مصرف ریواس برای بچه ها خالی از خطر نباشد. گزارشی از مرگ یک کودک 4 ساله که برگ ریواس را خورده است به دست رسیده است. برگ ریواس حاوی مقدار زیادی «اسید اگزالیک» است که در صورت مصرف زیاد مرگ آور است. کودکان به علت کوچک بودنشان بیشتر در خطر هستند که در اثر خوردن ریواس دچار مسمومیت شوند.

● بارداری و شیردهی: اگر ریواس را در مقادیری بیش از میزانی که در غذا مصرف می شود استفاده کنید ممکن است در این دوران خطراتی به همراه داشته باشد.

● اسهال یا یبوست: ریواس بسته به نوع آماده سازی یا مصرف، ممکن است وضعیت اسهال یا یبوست شما را بدتر کند.

● بیماری های گوارشی -GI: در صورت ابتلا به انسداد روده، آپاندیسیت، درد بی دلیل معده، یا بیماری های التهابی روده از جمله بیماری کرون، کولیت و سندرم روده تحریک پذیر -IBS- ریواس مصرف نکنید.

● بیماری کلیوی: ماده ای شیمیایی در ریواس وجود دارد که ممکن است به کلیه ها آسیب برساند. در مواردی گزارش هایی از نارسایی کلیه در اثر مصرف مکمل حاوی ریواس، به دست رسیده است. اگر در حال حاضر بیماری کلیوی دارید، بهتر است با مصرف ریواس احتمال خطر را بیشتر نکنید.

● سنگ کلیه: ریواس حاوی ترکیبات اگزالاتی است که در بدن به سنگ کلیه تبدیل می شود. اگر سابقه ابتلا به سنگ کلیه داشته اید به ویژه نوع اگزالاتی آن، بهتر است ریواس مصرف نکنید.

● مشکلات کبدی: ریواس باعث کاهش عملکرد کبد در افراد مبتلا به بیماری های کبدی می شود. افرادی که مشکلات کبدی دارند، باید از مصرف ریواس اجتناب کنند.

بهتر است بدانید که داروی «وارفارین» با ریواس تداخل دارد.

به گزارش «بهپو» به نقل از «وبمد»، ریواس به عنوان یک ملین عمل می کند و در برخی افراد باعث اسهال می شود. اسهال اثرات وارفارین را تقویت می کند و خطر خونریزی را افزایش می دهد. اگر وارفارین مصرف می کنید، زیاد ریواس نخورید./