فصل زمستان برای خیلی ها با خاطره برف بازی و آرامش و سکوت قدم زدن در برف و دورهمی های شبانه همراه است اما، بعضی دیگر از رسیدن آن بیزارند چراکه پایین آمدن دمای هوا برای آنها همراه با سرما خوردن، تشدید درد، خارش و ناراحتیهای جسمانی و گاهی روانی است.
به گزارش «بهپو»، برخلاف تصور عموم، سرماخوردگی و آنفلوانزا تنها بیماریهایی نیستند که در فصلهای سرد شایع می شوند، بلکه طیف وسیعی از بیماریهای دیگر، از آسم و آرتروز گرفته تا سکتههای قلبی و مغزی هم با سرد شدن و کاهش رطوبت هوا شدت پیدا می کنند. این مقاله شما را با شایعترین بیماریهای فصل زمستان و راهکارهای ساده برای پیشگیری از تشدید علایم آنها آشنا میکند.
1-آسم
دهان و بینی خود را با شال بپوشانید
آسم نوعی بیماری التهابی و مزمن است که بر اثر آن، لایه پوشاننده مجاری هوایی در ریه متورم میشود و جریان هوا را محدود میکند. مبتلایان به این بیماری مجاری هوایی بسیار حساسی دارند که تقریبا همیشه قرمز و ملتهب است. ریه این افراد نسبت به عوامل مختلفی از جمله آلودگیها، گردوغبار، موی حیوانات بهویژه گربهها، بعضی داروها مثل آسپیرین، تغییرات دمایی، تنفس هوای سرد، دود سیگار، عفونتهای تنفسی، استرس، اضطراب و ورزش حساس است و ممکن است در اثر آنها دچار حمله آسم شود. در این حملهها، راههای هوایی تنگتر میشوند و ترشح مخاط غلیظ و چسبنده افزایش مییابد. درنتیجه فرد در تنفس با مشکل مواجه میشود. افراد مبتلا به آسم در فصل زمستان معمولا با مشکلات بیشتری مواجه هستند. هوای سرد، باران و باد از یک سو و ماندن در محیطهای بسته و مواجهه با عوامل حساسیتزا مثل گردوغبار و موی حیوانات از سوی دیگر میتواند علایم این افراد را تشدید کند.
برای پیشگیری از این وضعیت باید حتما داروهای خود را بهموقع مصرف کنید و روزهای خیلی سرد را در خانه بگذرانید. اگر هم قصد بیرون رفتن دارید باید دهان و بینی خود را با شال بپوشانید تا هوای تنفسی را گرم و مرطوب نگهدارید. فعالیتهای ورزشی را هم بهتر است در محیطهای سربسته انجام دهید و اسپری و داروهایتان را در دسترس بگذارید. برای آگاهی بیشتر از عوامل تحریکی حملههای آسم میتوانید تست حساسیت انجام دهید تا با دوری از آنها در کنترل بهتر علایم خود موفقیت بیشتری داشته باشید.
2-آرتروز
در استخر آب گرم شنا کنید
آرتروز به معنای التهاب، تورم، درد و اختلال در حرکت و فعالیت مفاصل بدن است. این بیماری در اغلب موارد مزمن است و میتواند در عوامل ژنتیکی ریشه داشته باشد. بیماری آرتروز به تدریج باعث از بین رفتن غضروف محافظ روی مفاصل در انتهای استخوانها میشود. در این شرایط، استخوانها به یکدیگر ساییده میشود و مفاصل آسیب میبینند. درمانهای موجود میتوانند به کنترل علایم آرتروز و پیشگیری از ناتوانی و بدشکلی ناشی از آن کمک کنند. درواقع هرچقدر این بیماری زودتر تشخیص داده شود، موفقیت در کنترل علایم آن بیشتر خواهد بود. پس اگر بیش از چند هفته است دچار درد، سفتی و التهاب در عضلات یا مفاصل خود شدهاید باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
یکی از عوامل تحریکی برای علایم آرتروز، قرار گرفتن در سرماست. اگرچه هنوز رابطه بین سرما و تشدید آرتروز بهصورت علمی ثابت نشده، بعضی پزشکان آن را به جمع شدن فیبرهای عضلانی در هوای سرد و کشیده شدن تاندونها و اعصاب به دنبال آن ارتباط میدهند. علاوه براین در فصلهای سرد معمولا از میزان فعالیت افراد کاسته میشود. این موضوع هم میتواند در سفتی مفاصل نقش داشته باشد. افزایش افسردگی در فصل سرما عاملی دیگر برای افزایش تحریکپذیری نسبت به درد است.
برای جلوگیری از تشدید علایم آرتروز در سرما توصیه میشود فعالیت خود را افزایش دهید و از استخر آب گرم استفاده کنید. گرمای آب، دردتان را تسکین میبخشد و فعالیت در آن از سفتی و خشکی مفاصل جلوگیری میکند. همچنین توصیه میشود برای بیرون رفتن از خانه حتما از لباس گرم، دستکش، کلاه و شال گردن استفاده کنید. ماساژ و مصرف بهموقع داروها هم به کاهش علایم آرتروز کمک میکند.
3-سکته قلبی
در دمای کمتر از 18 درجه سانتیگراد قرار نگیرید
از آنجا که کاهش دما باعث افزایش فشارخون میشود، سکته قلبی در فصلهای سرد سال بیشتر اتفاق میافتد. علاوه براین در زمستان، قلب برای حفظ دمای مناسب بدن، فشار بیشتری را متحمل میشود. تحقیقات بیولوژیکی هم نشان دادهاند هوای سرد باعث افزایش تشکیل پلاکهای آترواسکلروز در عروق خونی میشود. سرما درواقع، چربی قهوهای را فعال میکند. این چربی نسبت به چربی سفید متفاوت است و به گرما تبدیل میشود. یکی از عوارض جانبی روند تبدیل چربی به گرما، افزایش تجمع میزان چربی در عروق است. این موضوع هم باعث افزایش خطر سکته قلبی میشود.
بنابراین اگر دارای عوامل خطر سکته هستید، بهتر است در هوای خیلی سرد از خانه بیرون نروید یا حتما برای بیرون رفتن از لباس گرم، دستکش، کلاه و شالگردن استفاده کنید. دمای خانه هم نباید از 18 درجه سانتیگراد کمتر باشد. زمان خواب هم میتوانید برای گرم نگهداشتن خود از کیسه آب گرم یا پتوی برقی استفاده کنید.
4-پسوریازیس
از سرما، استرس، عفونت و ساییدگی پوست دوری کنید
پسوریازیس نوعی بیماری مزمن التهابی پوست است که میتواند بر ناخنها و مفاصل هم تاثیر بگذارد. این بیماری با ضایعات برجسته قرمزرنگ پوشیدهشده از پوستههای نقرهای همراه است و باعث ایجاد خارش و ناراحتی میشود. انتخاب نام پسوریازیس هم از واژه یونانی خارش ریشه گرفته است. ضایعات پسوریازیس بر اثر تولید سلولهای پوستی جدید قبل از مردن سلولهای پوستی قدیمی ایجاد میشود. سلولهای نابالغ پوستی تجمعیافته روی هم، ظاهری شبیه پوستههای سفید یا نقرهای رنگ ایجاد میکنند.
محققان معتقدند این رشد سریع سلولی به یک اختلال ایمنی ارثی مربوط است که با استرس، عفونتها، ساییدگی و خراش، تحریک و تشدید میشود. سرما و کاهش رطوبت هوا در فصل زمستان از دیگر عواملی است که با افزایش خشکی پوست، ضایعات پسوریازیس را تشدید میکند. بنابراین لازم است این بیماران حتیالامکان از قرار گرفتن در هوای سرد خودداری کنند.
5-اختلال خلقی فصلی -SAD
از نوردرمانی، ورزش، دارو و مشاور کمک بگیرید
اختلال خلقی فصلی نوعی افسردگی است که تنها در ماههای سرد سال بروز پیدا میکند. اغلب افراد در فصل تابستان با افزایش تابش نور آفتاب، پرانرژی و فعالتر میشوند اما در فصلهای سرد آرامتر میشوند و از فعالیت خود میکاهند. طبیعی است با کوتاه شدن روزها و ابری شدن هوا تا حدودی دچار افزایش بیحالی، خستگی، خوابآلودگی و بیحوصلگی شویم اما افسردگی فصلی از این موارد فراتر میرود و عملکرد روزمره فرد را در خانه و محیط کار مختل میکند. مبتلایان به افسردگی فصلی دچار کاهش تمرکز و افزایش استرس، اضطراب و تحریکپذیری میشوند. بنابراین رفتارهای ناخوشایند بیشتری از خود نشان میدهند و معمولا در روابطشان با مشکل مواجه خواهندشد. این افراد اغلب از کاهش تمایلات جنسی هم رنج میبرند.
اگر افسردگی فصلی بدون درمان باقی بماند، فرد را در معرض خطر ابتلا به افسردگی شدید و حتی خودکشی قرار میدهد. بنابراین باید حتما آن را با کمک مشاور، مصرف داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین مثل فلوکستین، نوردرمانی و ورزش منظم،کنترل کرد.
6-خشکی پوست و اگزما
به جای آب داغ از آب گرم استفاده کنید
اگزما و خشکی پوست از مشکلات رایج پوستی بین افراد هستند که معمولا در زمستان با کاهش رطوبت هوا، تشدید میشوند. برای پیشگیری از این مشکلات باید بهطور مرتب از کرمها و لوسیونهای مرطوبکننده استفاده کنید. برخلاف تصور موجود، این محصولات توسط پوست جذب نمیشوند، بلکه مانند یک لایه محافظ از کاهش رطوبت طبیعی پوست جلوگیری میکنند. بهترین زمان برای استفاده از محصولات نرمکننده پوست بعد از حمام و قبل از خواب است.
برای جلوگیری از تشدید خشکی پوست توصیه میشود به جای استفاده از آب خیلی داغ برای حمام و شستشو از آب گرم استفاده کنید. همچنین برای خشک کردن پوست بهتر است به جای کشیدن حوله روی بدن، آن را روی پوست بگذارید و بردارید. استفاده از دستگاههای بخور گرم و سرد هم به پیشگیری از خشکی پوست کمک میکند.
7-تبخال
راهکارهای کاهش استرس را بیاموزید
بسیاری از افراد معتقدند تبخال زدن نشانه وجود استرس و خستگی است. یکی دیگر از عوامل تحریکی تبخال قرار گرفتن در معرض هوای سرد و خشک زمستان است. اگرچه برای تبخال درمان خاصی وجود ندارد، میتوان با راهکارهای کاهش استرس مثل گرفتن دوش آب گرم، قدم زدن در پارک، تماشای فیلم مورد علاقه و... احتمال بروز و تشدید آن را کاهش داد.
8-پدیده رینود
دستکش، جوراب و کفش را فراموش نکنید
پدیده رینود یکی از مشکلات شایع بین انسانهاست که باعث تغییر رنگ انگشتان دست و پا و دردناک شدن آنها در سرما میشود. انگشتها در این پدیده با قرار گرفتن در معرض هوای سرد معمولا ابتدا سفید و بعد آبی و قرمز میشوند و گزگز میکنند. علت این وضعیت، گرفتگی عروق خونی ریز دست و پا و کاهش موقت جریان خون به دنبال آن است. در موارد شدید میتوان برای رفع علایم این بیماری از دارو کمک گرفت اما بیشتر افراد با علایم آن کنار میآیند.
برای پیشگیری از تشدید پدیده رینود باید از مصرف دخانیات و کافئین دوری کنید و قبل از ورود به هوای سرد، دستکش، جوراب و کفش گرم بپوشید.
9-حساسیت
از گردگیری و بهداشت خانه غافل نشوید
گرده گیاهان تنها عامل حساسیت، عطسه و آبریزش بینی و چشم نیست، بلکه گردوغبار و موی حیوانات موجود در خانه هم میتواند باعث بروز واکنشهای حساسیتزا شود. از آنجایی که در فصل زمستان، زمان ماندن در محیطهای سربسته افزایش مییابد، افراد با پیشزمینه حساسیت دچار تشدید علایم حساسیت میشوند. برای پیشگیری از این حالت باید قبل از روشن کردن دستگاههای تهویه هوا، فیلتر آنها را تمیز کنید. همچنین باید خانه را مرتب گردگیری کرده و جاروبرقی بکشید. شستشوی ملحفهها با آب داغ هم به از بین رفتن عوامل حساسیتزای موجود روی آنها کمک میکند. درنهایت برای کاهش علایم حساسیت میتوانید تحتنظر پزشک از داروهای آنتیهیستامین و ضداحتقان استفاده کنید.
10-سرماخوردگی و گلو درد
گلوی خود را با آبنمک غرغره دهید
سرماخوردگی و گلودرد از شایعترین بیماریهای فصل سرما هستند که تقریبا همیشه به دنبال عوامل ویروسی ایجاد میشوند. برای پیشگیری از ابتلا به آنها کافی است دستهای خود را مرتب بشویید و از تماس با وسایل عمومی و سطوح آلوده به ویروس مثل کلید چراغ، دستگیره در و... حتیالامکان خودداری کنید. تغییرات محسوس دما و ورود به محیط خیلی سرد از محیط گرم هم میتواند علایم گلودرد را افزایش دهد.
برای کاهش درد گلوی ناشی از سرماخوردگی میتوانید از غرغره آب و نمک استفاده کنید. برای این منظور باید یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آبجوش سردشده حل کنید و گلوی خود را با آن شستشو دهید. این کار عفونت را درمان نمیکند اما دارای خواص ضدالتهاب است و درد گلو را تسکین میدهد.
11-عفونت با نوروویروس
مصرف مایعات را افزایش دهید
نوروویروس یک عامل عفونی و مسری گوارشی است که باعث ایجاد اسهال و استفراغ میشود. اگرچه این بیماری در تمام سال دیده میشود، در فصل زمستان و مکانهایی مثل هتلها، بیمارستانها، خانه سالمندان و مدارس شایعتر است. نوروویروس علایم بسیار ناخوشایندی دارد اما معمولا در افراد سالم طی چند روز برطرف میشود.
مبتلایان به آن باید برای پیشگیری از کمآبی بدن، مصرف آب را افزایش دهند و از محلولهای تامینکننده مایعات بدن « ORS» استفاده کنند. این بیماری که اغلب با خوردن غذای آلوده یا تماس با سطوح آلوده به ویروس منتقل میشود، در کودکان و افراد مسن با خطر بیشتری همراه است.
12-آنفولانزا
تزریق واکسن را فراموش نکنید
آنفلوانزا میتواند یکی از دلایل مرگومیر در گروههای خطر از جمله افراد بالاتر از 65 سال، خانمهای باردار و مبتلایان به بیماریهای مزمن مثل دیابت، بیماریهای کلیوی و بیماری مزمن انسدادی ریه « COPD» باشد. این بیماری توسط یکی از 3 سویه ویروس آنفلوانزا ایجاد میشود. اولین سویه ویروس آنفلوانزا –نوع A- که در دهه 1930 میلادی شناخته شد، همچنان شایعترین و جدیترین نوع آنفلوانزا را ایجاد میکند. آنفلوانزای نوع B معمولا با علایم خفیفتری نسبت به نوع A همراه است. آنفلوانزای نوع C هم به ندرت در انسان باعث ایجاد بیماری میشود.
اگر در فصلهای سرد دچار علایمی مانند آبریزش بینی، سردرد و تب شدهاید، توصیه میشود در خانه بمانید و از خود مراقبت کنید تا گرفتار عوارض آنفلوانزا نشوید. بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا، تزریق واکسن است. این واکسن برای یک سال در برابر شایعترین انواع آنفلوانزا محافظت ایجاد میکند. افرادی که بالای 65 سال دارند یا دچار بیماریهای مزمن هستند، بهتر است علاوه بر واکسن آنفلوانزا، واکسن ذاتالریه هم تزریق کنند.
13-برونشیت
سرفه طولانیمدت را جدی بگیرید
برونشیت به التهاب نایژهها در ریه گفته میشود که اغلب در زمستان رخ میدهد. این بیماری معمولا به دنبال بیماری دیگری مثل سرماخوردگی یا آنفلوانزا ایجاد میشود. شایعترین علامت برونشیت، سرفه مزمن و طولانیمدت است. این بیماری در افراد سالم، معمولا خودبهخود بهبود مییابد اما گاهی تا بیشتر از 1 ماه هم طول میکشد. بنابراین باید حتما پیگیری شود.
14-کمبود ویتامین D
از مکملهای دارویی استفاده کنید
بدن انسان معمولا در مناطق آفتابی و گرم عملکرد بهتری دارد زیرا از ویتامین D کافی برای جذب کلسیم و حفظ استخوانها و دندانهای سالم برخوردار است. اگرچه ویتامین D از طریق بعضی مواد غذایی هم دریافت میشود، بیشتر از طریق پوست و نور آفتاب در بدن ساخته میشود.
از آنجایی که در فصلهای سرد از تابش آفتاب کاسته میشود، اغلب افراد در سرما از کمبود این ویتامین رنج میبرند. خوشبختانه این مشکل را میتوان با مصرف مکملهای ویتامین D تحتنظر پزشک برطرف کرد. لازم به ذکر است کمبود ویتامین D با بسیاری از بیماریها از جمله پوکی استخوان و اماس در ارتباط است.
15-ذات الریه
عارضه نفسگیر آنفلوانزا
ذاتالریه یا سینهپهلو به تورم و التهاب ریهها گفته میشود. این بیماری بیشتر بر اثر ویروس آنفلوانزا در فصل زمستان اتفاق میافتد. ذاتالریه باعث میشود کیسههای کوچک هوا در ریهها با مایع پر شوند. این وضعیت از یک سو و هجوم گلبولهای سفید به منطقه عفونی در ریه از سوی دیگر تنفس را برای فرد دشوار میکند. بیشتر افراد سالم طی 1 تا 3 هفته از این بیماری بهبود مییابند، اما ذاتالریه میتواند برای گروههای خطر مثل کودکان و افراد مسن خطرناک و کشنده باشد.
16- سکته مغزی
طبق تحقیقات انجامگرفته در روزهای بسیار سرد و برفی به ازای هر 15 درجه سانتیگراد افت دما، خطر سکتههای مغزی 6 درصد افزایش مییابد. اگر افراد سالمند در اطرافیان خود دارید یا افراد میانسال با فشارخون بالا، دیابت، کلسترول بالا و سیگاری، حتما به آنها کمک کنید تا داروهای مربوط را در زمان مناسب و با دوز مناسب مصرف کنند. همچنین، حتما فشارخون آنها را بهویژه اگر آسپیرین مصرف میکنند تا 2 بار در روز اندازهگیری کنید. اگر فشارخون آنها از 14 روی 9 بالاتر بود؛ حتی بهرغم مصرف داروی ضدفشارخون با پزشک تماس بگیرید. علاوه براینها در صورت مشاهده هر علامت جدیدی در سالمندان اطراف خود مانند سنگین شدن تکلم یا بخشی از بدن فورا با اورژانس تماس بگیرید.
به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، در هوای برفی بهتر است از بیرون رفتن افراد سالمند جلوگیری کنید و به جای آن کنار پنجره فضایی آرام فراهم کنید تا از مشاهده برف لذت ببرند. در ضمن خانمها بعد از سنین یائسگی، بهعلت پوکی استخوان و لغزنده بودن معابر باید در موارد غیرضروری از تردد خارج از خانه خودداری کنند زیرا در صورت زمین خوردن، شکستگی مچ دست و لگن برای آنها فاجعهبار خواهد بود و تا ماهها درگیر درمان و جراحی خواهند شد./