وضعیت ظاهری زبان بیانگر سلامت عمومی فرد است. گاه بر روی زبان جوش، تکه های پوستی و نقاطی ظاهر می شود که اگرچه ممکن است بی ضرر باشند اما به ما هشدار می دهند که چیزی در بدن ما در حال وقوع است. به گزارش «بهپو»، عفونت، استرس، عوارض داروها و حتی بالا رفتن سن علایمی از خود روی زبان باقی می گذارند. شناخت این علایم به آگاهی ما از وضع بدنمان و سلامتی آن، کمک زیادی می کند.

تکه های سفید مایل به کرم روی «زبان» می توانند نشانه «برفک» باشند. «برفک» یک عفونت قارچی است و اغلب پس از یک بیماری یا مصرف دارو، در اثر از دست دادن تعادل باکتریایی بروز می کند. این لکه های تور مانند سفید می توانند علامت «لیکن پلان» هم باشند. «لیکن پلان» در اثر حمله سیستم ایمنی به بافت زبان رخ می دهد. اگر نواحی سفید، سخت و پهنی روی زبان ببینید که با خراشیدن از بین نمی روند ممکن است نشانه «لوکوپلاکی» باشد. «لوکوپلاکی» با سرطان مرتبط است. درباره هر لکه سفیدی با دندانپزشک مشورت کنید.

اگر چیزی شبیه خز سیاه، سفید یا قهوه ای زبان را پوشانده باشد، احتمالا دچار عارضه «زبان مودار» شده اید. این موها در واقع پروتئین هایی هستند که برآمدگی های کوچک و طبیعی زبان را به رشته های بلند تبدیل می کنند و باعث گیر افتادن غذا و باکتری لابلای آنها می شوند. وقتی زبانتان را می خراشید یا مسواک می زنید این خز ها از بین می روند. اگر از بین نرفتند احتمالا دچار «لوکوپلاکی مویی» دهان شده اید. این عارضه به وسیله ویروس هایی مثل اپشتین بار و HIV منتقل می شود.

ممکن است «زبان مودار»، رنگ سیاه به خود بگیرد. گاهی نیز مصرف همزمان آنتی اسیدها با ترکیبی به نام بیسموت باعث سیاه شدن زبان می شود. در برخی افراد پس از حل شدن مواد با بزاق دهان این لکه های سیاه ایجاد می شوند. «زبان سیاه» بی خطر است و پس از قطع دارو از بین خواهد رفت.

«زبان توت فرنگی» می تواند نشانه اولیه بیماری «کاواساکی» باشد. «کاواساکی» یک بیماری نادر و جدی است که عروق خونی بدن را اغلب در کودکان ملتهب می کند. حتی می تواند نشانه «تب اسکارلت» یا «مخملک» باشد. اگر زبانتان علاوه بر قرمزی نرم هم باشد و دهانتان درد می کند، ممکن است نشانه کمبود ویتامین B3 باشد.

اگر زبانتان طوری می سوزد که انگار آن را با نوشیدنی داغ سوزانده اید و طعم تلخی یا آهن در دهانتان حس می کنید، احتمالا دچار «سندرم زبان سوخته» شده اید. سندرم زبان سوخته نشان از وجود مشکلی در اعصاب زبان است. برخی از عارضه ها مانند خشکی دهان، عفونت، ریفلاکس معده به مری و دیابت نیز می توانند باعث بروز این سندرم شوند. در برخی افراد غذاهای اسیدی مثل آناناس، خمیردندان، دهانشویه، آبنبات یا آدامس نیز می توانند باعث «سندرم زبان سوخته» شوند.

اگر روی زبان هیچ برآمدگی نباشد، زبان به صورت قرمز و صیقلی دیده می شود. اگر آهن، اسید فولیک یا ویتامین B در بدنتان کم باشد به این عارضه مبتلا می شوید. عفونت، بیماری «سلیاک» یا مصرف بعضی از داروها می توانند باعث صیقلی و قرمز شدن زبان شوند. اگر کنار مناطق دارای برآمدگی، بخش های صیقلی وجود داشته باشند، احتمالا دچار «زبان جغرافیایی» شده اید. این نقاط به خودی خود می آیند و می روند و گاه همراه با سوزش یا درد هستند. این مشکل بی خطر است اما ممکن است با «لیکن پلان» یا «پسوریازیس» مرتبط باشد.

زیر زبان محل مناسبی برای تشکیل «آفت» است، زخم های کوچک، دردناک و قرمز که به خودی خود می آیند و می روند. اگر برآمدگی دردناکی نوک زبان ایجاد شود می تواند «پاپیلیت گذرای زبانی» باشد که معمولا با تحریک شدن زبان بروز می کند. همچنین یک ویروس هم می تواند زخم های متعددی در نوک یا کناره های زبان ایجاد کند. اگر زایده ای رو یا زیر زبان دارید که درد می کند و از بین نمی رود، به پزشک یا دندانپزشکتان بگویید تا نشانه های سرطان را در شما بررسی کنند.

اعصاب زیادی به زبان منتهی می شوند، بنابراین اگر آن را گاز بگیرید یا زخمی کنید خیلی درد خواهد داشت. «آفت»، «لیکن پلان»، «برفک» و «زبان جغرافیایی» عارضه هایی دردناک هستند. برخی داروها و عفونت ها هم می توانند زبان را زخم کنند. گاهی درد زبان نشانه سرطان است به ویژه اگر دچار لکه های سفید یا قرمز و یا زایده شوید. این مشکلات را با پزشک یا دندانپزشک در میان بگذارید.

وقتی زبان در مقایسه با بقیه اجزای دهان بزرگ تر باشد به آن «ماکروگلوسیا» می گویند. در این حالت زبان آنچنان فضا اشغال می کند که جای دندان ها کنار زبان نقش می بندد. ممکن است علت این وضعیت «کم کاری تیرویید»، عفونت یا آلرژی باشد که پزشک با بررسی علایم و نشانه های بیمار آن را تشخیص می دهد.

با افزایش سن گاهی روی زبان شیارهای عمیقی تشکیل می شود. این وضعیت با «سندرم داون»، «پسوریازیس» و «سندرم شوگرن» در ارتباط است. «زبان شیاردار» بی خطر است اما باید برای از بین بردن غذا و باکتری لابلای شیارها، زبان را به آرامی مسواک بزنید. اگر علتی برای این مشکل وجود داشته باشد با درمان آن شیارها نیز بهتر می شوند.

«وبمد» در این باره می نویسد: بسیاری از لکه ها، برآمدگی ها و رنگ های روی زبان بی خطرند. اما بهتر است علامت هایی را که ما را به سرطان مشکوک می کند، بهتر بشناسیم: زخم هایی که بهتر نمی شوند، زائده ها، درد زبان و اشکال در جویدن یا بلعیدن. اگر این علایم بیش از 2 هفته طول کشید با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید.