سفید کردن دندان ها با خمیردندان زغالی، چقدر واقعیت دارد؟

خمیر دندان زغالی نامی است که این روزها زیاد می شنویم. تبلیغات زیادی روی اثر شگفت انگیز کربن فعال در سفید کردن دندان می شود. این ادعاها تا چه اندازه صحت دارند؟ و آیا خمیر دندان زغالی ضرری هم دارد؟

این روزها تبلیغات زیادی در مورد استفاده از کربن فعال یا زغال در خمیردندان‌ها و مواد سفیدکننده دندان وجود دارد. سوالات زیادی در مورد کارایی این مواد و زیان‌های احتمالی آنها وجود دارد. در این مطلب سعی می‌شود به پرسش‌ها در مورد خمیردندان‌های زغالی و مواد سفیدکننده حاوی کربن فعال‌شده -زغال فعال شده- پاسخ داده شود.

به گزارش «بهپو»، کربن یا ذغال فعال ذرات پودری ریزی است که از چوب، پوسته های نارگیل و سایر مواد طبیعی ساخته شده است که در گرمای شدید، اکسید شده اند. خمیر دندان های زغالی با نام های تجاری مختلف در بازار وجود دارد. ذغال فعال خاصیت جذب بالایی دارد و در پزشکی برای جذب و خارج کردن سموم استفاده می شود. اما آیا واقعا توانایی سفید کردن دندان ها را هم دارد؟

بیشتر بخوانید: ترفندهای سفید کردن دندان در خانه

ذرات کربنی دارای تخلخل بالایی هستند و کاربردهای زیادی در صنعت و پزشکی دارند. در صنعت از این مواد برای محصولات مختلف از جمله ساخت فیلترهای قوی استفاده می‌شود. فیلترهای تصفیه آب، مایعات، هوا و ماسک‌ها از محصولات تولیدی با بهره‌گیری از این مواد هستند. این ذرات آلودگی‌ها را جذب می‌کنند و می‌توانند محیط را از ذرات مضر پاکسازی کنند. این موارد در پزشکی برای سم‌زدایی کاربرد دارد.

روش‌های سفیدکردن دندان‌ها

بلیچینگ معروف‌ترین روش سفیدکردن دندان‌هاست که از مواد اکسیدان مانند هیدروژن‌پراکساید برای سفید کردن دندان‌ها استفاده می‌شود. اشکال روش اکسیداسیون این است که ممکن است تا اندازه‌ای باعث حساسیت دندان‌ها شود ولی در عین حال روش بسیار کارآمدی است و انواع مختلفی هم دارد.

اما خمیردندان‌ها به روش مکانیکی سایش، دندان‌ها را سفید می‌کنند. خمیر دندان‌های سفید کننده ذرات ساینده بیشتری دارند اما استفاده نامناسب و مداوم از این خمیردندان‌ها می‌تواند سایش مینای طبیعی دندان را هم به دنبال داشته باشد. مکانیسم اثر ذرات کربنی به این صورت است که با استفاده از تبادل یون با سایر مواد، می‌توانند ذرات آنها را در فضای متخلل خود جذب کنند. در سفیدکردن دندان‌ها هم از همین مکانیسم استفاده می‌شود؛ یعنی رنگدانه‌ها با تبادل یونی جذب فضای متخلل ذرات کربنی می‌شوند و از بین می‌روند. در عین حال ذرات کربن اثر ساینده هم دارند و به‌طور مستقیم روی مینا، ترمیم‌ها و لثه اثر می‌کنند. این آثار مخصوصا در پودرهای سفیدکننده بیشتر است.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید خمیر دندان

ذرات کربن و جلوگیری از پوسیدگی

ذرات کربن در خمیردندان‌ها در مقیاس میکروسکوپی می‌توانند با استفاده از جذب باکتری‌های مضر، تولیدات این باکتری‌ها و تغییر یونی سطوح دندان مانع اتصال مجدد آنها به دندان‌ها شوند و از پوسیدگی جلوگیری کنند. البته همه این موارد مکانیسم‌های علمی برآوردشده برای این مواد است و مطالعات نشان داده این خمیردندان‌ها از نظر کلینیکی چقدر از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کنند. آثار سایشی این مواد از نظر مکانیکی در پاکسازی سطوح دندانی می‌تواند موثر باشد و امروزه مطالعاتی در مورد اثر ضدسرطانی این مواد هم انجام گرفته که نتایج رضایت‌بخشی در مراحل اولیه نشان داده‌ است. همچنین گفته شده این ذرات در صورت بلع مضر نیستند و خطری برای سلامت فرد ندارند، اما در مورد اینکه زغال چقدر می‌تواند دندان‌ها را سفید کند، تردید وجود دارد. اثر این خمیردندان‌ها در برداشت رنگدانه‌ها مسلم است ولی معلوم نیست این اثر از مواد و خمیردندان‌های سفیدکننده عادی بیشتر باشد.

بیشتر بخوانید: بررسی انواع روش های جرم گیری دندان

مضرات سفیدکننده‌های کربنی

مواد سفیدکننده کربنی یا به اصطلاح ذرات زغالی، اثر سایندگی دارند. این اثر می‌تواند حتی شدیدتر از اثر خمیردندان‌ها و مواد سفیدکننده باشد. به‌خصوص وقتی که توام با سایش مکانیکی مانند مسواک‌های زبر استفاده شوند، ممکن است باعث سایش سمان روی ریشه دندان، سایش مینا و تحلیل لثه شوند بنابراین باید با احتیاط استفاده شوند، به‌خصوص در افراد دچار تحلیل لثه که سمان روی ریشه دندان‌ها در معرض این نوع خمیردندان‌هاست، باید حتما با مشاوره دندان‌پزشک از این مواد استفاده شود.

از آنجایی که استفاده از کربن برای سفید کردن دندان‌ها از گذشته‌های خیلی دور رواج داشته و امروزه هم میان بعضی از اقوام رایج است، مطالعاتی میان افراد مصرف‌کننده انجام گرفته است. مثلا نتایج یک مطالعه نشان داده افرادی که در مالزی به‌طور سنتی از نمک و زغال برای سفید کردن دندان‌های خود استفاده می‌کردند دچار سایش دندانی شده‌اند. همچنین نشان داده شده انتخاب پودرها تاثیری بر سلامت و بهداشت دهان و دندان‌ها ندارد بنابراین روش معمول استفاده از خمیردندان برای یک برنامه بهداشت دهان و دندان منظم کافی است.

انجمن دندان‌پزشکی آمریکا هم در مورد تایید این مواد محتاطانه عمل کرده و در حال حاضر برتری خاصی برای این محصولات نسبت به روش‌های قبلی و تا مشخص شدن نتایج مطالعات لحاظ نکرده ‌است.

آنچه که مسلم است این است که استفاده از این خمیردندان‌ها و پودرها نباید مداوم و روزانه باشد چرا که اثر سایشی آنها ممکن است مضر باشد. نگرانی اصلی در مصرف این خمیردندان‌ها، کنار گذاشتن خمیردندان‌ها و محصولات حاوی فلوراید است که اثر ضد پوسیدگی آنها مسلم است. بیشتر خمیر دندان های زغالی هم بدون فلوراید هستند. فلوراید نقش مهمی در استحکام مینای دندان و در نتیجه پیشگیری از پوسیدگی دندان دارد. بالطبع محصولات بدون فلوراید در بلندمدت ممکن است زیان‌هایی برای بهداشت دندان‌های مراجعان داشته باشند.

خمیر دندان زغالی گاهی خودش عامل تیره شدن دندان ها می شود؛ به این صورت که لابلای ترک ها و شکاف های دندان های قدیمی تر جمع می شود. از این نظر هم گاهی دارای اثر عکس است.

چرا این روزها بعضی دندانپزشکان علیه فلوراید‌ حرف می‌زنند؟

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، عده‌ای تحت عنوان دندان‌پزشکی هولیستیک یا بیولوژیک به ‌شدت مخالف استفاده از فلوراید هستند و آن را سرطان‌زا می‌دانند، در حالی‌ که هیچ مطالعه‌ای اثر مضر برای فلوراید در مقیاسی که ما استفاده می‌کنیم، نشان نداده است. فلوراید از نظر علمی یکی از اصلی‌ترین پایه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان‌هاست و در سال‌های اخیر اگرچه بحث‌های مختلفی در مورد میزان اثر آن مطرح بوده، ولی هیچ خدشه‌ای به مفید بودن آن وارد نشده است. تبلیغ جایگزینی کربن فعال‌شده با فلوراید، یک تبلیغ بدون اساس علمی است و مطمئنا این ماده نمی‌تواند جایگزین مواد حاوی فلوراید شود. آثار سفیدکنندگی هم که به‌ صورت معجزه‌آسا در ویدیوها در فضای آنلاین در مورد زغال فعال به اشتراک گذاشته می‌شود، بسیار اغراق‌آمیز است و بدون‌شک یک تجارت بزرگ به ‌جای مطالعه و پژوهش پشت این تبلیغ‌هاست؛ بنابراین مشتریان این محصولات با آگاهی در مورد مضرات و مزایای مواد جدید، می‌توانند انتخاب آگاهانه‌ای در خرید این محصولات داشته باشند و پول خود را برای محصولی که احتمالا به ‌اندازه محصولات معمول موجود در بازار موثر هم نیست، دور نریزند و سلامت خود را به خطر نیندازند./