آنتی‌بیوتیک عامل افزایش میزان آلرژی در کودکان جهان

وقتی ما به استفاده بی‌رویه از باکتری‌ها فکر می‌کنیم، عموما آلرژی‌ها را در نظر نمی‌گیریم. محققان به تازگی پیشنهاد می‌کنند که شاید از این پس باید به رابطه استفاده بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها و بروز آلرژی‌ها هم نگاهی داشته باشیم.

برای دهه‌هاست که دانشمندان در مورد استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها هشدار می‌دهند، زیرا باعث می‌شود باکتری‌های مقاوم به دارو پیشرفت کرده و نبرد علیه بیماری‌های عفونی را سخت‌تر کند. مرکز کنترل بیماری‌ها و پیشگیری ایالات متحده تخمین می‌زند، باکتری‌های مقاوم به دارو سالانه باعث بروز 23 هزار مورد مرگ و 2 میلیون بیماری می‌شود.
اما وقتی ما به استفاده بی‌رویه از باکتری‌ها فکر می‌کنیم، عموما آلرژی‌ها را در نظر نمی‌گیریم. محققان به تازگی پیشنهاد می‌کنند که شاید از این پس باید به رابطه استفاده بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها و بروز آلرژی‌ها هم نگاهی داشته باشیم.
امروزه، آلرژی بیش از پیش شایع شده است. طی 2 تا 3 دهه گذشته، ایمونولوژیست‌ها و آلرژیست‌ها به افزایش قابل توجه در شیوع انواع آلرژی اشاره داشته‌اند. آکادمی آمریکایی آسم، آلرژی و ایمونولوژی در گزارش اعلام کرد در حدود 40 تا 50 درصد کودکان سنین مدرسه در سراسر دنیا به یک آلرژن یا بیشتر حساس هستند. شایع‌ترین این آلرژی‌ها، پوستی هستند، مانند اگزما (10 تا 17 درصد)، پس از آن آلرژی‌های تنفسی مانند آسم و رنیت (در حدود 10 درصد) و آلرژی‌های غذایی مانند حساسیت به بادام زمینی (در حدود 8 درصد) قرار دارند.
البته این مسئله در همه کشورها رخ می‌دهد و فقط محدود به یک منطقه خاص جغرافیایی، مانند کشورهای در حال پیشرفت نیست و کشورهای صنعتی نیز با افزایش روزافزون این نوع آلرژی‌ها دست به گریبان هستند.
افزایش شیوع انواع آلرژی، در واقع آیینه افزایش استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها است، خصوصا در کودکانی که به دلیل ابتلا به عفونت‌های ویروسی شایع، مانند سرماخوردگی و سرفه، با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. شواهد اخیر حاکی از آن هستند که آلرژی و مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها با هم در ارتباط هستند.

آنتی‌بیوتیک‌ها و اختلال میکروبیوم روده‌ای

چرا باید آنتی‌بیوتیک‌ها که از آنها برای غلبه بر عفونت‌های آسیب‌رسان استفاده می‌شوند، فرد را مستعد و حساس به یک آلرژی کنند؟ در همان زمانی که آنتی‌بیوتیک‌ها علیه عفونت می‌جنگند، باکتری نرمال دستگاه گوارش فرد را که تحت عنوان میکروبیوم روده‌ای نامیده می‌شوند، کاهش می‌دهند. با توجه به تعامل میان باکتری روده‌ای و تعادل طبیعی سلول‌های سیستم ایمنی، باکتری روده‌ای نقش مهمی در بالغ شدن پاسخ‌های ایمنی ایفا می‌کند. زمانی که این اثر متقابل میان باکتری و سلول‌های ایمنی اتفاق نیفتند، سیستم ایمنی به‌طور نامناسبی به مواد بی‌ضرر، مانند غذا یا اجزای گرد و غبار پاسخ می‌دهد. همین امر، جز پیشرفت آلرژی‌های بالقوه کشنده، نتیجه‌ای نخواهد داشت.
مواجهه با میکروب‌ها در سنین کودکی، برای بالغ شدن کامل سیستم ایمنی کاملا ضروری است. کاهش این میکروب‌ها ممکن است ما را تمیزتر کنند، اما سیستم ایمنی ما از این مساله آسیب می‌بیند.

میکروب بیشتر، یعنی آلرژی کمتر؟

تحقیق جدیدی که در اروپا انجام شد، نشان داده کودکانی که در روستاها زندگی می‌کنند، در مقایسه با کودکانی که در روستاها زندگی نمی‌کنند، تنوع گسترده‌تری از میکروب‌ها را در روده‌های خود حمل کرده و با کاهش 70 درصدی در شیوع آلرژی‌ها و آسم روبه‌رو هستند. این مساله، به این دلیل است که مواجهه با طیف گسترده‌ای از میکروب‌ها به سیستم ایمنی اجازه می‌دهد با تعادل در بالغ شدن همراه شده و در برابر پاسخ‌های ایمنی نامناسب محافظت شود.
ما اگر تلاش می‌کنیم که از بروز عفونت‌ها جلوگیری کنیم، در واقع اجازه داده‌ایم در مراحلی از زندگی، کودکانمان مبتلا به آلرژی‌های تهدیدکننده زندگی و آسم شوند.در مقابل، مطالعه‌ای که در سال 2005 انجام شد، نشان داد نوزادانی که در 4 تا 6 ماه نخست زندگی آنتی‌بیوتیک دریافت کرده‌اند، 3/1 تا
5 برابر بیشتر با خطر ابتلا به آلرژی روبه‌رو هستند. نوزادانی هم که تنوع باکتریال آنها کاهش یافته و این امر با دریافت آنتی‌بیوتیک رخ می‌دهد، خطر بیشتری برای ابتلا به اگزما دارند.
ذکر این نکته ضروری است که فقط کودکان متاثر از اثرات مضر آنتی‌بیوتیک‌ها نیستند. اگر مادرانشان هم آنتی‌بیوتیک مصرف کنند، روی نوزادان آنها اثر می‌گذارد. مطالعه آینده‌نگر کوهورت آسم کودکی کوپنهاگ که یک مطالعه طولی بزرگ است و نوزادان متولد شده از مادران آسمی دانمارکی متولد شده‌اند، گزارش کرد، کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری آنتی‌بیوتیک مصرف کرده بودند، دو برابر بیشتر از کودکانی که مادرانشان آنتی‌بیوتیک مصرف نکرده بودند، مبتلا به آسم شده بودند.
همچنین، در مطالعات حیوانی، نوزادان موش که با آنتی‌بیوتیک درمان شده بودند، در دوران کودکی با آسم و آلرژی بیشتری دست و پنجه نرم می‌کردند.

چرا از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده بی‌رویه می‌شود؟

پزشکان و بیماران می‌دانند که استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث بروز مشکلات بزرگی می‌شود. به نظر می‌رسد تعداد نسبتا اندکی از پزشکان بیش از اندازه آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند. مطالعه اخیری که در رابطه با چگونگی تجویز داروها به‌وسیله پزشکان انجام شده، نشان می‌دهد 10 درصد از پزشکان، برای 95 درصد از بیماران خود که مبتلا به عفونت‌های راه تنفسی فوقانی هستند، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.
متخصصان ارایه دهنده خدمات سلامت، نه‌تنها باید نگران مقاومت پیشرونده به آنتی‌بیوتیک‌ها باشند، بلکه باید بدانند که با این کار، مشکلات دیگری هم برای بیماران خلق می‌کنند و حتی می‌تواند کدکان آنها را هم تحت تاثیر قرار دهد.
والدین باید با دقت در مورد درخواستشان از پزشکان برای تجویز آنتی‌بیوتیک در درمان سرماخوردگی ساده و سرفه کودکانشان (یا حتی خودشان) فکر کنند، زیرا این بیماری‌های ساده اغلب در اثر ویروس‌ها ایجاد می‌شوند و اصلا به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند. پزشکان هم باید به مراتب بیشتر در مورد تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان این گونه بیماری‌ها تعمق کنند.
نکته دیگری که باید در مورد آن صحبت شود، آن است که به موازات افزایش روزافزون مقاومت باکتریایی، به شدت نیاز داریم آنتی‌بیوتیک‌های جدید تولید کنیم. توسعه فرآیند تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید، زمان زیادی (تا 10 سال) می‌برد و سابقا کمپانی‌های دارویی، این حوزه توسعه دارویی را نادیده می‌گرفتند.
امروزه استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها یک مشکل عمده است و این موضوع در «لایحه درمان‌های قرن 21» نیز آمده است. این لایحه حاوی مقرراتی است که از تاسیس بیمارستان‌های جدید برای استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های جدید حمایت می‌کند. اما این رویکرد اثرات مخربی هم بر افزایش استفاده از هرگونه آنتی‌بیوتیک جدید می‌گذارد، بدون آنکه به افزایش مقاومت دارویی توجهی نشان دهد. این موضوع، نه‌تنها مشکل مقاومت را تشدید می‌کند، بلکه این پتانسیل را دارد که افراد بیشتری را به آلرژی مبتلا کند. بنابراین، به نظر می‌رسد لایحه مذکور باید نگاهی فراتر از حمایت از توسعه آنتی‌بیوتیک‌های جدید داشته باشد و به حل مشکل استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها هم بپردازد.
این رویکرد ممکن است توسعه بیشتر مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی را متوقف کرده و جلوی روند رو به افزایش بروز آلرژی‌ها را بگیرد./