آشنایی با ویتامین A

ویتامین A از جمله ویتامین های محلول در چربی است که برای دید خوب، سیستم ایمنی سالم و رشد سلول های بدن ضروری است.

ویتامین A برای دید خوب، سیستم ایمنی سالم و رشد سلول های بدن ضروری است. دو نوع ویتامین A وجود دارد: رتینوئیدها که فرم فعال ویتامین A است و در منابع حیوانی وجود دارد. و بتاکاروتن که نوع دوم ویتامین A بوده و از گیاهان حاصل می شود.
انجمن قلب آمریکا توصیه می کند به جای مصرف مکمل های دارویی، آنتی اکسیدان های مورد نیاز بدن از جمله بتاکاروتن را با تغذیه متعادل و سرشار از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل تامین کنید.
دوزهای بالای آنتی اکسیدان ها از جمله ویتامین A ممکن است بیش از منفعت ضرر داشته باشند. براساس مطالعات گسترده ای که انجام شده مکمل های ویتامین A به تنهایی یا در ترکیب با دیگر آنتی اکسیدان ها، خطر مرگ را افزایش می دهد.

بیشتر بخوانید: نقش ویتامین A در پیشگیری از بیماری ها

چرا ویتامین A مصرف می کنیم؟

رتینوئیدهای خوراکی یا موضعی در درمان آکنه و دیگر مشکلات پوستی تجویز می شوند. ویتامین A خوراکی همچنین در درمان سرخک و چشم خشک در کسانی که با کمبود این ویتامین در بدنشان مواجه هستند، استفاده می شود.
ویتامین A در مطالعات بسیاری بعنوان درمانی برای بسیاری از بیماری ها شامل سرطان، آب مروارید و ایدز شناخته شده است. با اینحال، نتایج مطالعات مورد بحث است.

نقش بیولوژیک این ویتامین در بینایی ، رشد ، نمو استخوان ها ، حفظ بافت پوششی ، پاسخ های ایمنی و تولید مثل شناخته شده است .
-وجود ویتامین A برای بینایی، حفظ سلامت چشم و قدرت دید در تاریکی ضروری است و در صورت کمبود آن در بدن شبکوری بروز می کند. شبکوری یا کاهش قدرت دید در تاریکی، اولین علامت کمبود ویتامین A است .
-همچنین کمبود این ویتامین باعث از بین رفتن ترشح مخاط توسط سلولهای پوششی پوست و در نتیجه خشکی پوست و بافت مخاطی بدن می شود .
-وجود ویتامین A برای رشد طبیعی استخوان ضروری است و کمبود آن اثر نامطلوب بر رشد طولی استخوانها دارد .
-وجود ویتامین A در مکانیسم اختصاصی دفاع بدن نیز ضروری است و کمبود این ویتامین خطر ابتلا به انواع عفونتها (خصوصا اسهال و عفونتهای دستگاه تنفسی) و مرگ را به میزان 2 تا 4 برابر افزایش می دهد. کمبود ویتامین A ، دوره بیماری را طولانی تر کرده و شدت آنرا افزایش می دهد .
-مطالعات زیادی نشان داده است که تجویز همزمان ویتامین A و آهن نقش بسیار مؤثری در جبران کم خونی فقر آهن افراد داشته است و به نظر می رسد که ویتامین A به جذب ، هضم و ذخیره آهن در بدن کمک می کند .
-مطالعات نشان داده است که ویتامین A به عنوان یک شبه هورمون عمل کرده و به رشد و نمو سلولهای بدن کمک می کند .
-بتا کاروتن (پیش ساز ویتامین A) بدن را در مقابل ابتلا به انواع سرطان ها ، بیماریهای قلبی – عروقی و بیماریهای چشمی مانند آب مروارید محافظت می نماید.

بیشتر مردم ویتامین A مورد نیاز خود را از مواد غذایی که در طول روز می خورند، دریافت می کنند. با این وجود، پزشکان برای کسانی که با کمبود ویتامین A روبرو هستند، تجویز مکمل می کنند. کسانی بیشتر در معرض کمبود ویتامین A هستند که بیماریهایی مثل اختلالات گوارشی یا رژیم غذایی بسیار نامتعادلی دارند.

مقدار ویتامین A مورد نیاز بدن

مقدار توصیه شده ویتامین A شامل آن مقدار ویتامین A است که شما از غذایی که می خورید و همچنین مکمل هایی که مصرف می کنید، بدست می آورید.

مقدار توصیه شده ویتامین A بر حسب میکروگرم اکوئیوالانت های فعال رتینول	گروه سنی
کودکان
300 میکروگرم در روز یا 1000 واحد بین المللی در روز	1 تا 3 سال
400 میکروگرم در روز یا 1320 واحد بین المللی در روز	4 تا 8 سال
600 میکروگرم در روز یا 2000 واحد بین المللی در روز	9 تا 13 سال
زنان
700 میکروگرم در روز یا 2310 واحد بین المللی در روز	14 سال به بالا
14 تا 18 سال: 750 میکروگرم در روز یا 2500 واحد بین المللی در روز 19 سال به بالا: 770 میکروگرم در روز یا 2565 واحد بین المللی در روز	حامله
زیر 19 سال: 1200 میکروگرم در روز یا 4000 واحد بین المللی در روز 19 سال به بالا: 1300 میکروگرم در روز یا 4300 واحد بین المللی در روز	شیرده
مردان
900 میکروگرم در روز یا 3000 واحد بین المللی در روز	14 سال به بالا

سطح بالای قابل تحمل یک مکمل بالاترین مقداری است که بیشتر مردم می توانند آن را با ایمنی کامل دریافت کنند. دوزهای بالاتر در درمان کمبود ویتامین A استفاده می شود. اما هیچ وقت بدون تجویز پزشک نباید مقادیر بالای ویتامین A را دریافت کنید.

سطح بالای قابل تحمل ویتامین A بر حسب میکروگرم اکوئیوالانت های فعال رتینول	گروه های سنی
6900 میکروگرم در روز یا 2000 واحد بین المللی در روز	0 تا 3 سال
900 میکروگرم در روز یا 3000 واحد بین المللی در روز	4 تا 8 سال
1700 میکروگرم در روز یا 5610 واحد بین المللی در روز	9 تا 13 سال
2800 میکروگرم در روز یا 9240 واحد بین المللی در روز	14 تا 18 سال
3000 میکروگرم در روز یا 10000 واحد بین المللی در روز	19 سال به بالا

* برای ویتامین A با منبع بتاکاروتن حد بالاتر وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: مسمومیت با ویتامین A

منابع طبیعی ویتامین A

50 تا 65 درصد از ویتامین A مورد نیاز بزرگسالان به سادگی و با تغذیه روزانه از 5 منبع غذایی حیوانی و گیاهی حاوی ویتامین A تامین می شود.
منابع غذایی حاوی رتینوئید یا منبع حیوانی ویتامین A شامل موارد زیر است:

تخم مرغ
شیر کامل
جگر
شیر کم چرب و غلات غنی شده

منابع گیاهی حاوی ویتامین A یا همان بتاکاروتن شامل هویج، اسفناج و زردآلو می باشد.

عوارض کمبود ویتامین A

کوتاه قدی، شبکوری (علامت مهم کمبود)، اختلال بینایی در روز، اختلال در بافت پوششی (مجاری تنفسی، گوارشی، ادراری و تناسلی)، خشکی سفیده چشم، اختلال در تولیدمثل، کدورت و عفونت پذیری قرنیه چشم که در نهایت منجر به کوری می شود.
عوارض عمومی کمبود شامل کمبود اشتها، مشکلات رشد و استخوانی و کمبود حس چشایی می باشند.
مواردی که معمولا باعث دریافت ناکافی ویتامین A شده و باعث می شود فرد در معرض کمبود این ویتامین قرار بگیرد، عبارتند از:

-بارداریهای مکرر و با فاصله کم که موجب کاهش ذخایر ویتامین A در مادر و در نهایت کاهش ذخایر این ویتامین در شیرخواران به ویژه در 6 ماه اول زندگی می شود .
-کودکانی که با شیر مصنوعی تغذیه میشوند بیشتر در معرض خطر این کمبود قرار می گیرند (به دلیل قابلیت جذب کم این ویتامین در شیر مصنوعی)
-کودکانی که تغذیه تکمیلی نامناسب دارند و منابع غذایی ویتامین A به مقدار کافی در برنامه غذایی آنان گنجانده نشده است .
-تغذیه نادرست کودکان در دوران بیماری و نقاهت که باعث می شود در این دوران کودک مواد مغذی مورد نیاز و از جمله ویتامین A مورد نیاز را دریافت نکند .
-ناآگاهی های تغذیه ای والدین و بخصوص مادران در زمینه منابع غذایی ویتامین A و لزوم استفاده از آنها در برنامه غذایی روزانه، یکی از دلایل دریافت ناکافی و در نتیجه کمبود ویتامین A می باشد .
-پایین بودن سطح درآمد خانوار و کمبود دریافت مواد غذایی به طور کلی و همچنین پایین بودن قدرت خرید خانوار برای تهیه منابع غذایی ویتامین A به خصوص منابع حیوانی این ویتامین ، باعث دریافت ناکافی ویتامین در افراد خانواده می شود .
-کمبود دسترسی به منابع گیاهی این ویتامین (میوه و سبزیها) در فصول خشک، احتمال کمبود این ویتامین را افزایش می دهد .
-بروز بیماریهای عفونی و ابتلا مکرر کودکان به این بیماریها باعث کم اشتهایی و کاهش جذب ویتامین A در آنها و در نتیجه کمبود این ویتامین می شود .
-آلودگی های انگلی نیز با بروز کم اشتهایی و کاهش جذب مواد مغذی از جمله ویتامین A ارتباط دارد .در مناطقی که مردم آن از آب آشامیدنی سالم و توالت بهداشتی و ... برخوردار نیستند، به دلیل ابتلا به عفونتهای انگلی بیشتر در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار می گیرند .
-رژیم غذایی کم چربی نیز باعث عدم جذب این ویتامین می شود. زیرا ویتامین A محلول در چربی بوده و وجود چربی برای جذب آن ضروری می باشد .
-قابلیت جذب منابع حیوانی ویتامین A بیشتر از منابع گیاهی می باشد و بایستی حداقل 40 درصد ویتامین A مورد نیاز روزانه از منابع حیوانی تامین شود. در غیر این صورت فرد دچار کمبود می شود.

اثرات جانبی: علایم مسمومیت ویتامین A شامل پوست خشک، درد مفاصل، استفراغ، سر درد و گیجی است.

تداخل: چنانچه دارویی مصرف می کنید از پزشک خود سوال کنید که آیا مجاز به مصرف ویتامین A هستید؟ مکمل ویتامین A ممکن است با برخی قرص های کنترل بارداری، رقیق کننده های خون مثل وارفارین، داروهای آکنه، داروهای سرطان و بسیاری از دیگر داروها تداخل ایجاد کند.

خطرات: باید در مصرف بی رویه و بدون تجویز مکمل های ویتامین A دقت زیادی نمود زیرا این ویتامین به علت محلول بودن در چربی از راه ادرار دفع نمی شود بلکه در کبد تجمع می یابد و منجر به مسمومیت فرد می گردد. بیشتر از مقدار توصیه شده ویتامین A مصرف نکنید و از پزشک خود سوال کنید تا مطمئن شوید مصرف این ویتامین برای شما ایمن و سلامت است. دوزهای بالای ویتامین A باعث نقص تولد، کاهش تراکم استخوان و مشکلات کبدی می شود. کسانی که الکل می نوشند یا بیماری های کبد و کلیه دارند نباید بدون تجویز پزشک مکمل های ویتامین A مصرف کنند./