با وجودی که عامل استرس در بروز، تداوم و درمان بیماری های خود ایمنی شناخته شده و مکانیسم و تاثیرگذاری آن مشخص شده است، ولی اغلب به آن توجه نمی شود.
همچنین برای ایجاد حس آرامش روانی نیز توصیه هایی مطرح شده است:
با نگاهی گذرا به آثار دانسمندان اسلامی، می توان دریافت که آنان با تمسک به توصیه های اسلامی، خدمات روانپزشکی ارزنده ای به نیازمندان عصر خود کرده اند. نمونه آنها ابوعلی سینا و امام محمد غزالی هستند که با بهره گیری از توصیه های مکتب اسلام، به بیماران درگیر مشکلات روحی، راه حل های شایسته ای ارائه کرده اند.
در قرآن کریم برای پیشگیری و کاهش استرس به چهار عمل عمده و اساسی توصیه شده است: ایمان به خدا، ایمان به آخرت، عمل صالح و بخشش.
کسانی که به خدا و جهان آخرت ایمان دارند، معتقدند مصدر همه کارها در دنیا خداست و در پس هر کاری، خیر و مصلحتی پنهان شده است. آنها با این اعتقاد که خداوند خیر مطلق است و برای بنده اش بد نمی خواهد، در برابر مشکلات و سختی ها و بیماری ها صبر پیشه کرده و با این امید که پس از هر سختی، گشایش است احساس آرامش عمیق و راحتی می کنند. نیروی امید و انرژی مثبت ناشی از چنین طرز فکری، تاثیر چشمگیری در روند درمان دارد./
با وجودی که عامل استرس در بروز، تداوم و درمان بیماری های خود ایمنی شناخته شده و مکانیسم و تاثیرگذاری آن مشخص شده است، ولی اغلب به آن توجه نمی شود. مطالعات نشان می دهد استرس های جدی در بروز و ادامه بیماری های خودایمنی از جمله روماتیسم نقش جدی دارند.امروزه به دلیل افزایش عوامل تنش زاد و کاهش توان مقابله انسان در برابر آن به دلیل تغییر سبک زندگی، استرس به پدیده ای پیچیده و بزرگ تبدیل شده است. بدیهی است امروزه استرس بخش جدایی ناپذیر زندگی شده است. بنابراین لازم است افراد با راه ها مقابله با آن آشنا باشند تا با شناخت عوامل ایجاد کننده استرس، زمینه مقابله با آن را مهیا کنند. زیرا این عارضه روان تنی اگر باعث صدمه ارگان شود به یک بیماری مزمن تبدیل می گردد که تحت تاثیر علل و معلول، به درمان جواب نمی دهد. پیشرفت تمدن امروز و صنعتی شدن، افزایش بی رویه جمعیت، دگرگونی روابط اجتماعی، فشارهای جسمی و روانی ناشی از زندگی در شهرهای بزرگ، آلودگی و سر و صدا و تاثیر آن بر رفتار انسان منجر به تشدید استرس شده است.
تدابیر درمانی برای مقابله با موج استرس
با وجودی که عامل استرس در بروز، تداوم و درمان بیماری های خود ایمنی شناخته شده و مکانیسم و تاثیرگذاری آن مشخص شده است، ولی اغلب به آن توجه نمی شود. مطالعات نشان می دهد استرس های جدی در بروز و ادامه بیماری های خودایمنی از جمله روماتیسم نقش جدی دارند، بطوریکه تاثیر نامطلوب این عوامل در شاخص های سلامت و ادامه بیماری کاملا موثر هستند و با وجودیکه درمان های مناسبی برای بیماران انجام می گیرد، بهبودی چشمگیری رخ نمی دهد.
از آنجا که نقش استرس در درمان جدی است، برای رفع این مشکل لازم است پزشکان سعی کنند حتی الامکان در رفع علل استرس بکوشند که گاهی مشکل است و موفق نمی شوند. لذا پزشکان در مراحل بعدی سعی می کنند با درمان های مناسب، موج استرس را در مسیرهای فیزیولوژی قطع کنند؛ بدون اینکه ضرری متوجه بیمار شده و عوارض ناخواسته ای بر بیماری زمینه ای افزوده شود. شعار پیشگیری بهتر از درمان در اینجا هم راهگشاست و بهترین عامل پیشگیری در بروز استرس، پیروی از الگوهای مذهبی است.
شیوه های مقابله با استرس در اسلام
در دین اسلام که دین سلم و سلامت است برای رهایی از فشارهای روحی زندگی مادی و حفظ آرامش، سفارشات و روش های زیادی ارائه شده است. در اینجا به مهمترین آنها اشاره می کنیم:
توکل
انسان به هنگام مواجهه با مصائب و مشکلات، در جستجوی پناهگاهی برای آرامش است. انتخاب نوع جان پناه به میزان مشکلات و در شرایط حاد به جهان بینی و بینش فزذ بستگی دارد. در بینش اسلامی، توکل یکی از راهکارهای غلبه بر مشکلات، از جمله بیماری هاست. در آیات بسیار "توکلت علی الله" به عنوان یک اصل در برخورد با مشکلات و مصائب توصیه شده است. توکل بر خدا، جان پناهی است پایدار و نامحدود و به انسان امید، احساس حمایت و امنیت می دهد.
صبر
وقتی کاری همراه با زیان باشد، در انسان ایجاد استرس می کند. خداوند متعال در سوره مبارکه عصر در توصیف انسان هایی که با غلبه هوای نفس روبرو هستند می فرماید: انسان همواره در خسران و زیان است. و در ادامه آیات گروهی را که در مسیر سختی ها و مشکلات صبر پیشه کرده و بر خدا توکل می کنند و از او کمک می خواهند، را از سایرین مستثنی کرده و می فرماید اینان همان ایمان آورندگان به من هستند.
نماز
طلب حمایت یکی از شیوه های مقابله با استرس است. انسان به طور فطری خداجوست و در لحظات تنهایی و وحشت، به شکل ذاتی به خدا پناه می برد. در توصیه های اسلامی طلب حمایت و کمک از درگاه خداوند، فراوان مشاهده می شود. در سوره مبارکه حمد خطاب به خداوند متعال می گوییم: ایاک نستعین
تجربه نشان داده افرادی که به ادعیه و نماز مقید هستند، در برخورد با استرس روشهای مناسبی در پیش می گیرند. بزرگان و رهبران دینی در مواجهه با مشکلات بزرگ که به جامعه تنش هایی را وارد می ساخت، همواره به نماز پناه می برده اند. خداوند متعال در سوره مبارکه رعد می فرماید: "ألا بذکر الله تطمئن القلوب" یعنی همانا با یاد خدا، قلبها آرام می گیرد. آرامش قلب و روح همان هدفی است که در مقابله با استرس بدنبال آن هستیم. تلاوت قرآن و آیات وحی در آرامش بخشی بسیار موثر است. قرآن درمان دردهای موجود در سینه هاست.
امام علی (ع) نیز در فرمایشات خویش به آرامش روانی مردم از جنبه های مختلف توجه داشته اند. بنظر ایشان، آرامش روانی هدف ارزشمند تربیت است. اضطراب، افسردگی، اندوه و هر آنچه در آرامش روانی افراد اختلال ایجاد کند، مانعی در سیر تربیت صحیح تلقی شده است. برای پیشگیری از بروز استرس و فشارهای روحی مواردی توصیه شده است:
تدابیر درمانی برای مقابله با موج استرس
با وجودی که عامل استرس در بروز، تداوم و درمان بیماری های خود ایمنی شناخته شده و مکانیسم و تاثیرگذاری آن مشخص شده است، ولی اغلب به آن توجه نمی شود. مطالعات نشان می دهد استرس های جدی در بروز و ادامه بیماری های خودایمنی از جمله روماتیسم نقش جدی دارند، بطوریکه تاثیر نامطلوب این عوامل در شاخص های سلامت و ادامه بیماری کاملا موثر هستند و با وجودیکه درمان های مناسبی برای بیماران انجام می گیرد، بهبودی چشمگیری رخ نمی دهد.
از آنجا که نقش استرس در درمان جدی است، برای رفع این مشکل لازم است پزشکان سعی کنند حتی الامکان در رفع علل استرس بکوشند که گاهی مشکل است و موفق نمی شوند. لذا پزشکان در مراحل بعدی سعی می کنند با درمان های مناسب، موج استرس را در مسیرهای فیزیولوژی قطع کنند؛ بدون اینکه ضرری متوجه بیمار شده و عوارض ناخواسته ای بر بیماری زمینه ای افزوده شود. شعار پیشگیری بهتر از درمان در اینجا هم راهگشاست و بهترین عامل پیشگیری در بروز استرس، پیروی از الگوهای مذهبی است.
شیوه های مقابله با استرس در اسلام
در دین اسلام که دین سلم و سلامت است برای رهایی از فشارهای روحی زندگی مادی و حفظ آرامش، سفارشات و روش های زیادی ارائه شده است. در اینجا به مهمترین آنها اشاره می کنیم:
توکل
انسان به هنگام مواجهه با مصائب و مشکلات، در جستجوی پناهگاهی برای آرامش است. انتخاب نوع جان پناه به میزان مشکلات و در شرایط حاد به جهان بینی و بینش فزذ بستگی دارد. در بینش اسلامی، توکل یکی از راهکارهای غلبه بر مشکلات، از جمله بیماری هاست. در آیات بسیار "توکلت علی الله" به عنوان یک اصل در برخورد با مشکلات و مصائب توصیه شده است. توکل بر خدا، جان پناهی است پایدار و نامحدود و به انسان امید، احساس حمایت و امنیت می دهد.
صبر
وقتی کاری همراه با زیان باشد، در انسان ایجاد استرس می کند. خداوند متعال در سوره مبارکه عصر در توصیف انسان هایی که با غلبه هوای نفس روبرو هستند می فرماید: انسان همواره در خسران و زیان است. و در ادامه آیات گروهی را که در مسیر سختی ها و مشکلات صبر پیشه کرده و بر خدا توکل می کنند و از او کمک می خواهند، را از سایرین مستثنی کرده و می فرماید اینان همان ایمان آورندگان به من هستند.
نماز
طلب حمایت یکی از شیوه های مقابله با استرس است. انسان به طور فطری خداجوست و در لحظات تنهایی و وحشت، به شکل ذاتی به خدا پناه می برد. در توصیه های اسلامی طلب حمایت و کمک از درگاه خداوند، فراوان مشاهده می شود. در سوره مبارکه حمد خطاب به خداوند متعال می گوییم: ایاک نستعین
تجربه نشان داده افرادی که به ادعیه و نماز مقید هستند، در برخورد با استرس روشهای مناسبی در پیش می گیرند. بزرگان و رهبران دینی در مواجهه با مشکلات بزرگ که به جامعه تنش هایی را وارد می ساخت، همواره به نماز پناه می برده اند. خداوند متعال در سوره مبارکه رعد می فرماید: "ألا بذکر الله تطمئن القلوب" یعنی همانا با یاد خدا، قلبها آرام می گیرد. آرامش قلب و روح همان هدفی است که در مقابله با استرس بدنبال آن هستیم. تلاوت قرآن و آیات وحی در آرامش بخشی بسیار موثر است. قرآن درمان دردهای موجود در سینه هاست.
امام علی (ع) نیز در فرمایشات خویش به آرامش روانی مردم از جنبه های مختلف توجه داشته اند. بنظر ایشان، آرامش روانی هدف ارزشمند تربیت است. اضطراب، افسردگی، اندوه و هر آنچه در آرامش روانی افراد اختلال ایجاد کند، مانعی در سیر تربیت صحیح تلقی شده است. برای پیشگیری از بروز استرس و فشارهای روحی مواردی توصیه شده است:
- اصلاح و تکامل نگرشها و باورها در مورد خویش، هستی، خدا و زندگی
- تقویت اعتماد
- پرورش روحیه توکل
- تغییر در شرایط زندگی اندوه بار با فراهم ساختن سرور و شادمانی
- افزایش توان مقاومت و اعتماد به نفس
- تقویت حسن ظن به دیگران و عملکرد آنها
- دعا و راز و نیاز با خداوند متعال
- از بین بردن عوامل اضطراب و اندوه، فرو خوردن خشم و پرهیز از بی تابی در مضیبت ها و ناراحتی ها
- ارتباط با دوستان و هم صحبت شدن با آنها
همچنین برای ایجاد حس آرامش روانی نیز توصیه هایی مطرح شده است:
- اعتماد به قَدَر الهی
- راضی بودن به قضای الهی
- حسن ظن به خدا و مردم
- درخواست مشاوره و راهنمایی
با نگاهی گذرا به آثار دانسمندان اسلامی، می توان دریافت که آنان با تمسک به توصیه های اسلامی، خدمات روانپزشکی ارزنده ای به نیازمندان عصر خود کرده اند. نمونه آنها ابوعلی سینا و امام محمد غزالی هستند که با بهره گیری از توصیه های مکتب اسلام، به بیماران درگیر مشکلات روحی، راه حل های شایسته ای ارائه کرده اند.
در قرآن کریم برای پیشگیری و کاهش استرس به چهار عمل عمده و اساسی توصیه شده است: ایمان به خدا، ایمان به آخرت، عمل صالح و بخشش.
کسانی که به خدا و جهان آخرت ایمان دارند، معتقدند مصدر همه کارها در دنیا خداست و در پس هر کاری، خیر و مصلحتی پنهان شده است. آنها با این اعتقاد که خداوند خیر مطلق است و برای بنده اش بد نمی خواهد، در برابر مشکلات و سختی ها و بیماری ها صبر پیشه کرده و با این امید که پس از هر سختی، گشایش است احساس آرامش عمیق و راحتی می کنند. نیروی امید و انرژی مثبت ناشی از چنین طرز فکری، تاثیر چشمگیری در روند درمان دارد./