اسهال شدید یک هشدار است و نباید به آن بی‌تفاوت بود. اسهال باعث دفع مقدار زیادی آب از بدن می‌شود و کم‌آبی در بچه‌ها گاهی خطرناک و حتی کشنده است

حتی یک بار اسهال در شیرخواران والدین را نگران می‌کند. وقتی کودک مبتلا به اسهال می‌شود، باید چند بار در روز پوشکش را عوض کرد و ممکن است بدن و لباسش هم کثیف شود. در این شرایط خود بچه هم سرحال نیست و باید با حوصله و مهربانی از او مراقبت کنید. علت اسهال در کودکان چیست؟ چطور می‌شود از آن پیشگیری کرد و وقتی بچه اسهال می‌گیرد باید چه کرد؟
شما باید بدانید وضعیت طبیعی دفع در کودک شما چگونه است. دفع در نوزادان زیاد است یعنی معمولا پس از هر بار شیر خوردن. اگر شیر مادر بخورند مدفوعشان تا حدی شل است و گاهی با توجه به رژیم‌غذایی مادر، تغییر می‌کند. پس از اینکه کودک غذای جامد را شروع کرد، مدفوع کمی ‌سفت می‌شود و با توجه به رژیم‌غذایی کودک تغییر می‌کند. اگر مدفوع کودک بعضی وقت‌ها کمی ‌شل‌تر از همیشه باشد، جای نگرانی نیست اما اگر حرکات روده ناگهان تغییر کند، تعداد دفعات مدفوع بیشتر شود یا شل و آبکی شود، احتمالا اسهال دارد.
اسهال شدید یک هشدار است و نباید به آن بی‌تفاوت بود. اسهال باعث دفع مقدار زیادی آب از بدن می‌شود و کم‌آبی در بچه‌ها گاهی خطرناک و حتی کشنده است بنابراین حتما مطمئن شوید بچه آب کافی دریافت می‌کند.

چه وقت با پزشک تماس بگیریم؟

اگر کودک کمتر از 3 ماه سن دارد، اگر در کودک بالای 3 ماه بعد از 24ساعت اسهال بهبود پیدا نکرد و همچنین اگر کودک اسهالی یکی از این علایم را داشت، به پزشک مراجعه کنید:

1-تهوع مکرر

علایم کم‌آبی مانند لب‌های خشک، ادرار‌نکردن بیشتر از 6ساعت و گریه بدون اشک

2-چرک و خون در مدفوع یا مدفوع تیره

تب بالا (در کودکان 3 تا 6 ماهه تب بالای 3/38 درجه و در کودکان بالای 6 ماه بالای 4/39 درجه) اگر کودک زیر 3 ماه دارد و دمای بدنش بالای 38 درجه است فورا با پزشک تماس بگیرید. در این سن باید از نظر عفونت و بیماری‌های جدی بررسی شود.

9 علت اسهال

علت اسهال ممکن است ویروس، عفونت میکروبی، انگل، مصرف آنتی‌بیوتیک یا مواد خوراکی باشد.

1-عفونت ویروسی

هر ویروسی مانند روتاوویروس، آدنوویروس، کالسی‌ویروس، آستروویروس و آنفلوانزا می‌تواند اسهال و تهوع، دردهای شکمی، ‌تب و لرز و بثورات پوستی ایجاد کند.

2-باکتری

باکتری‌هایی مانند سالمونلا، شیگلا، استافیلوکوک، کامپیلوباکتر و ای‌کولای هم می‌توانند علت اسهال باشند. اگر بچه به اسهال عفونی مبتلا شود، ممکن است با دل‌پیچه، خون در مدفوع و تب یا تهوع همراه باشد. برخی اسهال‌های عفونی خودبه‌خود بهبود می‌یابند اما برخی میکروب‌ها مانند ای‌کولای، که در گوشت خام و سایر مواد‌غذایی وجود دارند، می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند بنابراین اگر کودک علایم گفته شده را داشت، او را پیش پزشک ببرید. ممکن است آزمایش و کشت مدفوع لازم باشد.

3-عفونت گوش

گاهی عفونت گوش (که می‌تواند ویروسی یا باکتریایی باشد) باعث ابتلا به اسهال می‌شود. در این حالت کودک بی‌قراری می‌کند و گوش خود را می‌کشد. ممکن است تهوع و کم‌اشتهایی هم داشته باشد یا به تازگی سرماخورده باشد.

4-انگل

عفونت انگلی هم ایجاد اسهال می‌کند. به‌طور مثال ابتلا به ژیاردیازیس که با یک انگل بسیار کوچک که در روده زندگی می‌کند، ایجاد می‌شود علایمی مانند نفخ، اسهال و مدفوع چرب دارد. این نوع عفونت به سرعت به دیگران منتقل می‌شود و درمان دارویی خاصی دارد.

5-آنتی‌بیوتیک

اگر کودک هنگام یا پس از مصرف آنتی‌بیوتیک مبتلا به اسهال شود، ممکن است علت اسهال مصرف دارو باشد. آنتی‌بیوتیک علاوه بر از بین بردن باکتری‌های بیماری‌زا، باکتری‌های خوب روده را از بین می‌برد. با مشاهده این حالت درباره درمان و داروهای جایگزین با پزشک مشورت کنید. بدون اطلاع پزشک دارو را قطع و بدون تجویز او داروی دیگری استفاده نکنید.

6-آبمیوه زیاد

نوشیدنی‌های خیلی شیرین یا آبمیوه که حاوی سوربیتول و مقدار زیادی فروکتوز هستند، می‌توانند باعث ناراحتی معده و شل شدن مدفوع شوند. با کم‌کردن مصرف آبمیوه، اسهال در عرض یک هفته برطرف می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند تا قبل از 6 ماهگی به کودک آبمیوه ندهید و پس از آن هم مصرف آبمیوه را به 130 گرم در روز محدود کنید. گاهی ترکیب نامناسب شیرخشک هم می‌تواند باعث اسهال شود. هنگام تهیه شیرخشک از مقدار مناسب آب استفاده کنید.

7-حساسیت ‌غذایی

گاهی سیستم ایمنی بدن به یک پروتئین معمولی و بی‌ضرر واکنش نشان می‌دهد. 1 یا 2 ساعت پس از مصرف ماده‌غذایی، واکنش‌های متوسط یا شدید مانند اسهال، نفخ، دردهای شکمی، خون در مدفوع و در موارد شدید کهیر و مشکل تنفسی بروز می‌کند. اگر کودک در تنفس مشکل دارد یا صورت یا لب‌هایش باد کرده است، به اورژانس مراجعه کنید. پروتئین شیر شایع‌ترین علت ایجاد حساسیت ‌غذایی در کودکان است و پس از آن تخم‌مرغ، بادام زمینی، گندم و ماهی اگر فکر می‌کنید کودکتان حساسیت ‌غذایی دارد، به پزشک اطلاع دهید.

8-عدم تحمل غذا

عدم تحمل غذا یا حساسیت‌غذایی، یک واکنش غیرعادی است که ربطی به سیستم ایمنی ندارد. یک نمونه آن عدم تحمل لاکتوز است. هرچند این مشکل در کودکان شایع نیست اما اگر کودکتان عدم تحمل لاکتوز دارد، به این معنی است که بدنش لاکتاز (آنزیمی‌که برای هضم لاکتوز لازم است) کافی تولید نمی‌کند. وقتی لاکتوز هضم نشده وارد روده می‌شود، علایمی‌ مانند اسهال، دل‌درد، دل‌پیچه و به‌وجود می‌آورد. علایم 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از مصرف محصولات لبنی آغاز می‌شود.

9-مسمومیت

اگر کودک اسهال و تهوع دارد و فکر می‌کنید چیزی غیرخوراکی مانند دارو، مواد شیمیایی یا گیاه خورده است، به پزشک اطلاع دهید و اگر بیهوش است یا در تنفس مشکل دارد، اورژانس را خبر کنید.

چطور از اسهال پیشگیری کنیم؟

در مواردی که اسهال عفونی است شستن مکرر دست‌ها بهترین راه پیشگیری از انتشار بیماری است. میکروب‌ها به راحتی از دست به دهان منتقل می‌شوند. با دست‌زدن به پوشک کثیف و بعد خشک کردن دهان کودک میکروب‌ها به او منتقل می‌شود. همچنین کودک ممکن است از طریق بردن انگشتان به دهان پس از دست‌زدن به اسباب‌بازی‌ها و وسایلی که با مدفوع کودک دیگر آلوده شده است، دچار بیماری شود. پس از تعویض پوشک، بعد از توالت و پیش از آماده کردن غذا دست‌هایتان را به‌طور کامل و حداقل به‌مدت 15 ثانیه با آب‌گرم و صابون مایع آنتی?باکتریال بشویید. دست‌های کودک را بشویید و هنگام تهیه و طبخ غذا اصول بهداشتی را رعایت کنید/.