بتدریج در اواسط قرن بیستم، با افزایش دانش بشر در پاتوژنز بیماری های خودایمنی، نقش تغذیه بعنوان یک فاکتور در ایجاد بیماری های روماتولوژیک رنگ باخت. بعنوان مثال با این عبارت که "تغذیه تاثیری در بیماری آرتریت روماتوئید ندارد" اکثر مطالعات نقش تغذیه را زیر سوال بردند و کمتر به آن پرداختند.
تا اینکه مجددا از اواخر قرن بیستم تغذیه مورد توجه پزشکان و متخصصین قرار گرفت و تاکنون مطالعات زیادی در رابطه با انواع تغذیه و مکمل های غذایی در اتیولوژی و درمان بیماری های روماتیسمی انجام شده است. هنوز شواهد علمی برای اینکه نوع خاصی از غذا را عامل ایجاد آرتریت و یا موثر در درمان آن بداند وجود ندارد. اما هم اکنون رژیم ها و مکمل های غذایی یکی از پرطرفدارترین اجزای طب مکمل بین مردم به شمار می رود.
نقش تغذیه در بروز بیماری های روماتیسمی
1-آلرژن های غذایی
ممکن است در نتیجه حساسیت به بعضی غذاها و عملکرد آنها به عنوان آنتی ژن، علایم بیماری ایجاد یا تشدید گردد. بعنوان مثال، روماتیسم پالیندرومیک به دنبال مصرف نیترات سدیم، سندرم بهجت با مصرف گردوی سیاه، آرتریت روماتوئید با لبنیات، گوشت، گندم و ذرت و بالاخره لوپوس با اسید آمینه Canavanin که در لگوم ها یافت می شود. بعلاوه آلرژی و عدم تحمل به برخی غذاها مثل شیر و لبنیات، غلات و میگو در بسیاری از گزارشات بعنوان عامل ایجاد کننده یا تشدید کننده بیماری روماتیسمی مورد توجه قرار گرفته است. در مطالعه ای که برروی بیماری آرتریت روماتوئید انجام شد، در بیمارانی که تست پوستی مثبت به آلرژن های غذایی داشتند، علاوه بر علایم بالینی شدیدتر، افزایش ESR، CRP، TNFα و IL1β نیز مشاهده شد.
2-رژیم مملو از چربی ایجاد کننده پیش سازهای پروستانوئیدی
در گذشته رژیم انسان مملو از پروتئین بود و برعکس امروزه که غذاها سرشار از چربی هستند. ممکن است به علت این تغییر، اسیدهای چربِ دیواره سلولی متاثر شده و در نتیجه پروستاگلاندین ها و لکوترین ها که واسطه های التهاب هستند، تحت تاثیر قرار بگیرند. اگرچه هنوز شواهد کافی برای اثبات این فرضیه بدست نیامده است.
3-استرس های اکسیداتیو
متعاقب شروع پاسخ ایمنی، ماکروفاژهای فعال شده، منوسیت ها و گرانولوسیت ها، رادیکال های آزاد اکسیژن می سازند. تکثیر سریع سلول های سیستم ایمنی آنها را مستعد صدمه اکسیداتیو توسط رادیکال های آزاد، پروستاگلاندین E2 و سیتوکین ها به خصوص TNFα و IL1β می نماید.
آنتی اکسیدان هایی مثل ویتامین C و E، بتاکاروتن، سلنیوم و سایر کاروتنوئیدها از جمله لیکوپن و بتاکریپتوگزانتین قادر به غیرفعال کردن رادیکال های آزاد و کاهش التهاب هستند.
در همین راستا مطالعاتی با این فرضیه شکل گرفت که آیا کمبود آنتی اکسیدان ها می تواند عامل ایجاد یا تشدید بیماری های روماتیسمی باشد؟
در یک مطالعه در فنلاند سطح پایین آلفاتوکوفرول، بتاکاروتن و سلنیوم نسبت به افراد گروه کنترل موجب افزایش ریسک ابتلا به آرتریت روماتوئید در نظر گرفته شد. در مطالعه دیگری در سال 2000 ارتباط معکوس بین بروز آرتریت روماتوئید و سطح آلفاتوکوفرول و سلنیم مشاهده شد. در 3 مطالعه دیگر نیز کاهش سطح پلاسمایی آنتی اکسیدان ها در بیماری های روماتیسمی گزارش شده است. اما مشخص نشده است که این مقادیر پایین بدلیل کاهش مصرف این مواد است یا فعالیت زیادتر آنتی اکسیدان ها.
ترکیبی از مکانیسم های فوق در رژیم های مختلف غذایی می توانند اثرات متنوعی در روند ایجاد یا مهار بیماری های روماتیسمی داشته باشند./