سندرم آشرمن چیست و چه عوارضی دارد؟

سندرم آشرمن یک اختلال نادر، اکتسابی و زنانه در رحم است. مشخصه آن تشکیل بافت اسکار در دیواره های رحم یا دهانه رحم است که باعث کاهش حجم حفره رحم می شود.

سندرم آشرمن یک اختلال نادر، اکتسابی و زنانه در رحم است. مشخصه آن تشکیل بافت اسکار در دیواره های رحم یا دهانه رحم است که باعث کاهش حجم حفره رحم می شود. تشکیل بافت اسکار در رحم (چسبندگی داخل رحمی یا سینکیا) ممکن است در نتیجه جراحی رحم یا تمیز کردن بافت از دیواره رحم (اتساع و کورتاژ)، عفونت های آندومتر (مانند سل تناسلی) یا عوامل دیگر رخ دهد.

به گزارش «بهپو»، سندرم آشرمن می‌تواند شدید (بیش از 75 درصد دیواره‌های جلویی و پشتی رحم می‌توانند به هم جوش بخورند) تا متوسط و خفیف (تنها بخش‌های کوچک‌تری از دیواره رحم به هم جوش می‌خورد) باشد. بیماران بسته به شدت بیماری می توانند طیف وسیعی از علائم را تجربه کنند، از جمله کاهش جریان قاعدگی، افزایش گرفتگی و درد شکمی، توقف نهایی سیکل های قاعدگی (آمنوره) و در برخی از زنان، ناباروری.

گزینه های درمانی فعلی شامل جراحی هیستروسکوپی و همچنین درمان های پیشگیرانه (کاتتر فولی) و درمان های ترمیمی (درمان هورمونی) است. گزینه های جدیدتری مانند درمان با سلول های بنیادی نیز در حال حاضر برای درمان موارد شدید سندرم آشرمن در حال بررسی هستند.

علائم سندرم آشرمن

قاعدگی در اکثر بیماران مبتلا به سندرم آشرمن به صورت پراکنده (هیپومنوره) یا غایب (آمنوره) همراه با افزایش گرفتگی و درد شکمی است. برخی از بیماران ممکن است دچار قطع شدن جریان خون قاعدگی با درد شدید شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است هیچ تغییر غیرطبیعی در چرخه قاعدگی خود نداشته باشند یا دردی را تجربه نکنند. سقط‌های مکرر یا ناباروری نیز ممکن است نشانه‌های سندرم آشرمن باشند. در موارد شدیدتر، چسبندگی رحم می‌تواند منجر به انسداد جزئی یا کامل رحم یا کانال دهانه رحم شود که می‌تواند باعث قاعدگی رتروگراد شود (خون قاعدگی به جای خروج از بدن به سمت لوله‌های فالوپ جریان می‌یابد).

علت سندرم آشرمن

سندرم آشرمن معمولاً در اثر تروما (ضربه) به رحم در جراحی های رحم مثلا تمیز کردن دیواره رحم در جراحی اتساع و کورتاژ ایجاد می شود.

اتساع و کورتاژ(D&C ) عموماً برای پاکسازی دیواره رحم پس از سقط جنین یا سقط جنین یا برای درمان برخی بیماری‌های رحمی مانند خونریزی شدید انجام می‌شود. اتساع و کورتاژ پس از سقط جنین یکی از بالاترین عوامل خطر برای سندرم آشرمن است. خراش دادن دیواره رحم دراین روش می‌تواند منجر به ایجاد بافت اسکار، چسبندگی رحم و بروز سندرم آشرمن شود. سایر انواع جراحی های رحم مانند برداشتن فیبروم یا پولیپ یا جراحی ترمیم عیوب ساختاری رحم می تواند باعث تشکیل بافت اسکار شود که همچنین یک عامل خطر برای سندرم آشرمن است. عواملی که باعث التهاب در رحم می شوند به نام اندومتریوز و التهاب رحم با سندرم آشرمن مرتبط هستند. عفونت و التهاب رحم ناشی از باکتری ها (سل تناسلی) و انگل هایی مانند فلوک های خون نیز از عوامل خطر ابتلا به سندرم آشرمن هستند.

تشخیص سندرم آشرمن

سندرم آشرمن معمولاً از طریق تصویربرداری از اندازه و شکل رحم تشخیص داده می شود. بهترین و استانداردترین روش برای تشخیص، وسیله ای به نام هیستروسکوپ است که در رحم قرار داده می شود تا نمای لحظه ای از حفره رحم را نمایش دهد. متأسفانه، هیستروسکوپ در اکثر مطب های متخصص زنان به راحتی در دسترس نیست. در نتیجه، سندرم آشرمن ممکن است کمتر تشخیص داده شود، زیرا نمی توان آن را به طور موثر با معاینات معمول یا با اسکن های تشخیصی مانند سونوگرافی تشخیص داد.

یکی دیگر از روش های رایج تشخیصی برای سندرم آشرمن، هیستروسالپنگوگرافی یا تصویربرداری رنگی از داخل رحم است که شامل تزریق یک مایع حاجب به رحم به منظور ایجاد تصویر اشعه ایکس شفاف و دقیق است. هیستروسالپنگوگرافی امکان تصویربرداری از شکل حفره رحم را فراهم می کند که ممکن است در صورت وجود چسبندگی داخل رحمی غیرطبیعی باشد. سایر ابزارهای رایج تصویربرداری مانند سونوگرافی و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) معمولاً نمی توانند سندرم آشرمن را تشخیص دهند.

درمان سندرم آشرمن

درمان‌های سندرم آشرمن بر بازگرداندن رحم به اندازه و شکل اولیه‌اش تمرکز دارد. درمان ها را می توان به سه رویکرد اصلی تقسیم کرد: جراحی هیستروسکوپی، پیشگیری از چسبندگی مجدد و درمان های ترمیم رحم. موارد خفیف سندرم آشرمن ممکن است فقط به درمان جراحی نیاز داشته باشند، در حالی که موارد شدیدتر ممکن است به هر سه روش نیاز داشته باشند. در بیشتر موارد، سندرم آشرمن را با روش های موجود می توان به طور کامل درمان کرد.

رایج ترین درمان برای سندرم آشرمن، جراحی هیستروسکوپی برای برش چسبندگی دیواره رحم است. هیستروسکوپ به پزشک اجازه می دهد تا تصویری مستقیم و بزرگ شده از رحم برای برش دقیق چسبندگی های رحم مشاهده کند. اکثر جراحی های هیستروسکوپی را می توان در یک محیط سرپایی انجام داد. درمان موارد شدید سندرم آشرمن می‌تواند چالش‌برانگیزتر باشد، زیرا ممکن است حفره کاملاً مسدود یا خیلی باریک شده باشد و امکان قرار دادن هیستروسکوپ در داخل دهانه رحم فراهم نباشد.

پیشگیری از چسبندگی مجدد

برای جلوگیری از چسبندگی مجدد دیواره رحم پس از جراحی هیستروسکوپی چند راهکار وجود دارد؛ زیرا ممکن است پس از جراحی بافت اسکار دوباره بچسبد.

سوند فولی یکی از اولین وسایلی بود که برای جدا کردن دیواره های رحم برای جلوگیری از چسبندگی مکرر ساخته شد. سوند فولی را می توان به مدت 5 تا 7 روز در حفره رحم قرار داد. روش دیگر برای جلوگیری از ایجاد مجدد چسبندگی، استنت بالونی رحمی است که از سیلیکون ساخته شده و به شکلی است که حفره رحم را پر می کند. در نهایت، نشان داده شده است که استفاده از برخی مواد شیمیایی مانند اسید هیالورونیک به جلوگیری از چسبندگی مجدد رحم کمک می کند. اگرچه مکانیسم به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که اسید هیالورونیک به عنوان یک مانع موقت برای جلوگیری از چسبندگی مجدد عمل می کند و همچنین ممکن است باعث ترمیم بافت شود.

هورمون درمانی (مانند مکمل های استروژن) نیز برای کمک به افزایش ترمیم بافت و بازیابی پوشش داخلی رحم پیشنهاد شده است. در حالی که برخی از مطالعات نشان داده اند که استروژن درمانی ممکن است ترمیم و رشد سلول ها در دیواره رحم را افزایش دهد، مطالعات بالینی بیشتری برای تایید ارزش استروژن درمانی برای درمان سندرم آشرمن در حال انجام است. آنتی بیوتیک ها نیز اغلب پس از جراحی هیستروسکوپی تجویز می شوند. آنتی بیوتیک ها مستقیماً از چسبندگی مجدد جلوگیری نمی کنند، اما به جلوگیری از عفونت و التهابی که ممکن است به رحم آسیب برساند و باعث چسبندگی مجدد دیواره های رحم شود، کمک می کنند.

جدیدترین درمان سندرم آشرمن

آزمایشات بالینی درمان با سلول های بنیادی ادامه دارد تا مشخص شود آیا این درمان می تواند به بازسازی دیواره رحم به ویژه پس از موارد شدید سندرم آشرمن کمک کند یا خیر. سلول های بنیادی سلول های اساسی (تمایز نشده) هستند که می توانند برنامه ریزی شوند تا تقریباً به هر سلولی در بدن از جمله سلول هایی که رحم را می پوشانند تبدیل شوند. درمان با سلول های بنیادی در درجه اول بر بازسازی پوشش آندومتر که در اثر چسبندگی و جراحی آسیب دیده است، تمرکز می کنند.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «rarediseases.org»، آزمایش‌های بالینی اولیه نشان داده‌اند که درمان با سلول‌های بنیادی بی‌خطر است و ممکن است در کمک به بازسازی دیواره‌های رحم و همچنین کمک به از سرگیری قاعدگی و بهبود باروری مؤثر باشد. آزمایشات بالینی بنیاد درمانی برای سندرم آشرمن در حال حاضر ادامه دارد./