طبق تعریف آکادمی درماتولوژی آمریکا (AAD)، ویتیلیگو، برص یا پیسی نوعی اختلال پوستی است که رنگ پوست را از بین می‌برد و درحال حاضر بین 0.2 تا 2 درصد از مردم جهان با این مشکل پوستی درگیر هستند. این اختلال پوستی می‌تواند در همه نژادها اتفاق بیفتد، اما در میان افراد تیره‌پوست صرفا جلوه ظاهری برجسته‌تری دارد، چون تضاد میان بافت طبیعی پوست با لکه‌های سفیدرنگ ویتیلیگو در میان افراد تیره‌پوست بیشتر به چشم می‌آید.

به گزارش «بهپو»، افراد مبتلا به ویتیلیگو با مشکل از بین ‌رفتن رنگ پوست در قسمت‌های مختلف بدن مواجه می‌شوند. این مشکل عمدتا به‌صورت متقارن به‌وجود می‌آید، یعنی مثلا هر دو دست چپ و راست یا هر دو زانوی چپ و راست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بعضی افراد با بی‌رنگ‌شدگی دهان، پوست یا موها مواجه می‌شوند و بعضی‌ها نیز این مشکل را در ناحیه مژه‌ها یا ابروها تجربه می‌کنند.

نشانه‌ها و علائم ویتیلیگو

بزرگ‌ترین نشانه‌ای که ابتلا به ویتیلیگو را نمایان می‌کند، شکل‌گیری لکه‌های روشن یا بدون رنگ‌دانه روی پوست است. این لکه‌های رنگ‌پریده دارای ملانین (رنگدانه طبیعی پوست) ناچیزی هستند یا اصلا ملانین ندارند. لکه‌های ویتیلیگو می‌توانند در هر قسمتی از بدن نمایان شوند، اما معمولا ابتدا در قسمت‌هایی شکل می‌گیرند که بیشتر با نور خورشید تماس دارد، مانند صورت، بازوها، دست‌ها و پاها. البته کشاله ران، زیربغل و ناحیه شکم در اطراف ناف هم بیشتر دچار این لکه‌ها می‌شوند. دیگر نشانه‌های ویتیلیگو عبارتند از:

● خاکستری یا سفید شدن موها به‌صورت سریع و زودرس

● بی‌رنگ‌شدگی ابروها و مژه‌ها و سپس سفید شدن آنها

● تغییر رنگ در شبکیه چشم

● ازبین‌رفتن رنگ پوست در ناحیه بینی و دهان

● التهاب چشم‌ها و گوش‌ها که به تضعیف شنوایی و مشکلات بینایی منتهی می‌شود

این‌که لکه‌های ویتیلیگو در کجای بدن ظاهر شوند، چطور در بدن گسترش پیدا کنند و تا چه اندازه پیشروی داشته باشند، همگی از مسائلی هستند که به شرایط خاص هر فرد بستگی دارند.

انواع ویتیلیگو

1- ویتیلیگو غیرقطعه‌ای را شایع‌ترین نوع ویتیلیگو توصیف کرده‌اند که با نمایان شدن لکه‌های پوستی بی‌رنگ به‌صورت متقارن در دو طرف بدن شکل می‌گیرد. اولین نشانه‌های ابتلا به این نوع از ویتیلیگو در دست‌ها، نوک انگشتان، مچ دست‌ها، اطراف چشم‌ها یا دهان و پاها نمایان می‌شوند. زیرگونه‌های مختلفی هم برای ویتیلیگو غیرقطعه‌ای وجود دارند که مهم‌ترین آنها، ویتیلیگوی فراگیر است. در ویتیلیگوی فراگیر ممکن است 80 تا 90 درصد از پوست فرد به لکه‌های بی‌رنگ مبتلا شود.

2- ویتیلیگو قطعه‌ای با شکل‌گیری لکه‌های بی‌رنگ پوستی فقط در یک طرف بدن نمایان می‌شود، مثلا فقط در یک بازو یا یک ساق پا. ریزش مو نیز در ویتیلیگو قطعه‌ای رایج است و معمولا هم در سنین پایین‌تر به‌وجود می‌آید. ممکن است که ویتیلیگو قطعه‌ای سریعا در عرض شش ماه تا دو سال پیشروی کند و سپس روند پیشروی‌اش متوقف شود. در موارد نادر، این نوع از ویتیلیگو ممکن است پس از گذشت سال‌ها دوباره فعال شود. حدود 5 تا 16 درصد از موارد ابتلا به ویتیلیگو، از نوع قطعه‌ای هستند. بعضی افراد هم به‌صورت همزمان به نوع غیرقطعه‌ای و قطعه‌ای مبتلا می‌شوند.

یک نکته مهم درباره ویتیلیگو این است که این اختلال پوستی می‌تواند فشار روانی قابل‌توجهی را به‌وجود بیاورد. بسیاری از افراد مبتلا به ویتیلیگو دچار مشکلات عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس و همچنین اضطراب اجتماعی هستند، خصوصا اگر ویتیلیگو در پوست آنان به گونه‌ای گسترش یافته باشد که نتوان قسمت‌های بی‌رنگ را زیر لباس پنهان کرد یا نتوان از لوازم آرایشی برای پنهان‌سازی آنها کمک گرفت. بعضی از این افراد حتی بیش از حد خجالتی یا در مواردی به افسردگی مبتلا می‌شوند.

عوامل خطر و علل ابتلا به ویتیلیگو

محققان در سال 2020 اعلام کردند که ویتیلیگو در گروه اختلالات خودایمنی قرار می‌گیرد که بدن در آن بخش‌هایی از خودش را تخریب می‌کند. ویتیلیگو زمانی شکل می‌گیرد که بخشی از سیستم ایمنی بدن، حمله کردن به سلول‌های رنگدانه‌ای پوست (ملانوسیت‌ها) و نابودسازی آنها را شروع می‌کند. همین روند است که به شکل‌گیری لکه‌های سفید یا درواقع بی‌رنگ پوستی منتهی می‌شود.

بنابراین یکی از سوالاتی که مطرح می‌شود، این است که چرا سلول‌های ایمنی بدن به سلول‌های پوستی سالم حمله می‌کنند؟ این پرسش هنوز به هیچ پاسخ کامل و قانع‌کننده‌ای نرسیده است، اما به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی و محرک‌های زیست‌محیطی در شکل‌گیری این اختلال نقش دارند. مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به ویتیلیگو به عبارت زیر هستند:

1- سابقه خانوادگی و ژنتیک: حدود 30 درصد از افراد مبتلا به ویتیلیگو دارای سابقه خانوادگی ابتلا به این اختلال پوستی هستند. محققان دریافته‌اند که داشتن مشخصات ژنتیکی خاصی می‌تواند بعضی افراد را نسبت به ویتیلیگو آسیب‌پذیرتر کند. حدودا 50 ژن شناسایی شده‌اند که با ویتیلیگو مرتبط هستند، از جمله ژن‌هایNLRP1  و PTPN22. این دو ژن کنار ژن‌های دیگر مرتبط با ویتیلیگو، در تنظیم سیستم ایمنی بدن و التهاب نقش دارند.

2- محرک‌های زیست‌محیطی: محققان می‌گویند که ویتیلیگو باید در اثر ترکیب شدن عوامل ژنتیکی با عوامل زیست‌محیطی شکل بگیرد و درنتیجه واکنش‌های خودایمنی بدن را در جهت تخریب ملانوسیت‌ها هدایت کند. مهم‌ترین این عوامل زیست‌محیطی عبارتند از آفتاب‌سوختگی، تماس با بعضی از ترکیبات شیمیایی و نهایتا جراحات یا آسیب‌های پوستی. همین عوامل محرک زیست‌محیطی هستند که می‌توانند باعث پیشروی و گسترش ویتیلیگو در پوست افراد مبتلا به این اختلال شوند.

3- بیماری‌های خودایمنی: افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند پسوریازیس، لوپوس، بیماری‌هاشیموتو یا آلوپسی آره‌آتا همگی بیشتر از دیگر انسان‌ها در معرضر خطر ابتلا به ویتیلیگو قرار دارند. چند ژن مرتبط با ویتیلیگو نیز با دیگر بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، دیابت نوع 1 و بیماری‌های تیروئیدی مرتبط هستند. آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهند که تقریبا یک نفر از هر چهار فرد مبتلا به ویتیلیگو به یکی از بیماری‌های خودایمنی هم مبتلا است.

عوارض و مشکلات مرتبط با ویتیلیگو

به‌طور کلی اصلا لازم نیست که افراد مبتلا به ویتیلیگو بیش از حد نگران مواجهه با مشکلات خاص و خطرناک باشند. با این‌حال به چند مورد از مهم‌ترین مشکلات احتمالی اشاره خواهیم کرد.

1- ویتیلیگو و خطر ابتلا به سرطان پوست: افراد مبتلا به ویتیلیگو (مانند همه انسان‌های دیگر) باید به‌طور مرتب و منظم از محصولات ضدآفتاب استفاده کنند، خصوصا از انواع طیف وسیع، مقاوم در برابر آب و دارای SPF 30 یا حتی بالاتر. جنبه‌ای از این تاکید به این امر برمی‌گردد که پوست بدون رنگ طبیعی خود بیشتر در معرض خطر آفتاب‌سوختگی قرار می‌گیرد.

درواقع یکی از عملکردهای مهم رنگدانه‌های پوستی کمک به دفع پرتوهای فرابنفش خورشیدی است، درحالی که ابتلا به ویتیلیگو ذاتا پوست را نسبت به پرتوهای خورشیدی آسیب‌پذیرتر می‌کند.

از دیگرسو، محافظت از پوست در برابر نور خورشید شرایطی را به‌وجود می‌آورد که لکه‌های پوستی ویتیلیگو برجستگی کمتری داشته باشند. ضمن این‌که بعضی از درمان‌های کنترل‌کننده ویتیلیگو نیز در صورت تماس بیش از حد با نور خورشید دچار اختلال عملکردی خواهند شد. با این‌که پوست مبتلا به ویتیلیگو راحت‌تر دچار آفتاب‌سوختگی می‌شود، اما جالب این‌که خطر ابتلا به سرطان پوست در میان افراد مبتلا به این اختلال پوستی پایین‌تر از دیگران است.

محققان دانشگاه آمستردام دریافته‌اند که خطر ابتلا به سرطان ملانوم و غیرملانوم در مبتلایان به ویتیلیگو حدود سه برابر نسبت به دیگران کاهش می‌یابد.

دانشمندان نظریه‌های مختلفی برای بیان این رابطه دارند: یک نظریه می‌گوید که ژن‌های مرتبط با ویتیلیگو می‌توانند خطر ابتلا به سرطان ملانوم بدخیم را کاهش دهند؛ نظریه دیگری هم می‌گوید همان چیزی که سیستم ایمنی را به تخریب ملانوسیت‌ها وادار می‌کند، سلول‌های سرطانی را هم از بین می‌برد. اینها مجموعا خبر خوبی برای مبتلایان به ویتیلیگو هستند، اما این افراد به‌هیچ‌وجه نباید محافظت از پوست در برابر نور خورشید را بی‌اهمیت تلقی کنند.

به‌گفته متخصصان پوست‌ومو، مبتلایان به ویتیلیگو باید مانند همه انسان‌های دیگر به روندهای محافظت از پوست در برابر نور خورشید توجه داشته باشند.

2- ویتیلیگو و سایر اختلالات خودایمنی: حدود یک‌چهارم از مبتلایان به ویتیلیگو، به یک بیماری خودایمنی دیگر هم مبتلا هستند. پس اگر به ویتیلیگو مبتلا باشید، خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی هم در شما افزایش می‌یابد. بنابراین بسیار مهم است که در صورت مواجهه با مشکلات و علائم جدید حتما این موضوع را به پزشکان اطلاع دهید. ویتیلیگو مستقیما باعث ابتلا به بیماری‌های خودایمنی دیگر نمی‌شود، اما می‌تواند از نظر ژنتیکی با آنها زمینه مشترک داشته باشد. شایع‌ترین بیماری‌های خودایمنی مرتبط با ویتیلیگو عبارتند از بیماری خودایمنی تیروئید، آرتریت روماتوئید، دیابت نوع 1، پسوریازیس، کم‌خونی بدخیم و لوپوس منتشر (SLE).

راه‌های تشخیص بیماری پیسی

اگر مشکوک به ویتیلیگو هستید، حتما به متخصص پوست مراجعه کنید. پزشکان در وقت معاینه به عوامل خطر زیر توجه خواهند کرد:

● آیا یکی از نزدیکان درجه یک شما به ویتیلیگو مبتلا است؟

● آیا شما به یکی از اختلالات خودایمنی مبتلا هستید؟

● آیا اخیرا در معرض استرس شدید (مانند تغییرات اساسی در زندگی) یا اتفاقات محرک (مانند آفتاب‌سوختگی شدید) قرار داشته‌اید؟

در بیشتر موارد، پزشکان با معاینه بصری لکه‌های سفید روی پوست و توجه به سوابق پزشکی می‌توانند ابتلا به ویتیلیگو را تشخیص دهند. بعضی از متخصصان پوست‌ومو هم، در صورت لزوم، آزمایشات بیشتری روی پوست انجام می‌دهند و مثلا نمونه‌برداری پوستی را برای بررسی وضعیت ملانوسیت‌ها در نظر می‌گیرند. آزمایش خون نیز برای بررسی‌ ابتلا به بیماری‌های خودایمن قابل انجام است. بعضی از پزشکان نیز چشم‌ها را از نظر ابتلا به یووئیت (uveitis) بررسی می‌کنند که نوعی التهاب چشمی است و می‌تواند با ویتیلیگو همراه شود.

اگرچه ویتیلیگو را نمی‌توان به‌صورت کامل درمان کرد، اما شیوه‌های درمانی خاص می‌توانند روند پیشروی ویتیلیگو را متوقف کنند یا حداقل آن را آهسته‌تر سازند. بعضی از این درمان‌ها به رشد دوباره ملانوسیت‌ها کمک می‌کنند یا از طریق بازگرداندن نسبی رنگدانه‌ها به قسمت‌های سفیدشده پوست نهایتا ظاهر لکه‌های پوستی ویتیلیگو را بهتر می‌کنند. اگر فرد مبتلا به ویتیلیگو دچار اضطراب اجتماعی یا افسردگی هم باشد، رفتاردرمانی شناختی می‌تواند به بهبود زندگی او کمک برساند.

پس از شکل‌گیری ویتیلیگو در پوست بدن، این اختلال معمولا تا پایان عمر باقی می‌ماند. اگر پیشروی ویتیلیگو کمتر از 6 ماه طول بکشد، اگر فرد مبتلا نیز جوان باشد و اگر لکه‌های سفید ویتیلیگو عمدتا در ناحیه صورت شکل گرفته باشند، بین 10 تا 20 درصد احتمال دارد که رنگ پوست دوباره به حالت عادی و طبیعی خودش بازگردد.

گزینه‌های درمانی و دارویی برای ویتیلیگو

درحال حاضر هیچ درمان قطعی و کاملی برای ویتیلیگو وجود ندارد، اما گزینه‌های درمانی کنترل‌کننده به‌طور فزاینده‌ای درحال رشد هستند و می‌توانند وضعیت ظاهری لکه‌های پوستی سفید را بهتر کنند.

درمان‌های غیردارویی و بدون نیاز به جراحی عبارتند از:

● استفاده از محصولات آرایشی و برنزه کردن پوست می‌توانند لکه‌های پوستی سفید را بپوشانند. رنگ مو هم می‌تواند رنگ مطلوبی را به موهای خاکستری‌شده یا سفیدشده بازگرداند.

● نوردرمانی با پرتوهای فرابنفش باند باریک  (narrowband UVB)

گزینه‌های دارویی و برپایه جراحی عبارتند از:

● کرم‌های کورتیکواستروئیدی

● پمادهای حاوی تاکرولیموس یا پیمکرولیموس

● ویتامین D موضعی (که در شکل مصنوعی این ویتامین تولید می‌شود)

● محصولات موضعی تعدیل‌کننده سیستم ایمنی (داروهایی که واکنش سیستم ایمنی بدن را تنظیم می‌کنند) مانند مهارکننده‌های کلسی‌نورین

● درمان ترکیبی با استفاده از نوردرمانی UVA و داروی خوراکی پسورالن که خصوصا در مواردی کاربردی است که قسمت‌های وسیعی از پوست تحت تاثیر ویتیلیگو قرار گرفته باشند.

● حذف رنگدانه‌ها از قسمت‌های سالم‌مانده پوست با استفاده از کرم مونوبنزون

● عمل جراحی ازجمله پیوند پوست (گرافت)

بعضی از این شیوه‌های درمانی با عوارض جانبی منفی همراه هستند، ازجمله زخم پوستی (اسکار)، خشکی و خارش پوست و همچنین شکل‌گیری رگه‌های خطی در بافت پوست.

درمان‌های جایگزین و مکمل برای ویتیلیگو

تا به امروز تحقیقات کم‌شماری درباره گزینه‌های درمانی جایگزین برای ویتیلیگو به انجام رسیده‌اند که بعضی از آنها بر درمان لکه‌های پوستی ویتیلیگو با استفاده از گیاهان دارویی و ویتامین‌ها تمرکز دارند. این تحقیقات برای دستیابی به نتایج گسترده واقعا ناچیز هستند و به همین دلیل هم بعضی از متخصصان پوست‌ومو می‌گویند که نباید برای درمان ویتیلیگو به درمان‌های طبیعی اثبات‌ناشده روی بیاورید. نکته مهم دیگر این است که بسیاری از افراد مبتلا به ویتیلیگو واقعا به درمان این اختلال پوستی نیاز ندارند یا ضرورتی برای این کار نمی‌بینند، چون لکه‌های پوستی ویتیلیگو هیچ خطری از نظر سلامتی جسمانی برای فرد به‌وجود نمی‌آورند. این‌که واقعا شما به گزینه درمانی خاصی نیاز داشته باشید یا نه، براساس تصمیمات خودتان و نظر مشورتی پزشک متخصص پوست مشخص می‌شود.

درمان‌های جدید برای ویتیلیگو

اخیرا چند مطالعه هیجان‌انگیز و امیدبخش به بررسی گروهی از داروها به‌نام مهارکننده‌های JAK  به‌عنوان یکی از گزینه‌های درمانی احتمالی برای ویتیلیگو پرداخته‌اند. مهارکننده‌های JAK درواقع نوعی از مسیرهای ارتباطی سیستم ایمنی را هدف می‌گیرند که تا پیش از این هرگز در ویتیلیگو مورد توجه قرار نگرفته بودند. تصور می‌شود که این داروها سطح ترکیبات شیمیایی التهابی دخیل در پیشرفت بیماری ویتیلیگو را کاهش می‌دهند و کنار ش هم ملانوسیت‌ها را به رشد دوباره تحریک می‌کنند.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، دو مورد از مطالعات منتشرشده درباره مهارکننده‌های JAK نشان می‌دهند که اگر این داروها همراه با نوردرمانی UVB مصرف شوند، نتایج مثبتی را از نظر شکل‌گیری دوباره رنگدانه‌های پوستی به‌دنبال خواهند داشت. اگرچه این مطالعات اولیه با تمرکز بر گروه‌های کوچکی از بیماران به انجام رسیده‌اند، اما مطالعات دیگری هم با مقیاس وسیع در حال انجام هستند که اثربخشی مهارکننده‌های JAK (هم از نوع خوراکی و هم از نوع موضعی) بر ویتیلیگو را به‌خوبی ارزیابی می‌کنند. یافته‌های حاصل از این آزمایشات هم نشان می‌دهد که مهارکننده‌های JAK دارای اثربخشی مطلوبی برای بازسازی رنگدانه‌های پوستی هستند، خصوصا اگر لکه‌های پوستی ویتیلیگو در ناحیه صورت شکل گرفته باشند. محققان می‌گویند امیدوارند که این یافته‌ها نهایتا به جایی برسد که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بتواند مجوز رسمی برای استفاده از این داروهای خاص را برای درمان ویتیلیگو صادر کند. در حال حاضر این داروها، به‌دلیل این‌که هنوز مجوز FDA را کسب نکرده‌اند، بسیار به‌ندرت تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار می‌گیرند و بنابراین اگر کسی هم به آنها دسترسی داشته باشد، باید هزینه مالی بسیار زیادی را بپردازد./

نام محصول نمایشـی100.000 تومــان

مشاهده و سفارش

نام محصول نمایشـی100.000 تومــان

مشاهده و سفارش

نام محصول نمایشـی100.000 تومــان

مشاهده و سفارش

نام محصول نمایشـی100.000 تومــان

مشاهده و سفارش

نام محصول نمایشـی100.000 تومــان

مشاهده و سفارش

نام محصول نمایشـی100.000 تومــان

مشاهده و سفارش