نارسایی برون ریز پانکراس –لوزالمعده- که به «EPI» شناخته می شود به حالتی گفته می شود که لوزالمعده به اندازه کافی آنزیم های مورد نیاز بدن را برای تجزیه و جذب مواد مغذی تولید نمی کند و مشکلاتی در نحوه هضم غذا ایجاد می کند.
به گزارش «بهپو»، آنزیم ها واکنش های شیمیایی را در بدن شما تسریع می کنند. آنزیم های ساخته شده توسط لوزالمعده به داخل روده کوچک منتقل می شوند و در آنجا به تجزیه غذای مصرفی کمک می کنند.
هنگامی که EPI دارید، مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی کنید زیرا بدن شما نمی تواند چربی ها و برخی ویتامین ها و مواد معدنی را از غذاها جذب کند. ممکن است وزن کم کنید یا در ناحیه شکم خود احساس درد کنید.
داروهایی وجود دارد که برای اکثر افراد مبتلا به EPI موثر واقع می شود.این داروها میزان جدیدی از آنزیم ها را در اختیار شما قرار می دهند و در نتیجه هضم غذا به مسیر درست خود برمی گردد.
علاوه بر مصرف دارو، با پیروی از رژیم غذایی مناسب می توانید علائم خود را کنترل کنید. پزشک غذاهایی را توصیه می کند که به شما کمک می کند مواد مغذی و پروتئین کافی دریافت کنید.
علت نارسایی برون ریز پانکراس
علت نارسایی برون ریز پانکراس آسیب لوزالمعده است. دلایل زیادی وجود دارد که باعث این اتفاق می شود اما، مهم ترین آنها عبارتند از:
1- پانکراتیت مزمن یکی از دلایل ابتلا به EPI است. در این حالت به دلیل التهاب لوزالمعده آنزیم های ساخته شده توسط لوزالمعده قبل از رسیدن به روده کوچک، در لوزالمعده شروع به کار می کنند. اگر مصرف کننده سنگین الکل باشید خطر پانکراتیت در شما بیشتر است؛ اگرچه دلایل دیگری نیز می تواند وجود داشته باشد. مثلا از دلایل التهاب لوزالمعده مسدود شدن برخی از گذرگاه های آن، بالا بودن سطح تری گلیسیرید یا اختلالات سیستم ایمنی می تواند باشد.
2- جراحی لوزالمعده، معده یا روده
3- بیماری های زیر نیز می توانند باعث ابتلا به EPI شوند:
● فیبروز کیستیک: اگر مبتلا به فیبروز کیستیک هستید، بدن شما مخاطی غلیظ و چسبناک ایجاد می کند. این مخاط گذرگاه های لوزالمعده شما را مسدود کرده و مانع خروج آنزیم ها می شود.
● سندرم شوآخمن-الماس: در صورت ابتلا به سندرم شواخمن-الماس ، ممکن است سلول های لوزالمعده که آنزیم ها را ایجاد می کنند، از دست داده باشید.
● بیماری کرون و سلیاک نیز می توانند در برخی افراد منجر به EPI شوند.
علائم نارسایی برون ریز پانکراس چیست؟
ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشید. اما هنگامی که لوزالمعده به حدی آسیب می بیند که به توانایی در جذب چربی آسیب می رساند، ممکن است علائم زیر را مشاهده کنید:
● درد یا حساسیت به لمس در شکم
● اجابت مزاج بد بو
● اسهال
● نفخ
● احساس سیری
چون بدن توانایی خود برای جذب کافی ویتامین ها را از دست می دهد ممکن است دچار کاهش وزن شوید. جذب ناکافی ویتامین ها مشکلات دیگری را هم ایجاد می کند؛ به عنوان مثال اگر ویتامین K کافی دریافت نکنید، ممکن است دچار اختلال خونریزی شوید یا اگر ویتامین D کافی دریافت نکنید ممکن است دچار درد استخوان شوید.
EPI چگونه درمان می شود؟
جدا از رژیم غذایی سالم، درمان اصلی EPI درمان جایگزینی آنزیم لوزالمعده «PERT» است. شما قرص های تجویزی را مصرف می کنید که جایگزین آنزیم هایی می شوند که پانکراس نمی تواند بسازد.
این آنزیم ها غذای شما را تجزیه می کنند تا بتوانید به راحتی آن را هضم و جذب کنید. شما باید آنها را در طول وعده های غذایی خود مصرف کنید. اگر آنها را قبل از غذا مصرف کنید، آنزیم های جایگزین ممکن است زودتر از غذا به معده برسند. اگر بعد از غذا خوردن قرص مصرف کنید، مشکل برعکس می شود.
همچنین ممکن است برای جلوگیری از تجزیه آنزیم های پانکراس توسط معده، قبل از شروع به کار نیاز به مصرف داروهای آنتی اسید داشته باشید.
داروهای تجویزی را در ابتدای غذا یا قبل از خوردن میان وعده همراه با مایعی مانند آب مصرف کنید. قرص را در مایع مانند شیر حل نکنید یا آن را با داروهای اسیدی معده که کلسیم یا منیزیم دارند مصرف نکنید. این محصولات می توانند پوشش و آنزیم های قرص شما را تجزیه کنند.
مقدار مصرف دارو بستگی به وزن شما دارد. در ابتدا معمولا با کمترین دوز ممکن شروع می کنید و در ادامه در صورت نیاز به مقدار بیشتر، دوز دارو افزایش پیدا می کند.
برای کاهش اسید معده معمولا همراه با داروهای PERT داروهای زیر تجویز می شوند. این داروها بدون نسخه نیز در دسترس هستند:
● مهار کننده های پمپ پروتون مانند اسومپرازول یا امپرازول
● مسدود کننده های H2 مانند سایمتیدین، فاموتیدین یا رانیتیدین
● همچنین ممکن است برای تسکین درد به دارو نیاز داشته باشید؛ داروهای ضد دردی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن و اگر شدت درد زیاد باشد داروهای ضد درد قوی تری مانند هیدروکودون و اکسی کدون به تجویز پزشک. به خاطر داشته باشید که ایبوپروفن ممکن است منجر به خونریزی داخلی در دستگاه گوارش شود و داروهایی مانند هیدروکدون و اکسی کدون به دلیل احتمال اعتیاد باید با احتیاط مصرف شوند.
استرس عاطفی نیز می تواند باعث التهاب لوزالمعده شود. داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین یا نورتریپتیلین ممکن است به کاهش درد کمک کند. همچنین گاباپنتین، دارویی که به کنترل تشنج کمک می کند نیز می تواند به مبارزه با درد EPI کمک کند. پرگابالین که برای درمان تشنج و دردهای عصبی تجویز می شود نیز امیدوار کننده است.
آیا جراحی یک گزینه است؟
جراحی می تواند مجاری مسدود شده یا مسدود شده توسط سنگ کیسه صفرا را باز کند و با رفع فشار، مجرای اصلی لوزالمعده را که بسیار باریک است گسترش دهد.
یک گزینه دیگر این است که لوزالمعده را خارج می کنند و پیوند اتولوگ سلول ایسلت انجام می دهند. اینها سلولهای بدن شما هستند که انسولین تولید می کنند. پزشک آنها را از طریق ورید کبد وارد بدن شما می کند.
این جراحی می تواند درد شدید پانکراتیت مزمن را کاهش دهد یا از دیابت ناشی از پانکراتیت مزمن جلوگیری کند یا آن را کاهش دهد. اما تنها در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که سایر روش های درمانی موثر واقع نشده باشند.
در صورت عدم موفقیت سایر درمانها، پزشک ممکن است قسمتی از لوزالمعده شما را خارج کند اما این معمولا آخرین راه حل است.
خود مراقبتی
رژیم غذایی مناسب برای مدیریت EPI بسیار مهم است. یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند غذاهایی را انتخاب کنید که سطح انرژی شما را بالا نگه دارد و مواد مغذی مورد نیاز شما را تامین کند.
توصیه های زیر به روند درمان بیماری کمک می کند:
● شش وعده غذایی کوچک در روز بخورید. به جای اینکه به روش سنتی و رایج سه وعده در روز غذا بخورید، این روش را امتحان کنید. اگر مشکلات گوارشی ناشی از EPI دارید، یک وعده غذایی بزرگ نمی تواند جذاب باشد.
● مشروب نخورید و سیگار نکشید. الکل می تواند جذب چربی را برای بدن شما سخت تر کند و به مرور زمان به پانکراس شما آسیب برساند. اعتیاد به الکل یکی از علل احتمالی EPI است. سیگار کشیدن نیز می تواند منجر به تجمع کلسیم در لوزالمعده شود.
● ویتامین مصرف کنید. ممکن است برای جایگزینی ویتامین هایی که از رژیم غذایی شما جذب نمی شوند، نیاز به مصرف ویتامین A ، D ، E و K داشته باشید. EPI دریافت مواد مغذی مناسب را برای شما دشوار می کند زیرا بدن شما نمی تواند غذاهایی که می خورید را تجزیه کند. همچنین احتمالاً شما به اندازه کافی چربی دریافت نمی کنید. پزشک می تواند مکمل های ویتامین را تجویز کند تا به شما در دریافت سطوح مناسب این مواد مغذی کمک کند.
به گزارش «بهپو» و به نقل از «وب ام دی»، شما می توانید علائم نارسایی لوزالمعده را با مصرف جایگزین های آنزیمی و پیروی از برنامه غذایی که به شما تغذیه مناسب می دهد، مدیریت کنید. حتما از مشاوره متخصص تغذیه استفاده کنید. یکی از چالش های بزرگ شما این است که مراقب باشید وزن کم نکنید. یک متخصص تغذیه می تواند به شما در انتخاب غذاهایی که دارای پروتئین و مواد مغذی کافی هستند کمک کند. همچنین با خانواده و دوستان خود صحبت کنید تا در حین درمان از حمایت مورد نیاز آنها برخوردار شوید./