از زمان شیوع کروناویروس، شستشوی مرتب دستها در کنار پرهیز از تجمعات و استفاده از ماسک بهعنوان مهمترین عوامل پیشگیرانه شناخته شده است اما، این شرایط بر جنبههای مختلف زندگی تاثیر گذاشته است و ضرورت توجه بیشتر نسبت به سلامت جسم و روان را میطلبد. در این شرایط، بهداشت دهان و دندان نیز مستثنی نیست؛ برخی افراد از ایجاد پوسیدگیهای دندان، بوی نامطبوع دهان و ناراحتیهای لثه شکایت دارند اما واقعا مقصر تمام این مشکلات ماسک است؟
چرا «بوی نامطبوع دهان» ایجاد میشود؟
به گزارش «بهپو»، بوی نامطبوع دهان حتی در حد جزیی برای فرد و بهخصوص اطرافیان آزاردهنده است و یکی از مهمترین عوامل انزوای اجتماعی محسوب میشود. بهطور کلی، باکتریهای موجود در سطح زبان و دندانها عامل بوی نامطبوع دهان هستند. عوامل متعددی در بروز این مشکل تاثیر دارند:
● مصرف برخی خوراکیها مانند سیر، پیاز و ادویهها
● استعمال دخانیات و الکل
● تنفس دهانی
● رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
● ابتلا به بیماریهای دهان و دندان مانند پوسیدگی یا التهاب لثه
● تغییر در وضعیت هورمونی بدن مانند دوران بارداری
● مصرف برخی داروها مانند آنتیهیستامین، ضدافسردگی و...
البته گاهی بوی نامطبوع دهان نشانهای از ابتلا به یک بیماری جدی مانند عفونت سینوسها یا گلو، اختلالات متابولیکی، دیابت، ریفلاکس معده، نارسایی کبدی یا کلیوی است. اگر بهرغم پرهیز از عوامل زمینهساز و رعایت بهداشت و دندان، بوی نامطبوع دهان وجود دارد، بهتر است حتما با پزشک مشورت شود.
بیشتر بخوانید: 8 علت بوی بد دهان
«ماسک» را مقصر بیماریهای دندان ندانید!
طی هفتههای اخیر، مطالبی در فضای مجازی منتشر شد که استفاده از ماسک را عامل افزایش 50 درصدی پوسیدگیهای دندان در دوران شیوع کرونا می دانستند. گرچه این مساله باعث نگرانیهایی شده، جالب است بدانید براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، استفاده از ماسک الزاما بهمعنای بروز پوسیدگیهای دندان و بوی نامطبوع دهان نیست.
بیشتر بخوانید: پاسخ به پرسش های شما درباره ماسک
چرا این روزها بیشتر احساس «خشکی دهان» داریم؟
خشکی دهان یکی از عوامل زمینهساز پوسیدگیهای دندانی است زیرا بزاق دهان با خنثیکردن اسیدهای ایجادشده پس از مصرف موادغذایی مانع بروز پوسیدگی دندان میشود. همچنین از لثهها نیز محافظت میکند زیرا اگر لثهها رطوبت کافی نداشتهباشند، بیشتر در معرض التهاب هستند.
استفاده از ماسک برخلاف تصور، ترشح بزاق دهان را کاهش نمیدهد و تنها عامل خشکی دهان، ننوشیدن کافی مایعات است زیرا در این دوران نمیتوان با خیال راحت بیرون از منزل آب و مایعات نوشید. عامل دیگر خشکی دهان طی مدت استفاده از ماسک، مشکل تنفس از راه بینی است. همچنین بعضی افراد معمولا عادت دارند از دهان تنفس کنند که خشکی دهان را تشدید میکند. ماسک الزاما باعث خشکی دهان نیست و شیوه نفسکشیدن تاثیر غالب را دارد. البته زمانی که فرد هنگام استفاده از ماسک واقعا دچار خشکی دهان شود، بلافاصله پس از برداشتن ماسک، غدد بزاق عملکرد بیشتری دارند و بهسرعت خشکی دهان را جبران میکنند. از طرفی، پیش از شیوع کرونا ویروس و توصیه به استفاده همگانی از ماسک، کارکنان مراکز بهداشت و درمان ساعتها ماسک استفاده میکردند اما هرگز گزارشی مبنی بر افزایش پوسیدگی دندان و بیماریهای دهان در این افراد گزارش نشده است.
توصیههای پیشگیری از «بوی نامطبوع دهان» در دوران همهگیری کرونا
● به اندازه کافی آب و مایعات بنوشید. اگر ساعات طولانی بیرون از منزل هستید حتما ماسک و دستکش اضافی همراه داشتهباشید و با رعایت اصول بهداشتی آب بنوشید.
● دندانها را پس از هر وعده غذا مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
● برنامه غذایی سالم داشته باشید و از مصرف تنقلات شیرین و ادویهدار پرهیز کنید.
● اگر از ماسک پارچهای استفاده میکنید، حتما ماسک را با آب بالاتر از 60 درجه سانتیگراد بشویید تا کاملا تمیز شود.
● از آبنبات یا آدامس نعناع برای ترشح بزاق و بهبود بوی دهان کمک بگیرید اما در مصرف این خوراکیها افراط نکنید.
تاثیر جدی «استرس» و «تنقلات» بر سلامت دهان و دندانها
برخلاف ماسک، تغییر در عادات زندگی بر سلامت دهان و دندان تاثیر گذاشتهاست. از زمان اعلام قرنطینه خانگی، تمایل به مصرف تنقلات بیشتر شده است و افراد بدون انجام ورزش و فعالیت بدنی کافی، عادات غذایی نامرتب پیدا کردهاند. در چنین شرایطی سطح اسیدهای دهان افزایش مییابد که بر مینای دندان تاثیر میگذارد و زمینهساز پوسیدگیهای دندان در کوتاهمدت و میانمدت میشود.
استرس نیز احتمال بروز دردهای مفصلی فک و شکستگیهای دندان را تا حدی تشدید میکند. از طرفی، تنشهای روانی و استرسهای مزمن بر کیفیت و کمیت غدد بزاقی نیز تاثیر میگذارند. اختلال در عملکرد سیستم ایمنی دیگر پیامد استرس است که زمینه رشد و تکثیر باکتریها را تسریع میکند و عامل بروز پوسیدگیهای دندان و التهابات پیشرفته لثه خواهدبود.
مراجعه به دندانپزشک در دوران همهگیری کرونا
مراجعه به دندانپزشک برای انجام اقدامات زیبایی دندانها در دوران همهگیری کروناویروس توصیه نمیشود. حتی در مواردی مانند درد خفیف دندان، حساسیت دندانی و التهاب جزیی لثه بهتر است ابتدا با دندانپزشک تماس گرفته شود زیرا در خیلی از موارد ممکن است وی با تجویز دارو به بهبود دندان کمک کند. در موارد اورژانسی مانند درد شدید ناشی از پوسیدگی دندان، عفونت و آبسه، خونریزی و آسیب مانند تصادف یا سقوط نیاز به معاینه توسط دندانپزشک ضروری خواهد بود. البته پیش از مراجعه بیمار به مطب، بررسی وضعیت عمومی وی باید کنترل و حتما به علائم مشکوک ابتلا به کووید-19 توجه شود. البته بیمار باید سابقه ابتلا به بیماری را اطلاع دهد و در دوران قرنطینه به دلیل مثبتبودن علائم از مراجعه به دندانپزشک خودداری نکند.
هنگام مراجعه به دندانپزشکی، بیمار باید تا زمان انجام اقدام درمانی ماسک داشتهباشد و بلافاصله پس از اتمام کار نیز ماسک بزند. البته حتما دستها قبل و بعد از برداشتن ماسک کاملا با آب و صابون شسته شود. تا حدامکان از شستشوی دهان در مطب اجتناب شود. دندان پزشک نیز پیش از انجام اقدام درمانی دهانشویه ضدعفونی برای بیمار استفاده کند و حتیالامکان معاینه و ترمیم دندان در کوتاهترین زمان ممکن و جلسات محدود باشد تا دفعات مراجعه به مطب کاهش یابد.
اصول مراقبت از بهداشت دهان و دندان
دندانها اجزای حساسی هستند که سلامت آنها نیاز به مراقبتهای روزانه و دقیق دارد. برای پیشگیری از پوسیدگی دندانها و بیماریهای لثه حتما اصول مراقبت از سلامت دهان و دندانها باید از دوران کودکی موردتوجه باشد. این نکته بهخصوص در دوران همهگیری کروناویروس اهمیت بیشتری خواهدداشت زیرا معاینات دورهای توسط دندانپزشک امکانپذیر نیست و امکان دارد پوسیدگیهای خفیف به سرعت پیشرفت کرده و آسیب جدی به دندان برساند.
مسواک؛ اولین اقدام سلامت دندانها
دندانها هر روز باید ۲ مرتبه طی صبح و شب مسواک زدهشود. البته مسواکزدن پس از ناهار نیز به سلامت دندانها کمک میکند و بهخصوص در موارد ابتلا به التهاب لثه یا خوردن و آشامیدن مواد غذایی شیرین یا ترش مانند نوشابه طی غذا حتما باید رعایت شود. مسواک باید پرزهای نرم داشتهباشد و سر آن طوری باشد که بهراحتی تمام قسمتهای بین دندانی و پشت دندانها تمیز شود. هنگام مسواکزدن باید از لثه بهسمت پایین دندان مسواک کشیده شود و اگر مسواک از بالا به لثه بخورد، بهتدریج لثه آسیب میبیند و دندانها شل میشود.
نخ دندان؛ دوست همیشگی دندان
تمیزکردن قسمتهای میانی دندانها به کمک نخ دندان پس از هر بار مسواکزدن ضروری است. این نکته بهخصوص در مورد دندانهای فشرده اهمیت بیشتری دارد زیرا مسواک نمیتواند این قسمتها را کاملا تمیز کند. انواع مختلف نخ دندان امروزه وجود دارد اما نخ دندانهای آغشته به فلوراید انتخاب خوبی است و توصیه میشود با دندانپزشک یا داروساز مشورت شود.
انتخاب بهترین خمیردندان
کیفیت خمیردندان در بهداشت دندانها تاثیر زیادی دارد. خمیردندان حاوی فلوراید توصیه میشود زیرا به تقویت مینای دندان کمک می کند و بروز پوسیدگیهای دندان را کاهش میدهد. حتما با توجه به سن از خمیردندان مناسب استفاده کنید زیرا ممکن است کودکان ذرات خمیردندان را ببلعند و خمیردندانهای معمولی برایشان مشکل ساز خواهدبود.
ریفلاکس معده و آسیب به دندانها
ریفلاکس معده یکی از مشکلات شایع است که باعث اسیدیشدن بیشتر بزاق نسبت به حد معمول میشود. اگر تعادل اسیدیته حفره دهان به هم بخورد، احتمال پوسیدگی دندانها نیز تشدید میشود. این مساله بهخصوص در مورد خانمهای باردار که دچار تهوع هستند نیز وجود دارد. حتما در چنین شرایطی باید به بهداشت دهان و دندان اهمیت بیشتری داد و با پزشک نیز مشورت کرد.
پرهیز از استفاده مداوم دهانشویهها
به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، استفاده مداوم از دهانشویه توصیه نمیشود زیرا ترکیبات قوی دارد و معمولا در موارد خاصی مانند جراحی دندان کاربرد دارد تا مانع از تجمع باکتریها شود. از طرفی، تداوم در استفاده از دهانشویه میتواند سطح باکتریهای طبیعی دهان را تغییر دهد. حتما پیش از انتخاب نوع دهانشویه و نحوه استفاده آن با دندانپزشک مشورت کنید./