پریناز 19 ساله بعد گذر از یک سرماخوردگی شدید بهبود پیدا کرد و تصمیم گرفت سرکلاس درس دانشگاه حاضر شود. او وقتی جلوی آینه ایستاده بود و خود را مرتب میکرد، متوجه برجستگی زیر گردنش شد. برجستگی بزرگ و مانند یک گلوله کوچک اینطرف و آنطرف میرفت. پریناز با آناتومی بدن و تا حدودی هم با علائم بیماریها آشناست و شنیده که ممکن است در بعضی از سرطانها به دنبال تب و لرز غدد لنفاوی متورم شود. برای همین به پزشک مراجعه کرد و پزشک به او اطمینان داد تورم غده خودبهخود برطرف خواهد شد ولی او هنوز فکر میکند تشخیص پزشک اشتباه است. آیا واقعا همه تودههایی که در ناحیه گردن ما ایجاد میشوند باید تا این اندازه نگرانی ایجاد کنند؟ اصلا تودههای گردن چند نوعاند و از کجا بدانیم کدام یک خطرناک هستند؟
به گزارش «بهپو»، «ابراهیم رزمپا»، فوقتخصص جراحی سروگردن و عضو هیاتعلمی دانشگاه علومپزشکی تهران، می گوید: «بیشتر تودههای گردن خوشخیم هستند و حتی نیاز به دخالت پزشکی هم ندارند ولی مردم با دیدن آنها خیلی زود به پزشک مراجعه میکنند. البته مراجعه به پزشک مورد تایید ماست چون مردم عادی و حتی پزشکان بدون انجام آزمایشهای تخصصی، قدرت تشخیص فوری نوع توده را ندارند ولی معمولا با معاینه میتوان تا حد زیادی بیخطر یا خطرناک بودن توده را تشخیص داد. یکی از علتهای ترس مردم داشتن اطلاعات سطحی در مورد علم پزشکی از طریق سایتها و منابع غیرمعتبر است. متاسفانه مطالب به طور کامل نوشته نمیشود و مردم برداشت نادرستی از آن میکنند.»
کدام توده در گردن خطرناک است؟
تودههایی که در گردن ایجاد میشوند، در هر سنی یک مفهوم دارند؛ مثلا تودههای گردنی که در کودکان دیده میشوند، ممکن است یک توده مادرزادی باشند یا تودهای باشند که به دنبال یک بیماری عفونی ایجاد شدهاند. تودههای گردنی مادرزادی در کودکان بر اساس مکان قرارگیریشان تقسیمبندی میشوند. اگر توده وسط گردن باشد، میتوان به کیستهایی به نام «تیروگلوس» شک کرد که به علت باقی ماندن مجرای تیرویید از دوران جنینی است. این مجرا بعد از تولد باید از بین برود. اگر توده در یک طرف گردن باشد میتوان به کیستهایی به نام کیست «برونکیال» شک کرد.
توده شایع دیگری که در کنارههای گردن ایجاد میشود تودههای ناشی از بزرگی غدد لنفاوی است که به دنبال سرماخوردگی، بیماریهای عفونی ویروسی و... ایجاد میشود. البته در این مواقع ممکن است تورم غدد لنفاوی ناحیه کشاله ران و زیر بغل نیز دیده شود. غده معمولا به اندازه یک لوبیا یا نخود است و گاهی هنگام دست زدن دردناک میشود. بیشترین موردی که باعث میشود با بزرگی غدد لنفاوی برخورد کنیم، در اثر عفونت لوزه قبل از 15 سالگی است.
بیماری توکسوپلاسموز هم که در اثر ورود انگل گربه به بدن ایجاد میشود، باعث بزرگی غدد لنفاوی در پشت گردن میشود. البته این موارد دلیل بر این نیست که در کودکان تومور بدخیم وجود نداشته باشد. در کودکان بیماری بدخیمی به نام لنفوم باعث بزرگی غدد لنفاوی در گردن میشود که بیماری خطرناکی است.
آیا تورم غدد لنفاوی در بزرگسالان هم دیده میشود؟
تورم غدد لنفاوی بعد از سرماخوردگی در بزرگسالان هم دیده میشود، ولی در هر 2 حالت چه کودکان و چه بزرگسالان بعد از مدت کوتاهی و با از بین رفتن عفونت و اتمام بیماری تورم هم از بین خواهد رفت. اگر درد هم وجود داشته باشد میتوان با گذاشتن یک حوله گرم، شدت درد را کاهش داد. در صورتی که غده لنفاوی بزرگشده مدت زمان زیادی در همان وضعیت باقی بماند یا بزرگتر و مهمتر از همه سفت و ثابت شود، علامت خوبی نیست و هشداری است برای بیمار تا به پزشک مراجعه کند.
تودههای گردن در سنین بالا خطرناکترند؟
در سنین بالاتر باید نوع توده مشخص شود چون بیماریهای دیگری مانند سنگ غدد بزاقی، تومور تیرویید و... مطرح میشوند که آنها نیز تورم ایجاد میکنند. گاهی هم سرمنشاء توده از جای دیگری است مثلا سرطانی در نقطهای از بدن مانند زبان وجود دارد که دستاندازی کرده و به گردن رسیده و تودهای در آن ایجاد کرده است. در هر صورت از میانسالی به بعد احتمال بدخیمیها بیشتر میشود و به بررسیهای دقیقتری نیاز است.
آیا تودههای بدخیم علامت خاصی دارند؟
اغلب تودههای بدخیم در مراحل اولیه بدون علامتاند، ولی علائمی هستند که افراد هنگام مواجهه با آنها باید زودتر به پزشک مراجعه کنند؛ مثلا وقتی تودهای در گردن بیمار لمس شود که همراه با آن صدای فرد نیز تغییر کرده یا فرد دچار بیاشتهایی شده باشد یا تودهای در یک طرف گردن دیده شود که رفتهرفته باعث کمشنوایی شود، باید آن را جدی گرفت و زودتر به پزشک مراجعه کرد تا تشخیص و درمان بیماری هرچهسریعتر صورت گیرد.
ندول تیرویید چیست؟
ندولهای تیرویید، تودههایی هستند که جلوی غده تیرویید تشکیل میشوند. علت وجود این تودهها هنوز مشخص نیست ولی مسایل ژنتیکی را در آن دخیل میدانند. ندولها معمولا بسیار کوچکاند و به طور اتفاقی در سونوگرافی تشخیص داده میشوند ولی آنهایی که رشد زیادی دارند بهوسیله بیمار لمس میشوند. افرادی که ندولهای بزرگی روی تیروییدشان دارند، ممکن است هنگام قورت دادن غذا یا نفس کشیدن مشکل داشته باشند. تعدادی از بیماران هم درد دارند. بعضی از ندولها باعث افزایش ترشح هورمون تیرویید میشوند و علائمی مانند پرکاری تیرویید را در بیمار ایجاد میکنند. تشخیص ندول با معاینه، انجام سونوگرافی و سیتیاسکن، آزمایش خون و نمونهبرداری از توده امکانپذیر است. ندولها بهندرت سرطانی میشوند و اگر کوچک و بیآزار باشند، تحت نظر گرفتن بیمار کفایت میکند. اگر اختلالی در بلع و تنفس ایجاد کنند یا سرطانی باشند، حتما باید خارج شوند. بعد از خارج کردن ندول بیمار باید تحت نظر بماند و احتمالا از دارو استفاده کند.
راههای تشخیص توده های گردنی
به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، تودههای خوشخیم با توجه به شرححال بیمار و معاینه پزشک، زود تشخیص داده میشوند و شاید اصلا نیاز به آزمایش خاصی هم نداشته باشند، ولی بعضی از تودهها پیچیدهتر هستند و برای تشخیص آنها شاید لازم باشد چند آزمایش انجام گیرد. آزمایش خون برای رد التهاب و عفونت انجام میشود. سونوگرافی نیز روش بسیار خوبی برای مشخص شدن توده از نظر اندازه، منشاء، توخالی و توپر بودن توده یا کیستیک بودن آن است. سیتیاسکن و امآرآی هم جزو مراحل بعدی هستند که برای تشخیص وسعت تومور به کار میروند. روش مهم دیگر بیوپسی یا نمونهبرداری سوزنی از توده است که نشان میدهد توده خوشخیم است یا بدخیم و مربوط به کدام بافت از گردن است. در بیوپسی سوزنی گاهی معلوم میشود که توده از جای دیگری آمده است. منشاء اولیه چنین تودههایی باید معلوم شود. در غیر این صورت پزشک مجاز به دست زدن آنها نیست./