دانستنی هایی درباره فشارخون بالا در سالمندان

فشار خون بالا در هر سنی احتمال بروز دارد اما شیوع آن در سالمندان بیشتر است. اگر فشارخون به‌موقع کنترل نشود، عوارض مهلکی در انتظار فرد است. در اغلب سکته‌های مغزی، بیماری‌های قلبی-عروقی و نارسایی‌ کلیوی که در سالمندان شایع است، ردپایی از فشارخون بالا دیده می‌شود.

همه انسان‌ها در معرض فشارخون قرار دارند. فشارخون بالا حتی ممکن است در دوره نوجوانی بروز کند ولی این بیماری در سالمندان شیوع بیشتری دارد. اگر فشارخون به‌موقع کنترل نشود، فرد در معرض عوارض مهلکی قرار می‌گیرد. در اغلب سکته‌های مغزی، بیماری‌های قلبی-عروقی و نارسایی‌ کلیوی که در سالمندان شایع است، ردپایی از فشارخون بالا دیده می‌شود. متاسفانه این عوارض باعث ناتوانی فرد و تحمیل هزینه‌های زیاد به خانواده می‌شود. فشارخون بالا اوایل شاید علائم مهمی برای بیمار نداشته باشد ولی فوق‌العاده موذیانه عوارض خود را بر جای می‌گذارد.

به گزارش «بهپو»، یکی از دلایل اصلی فشارخون بالا اختلالی است که در اتساع و انعطاف‌پذیری عروق بدن ایجاد می‌شود. هر چقدر سن بالاتر می‌رود، اندام‌های بدن نیز همگام با آن پیرتر می‌شوند و عروق نیز مانند سایر اعضا مثل چشم، پوست، مو و... دچار تغییرات وابسته به افزایش سن می‌شود. تغییرات عروق به‌صورت تصلب شرائین بروز می‌کند. این‌ روند از سنین جوانی آغازمی‌شود و تا پیری ادامه می‌یابد. تصلب شرائین بافت عروق را سخت‌تر می‌کند و باعث می‌شود اختلال در اتساع عروق ایجاد شود و فشارخون بالاتر برود. البته بالا رفتن فشارخون در همه افراد اتفاق نمی‌افتد و آمار نشان می‌دهد 70 تا 80 درصد افراد بعد از 65 سالگی به درجاتی از فشارخون بالا مبتلا می‌شوند.

بیشتر بخوانید: راهکارهای فرار از چنگ قاتل خاموش-فشار خون

علائم فریبنده فشارخون

فشارخون بالا علائم واضحی ندارد، مگر اینکه به‌طور ناگهانی بالا برود که این‌ روند هم در تعداد کمی از بیماران مشاهده می‌شود. افزایش ناگهانی فشارخون باعث سردرد، اختلال تعادل، تاری دید و گرگرفتگی می‌شود و بیمار با این علائم حتما به پزشک مراجعه می‌کند ولی بسیاری از افراد نیز با فشارخون بسیار بالا زندگی می‌کنند و هیچ علامتی ندارند و اختلالی هم در عملکرد روزمره آنها دیده نمی‌شود. علت این است که فشارخون در این افراد به آرامی و شاید طی چند سال بالا می‌رود و بدن خود را با وضعیت جدید تطبیق می‌دهد، اما این فشارخون بالا به‌تدریج به اندام‌های بدن آسیب می‎رساند. این تطابق به‌صورت ضخیم شدن ماهیچه‌های قلب، عروق کلیه و عروق مغز است. در واقع، این اندام‌ها به‌طور رفلکسی تلاش می‌کنند جلوی فشارخون بالا را بگیرند که نتیجه آن تغییر در ساختار قلب و عروق است. تغییرات در ماهیچه‌ها و عروق قلب باعث بروز بیماری قلبی می‌شود. از سوی دیگر، عوارض مغزی به‌صورت سکته مغزی و عوارض کلیوی به‌صورت نارسایی کلیوی بروز می‌کنند. متاسفانه چنین افرادی وقتی متوجه بیماری فشارخون بالا می‌شوند که به‌علت سکته مغزی، سکته قلبی، نارسایی کلیه و... در بیمارستان بستری می‌شوند. این عوارض قابل‌جبران نیستند و فرد دچار ناتوانی می‌شود و شاید حتی برگرداندن او به وضعیت نیمه عادی سال‌ها طول بکشد. افرادی که به‌طور ناگهانی دچار فشارخون بالا می‎شوند و علامت‌دار هستند، زودتر از کسانی که دچار افزایش تدریجی فشارخون هستند، تشخیص داده می‌شوند چون این علائم هشدارهای خوبی هستند تا کنترل فشارخون بالا آغاز شود.

فشارخون طبیعی چند است؟

حداقل فشارخون طبیعی باید بین 60/100 میلی‌متر جیوه و حداکثر فشارخون باید کمتر از 90/140 میلی‌متر جیوه باشد. در این طیف قابلیت نوسان وجود دارد. فرد ممکن است در روزهای پراسترس فشارخون 90/130 داشته باشد ولی در روزهای معمولی فشارخون او روی 80/110 میلی‌متر جیوه باشد. اگر فشارخون فرد مساوی 90/140 و بالاتر از آن باشد، عوارض ایجاد می‌شود. فشارخون 85/130 تا 90/140 ممکن است برای فردی عادی و طبیعی درنظر گرفته شود ولی این رقم نشانه هشدار است که به آن فشارخون «High normal» گفته می‌شود؛ یعنی بیمار باید تحت‌نظر گرفته شود چون به احتمال زیاد به فشارخون بالا مبتلا خواهد شد.

اگر فشارخون کنترل نشود...

اگر فرد دچار فشارخون بالاست ولی با داروهای مصرفی، فشارخون‌اش تنظیم نمی‌شود، بهتر است داروها عوض شوند یا تعداد آنها بیشتر شود. البته تشخیص اینکه چه دارویی برای چه کسی مناسب است برعهده پزشک است، مثلا برای فرد جوان مبتلا به فشارخون نوعی از دارو تجویز می‌شود و برای فرد سالمند نوع دیگری. پس سالمندان نباید در مورد تفاوت داروهای ضدفشارخونشان با دیگران نگران شوند.

ولی در مواقعی که فشارخون شدید یعنی بالاتر از 110/180 است، بیمار حتما باید به اورژانس مراجعه کند چون پایین آوردن فشارخون در این سطوح دشوار است. معمولا بیمار در بیمارستان بستری می‌شود و با داروهای تزریقی و مراقبت‌های پزشکی دقیق‌تر فشارخون پایین می‌آید. البته وقتی فرد دچار فشارخون شدید می‌شود و به مراکز پزشکی هم دسترسی ندارد، بهترین راه استفاده از قرص‌های زیرزبانی نیتروگلیسیرین است. اگر فشارخون پایین نیامد، بیمار می‌تواند بعد از 15 دقیقه قرص دوم را مصرف کند ولی بهترن روش مراجعه به بیمارستان است.

بیشتر بخوانید: فشار خون بالا و بیماری های ناشی از آن

3 دلیل کنترل نشدن فشارخون

3 علت برای کنترل نشدن فشارخون بالا وجود دارد:

1- بعضی از افراد مبتلا به فشارخون بالا نسبت به نمک به شدت حساس هستند. مکانیسمی در بدن این افراد وجود دارد که در صورت مصرف نمک زیاد به سرعت فشارخونشان بالا می‌رود، بنابراین اگر دارو درست تجویز شود و بیمار هم به‌طور منظم دارو مصرف کند ولی رژیم کم‌نمک را رعایت نکند، فشارخونش بالا می‌رود. گرچه همه بیماران دارای فشارخون بالا باید رژیم محدودیت مصرف نمک را رعایت کنند.

2- مورد بعدی این است که دوز دارو برای بیمار کافی نیست. این اتفاق معمولا وقتی رخ می‌دهد که بیمار به تازگی شروع به مصرف داروی ضدفشارخون کرده است. پزشکان دوز دارو را باید با توجه به شرایط بیمار تجویز کنند. اگر داروی ضدفشارخون با دوز بالا شروع شود، ممکن است بیمار به‌طور ناگهانی دچار افت فشارخون شود. افت فشارخون ناگهانی باعث ضعف، خواب‌آلودگی، سرگیجه، اختلالات میل جنسی، اختلالات گوارشی و... می‌شود. این احتمال هم وجود دارد که بیمار از مصرف دارو مایوس شود. برای اینکه بتوان دوز دارو را تنظیم کرد، ابتدا باید دارو در دوز متوسط تجویز شود و شاید لازم باشد تا تنظیم دوز اصلی بیمار چند بار به پزشک مراجعه کند.

3- عامل دیگری که باعث می‌شود دارو اثر نکند، ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، کلیوی، فوق‌کلیه، بیماری اضطرابی شدید، بیماری تیروئیدی و... است. داروهای ضد فشارخون ممکن است در این افراد تاثیر خوبی نداشته باشد و بیماری‌های دیگر حتما باید کنترل شوند.

5 نکته درباره مصرف داروی فشار خون در سالمندان

1- بهتر است سالمندان از داروهای ترکیبی استفاده کنند؛ یعنی اگر فشارخون بالا در افراد جوان با 1 یا 2 دارو کنترل می‌شود، سالمندان نیاز به مصرف چند دارو دارند.

2- همه داروها عوارض دارند ولی عوارض داروهای ضدفشارخون بسیار کمتر از عوارض ناشی از فشارخون بالاست، بنابراین همه مبتلایان به فشارخون بالا باید بدانند این بیماری تا آخر عمر همراه آنها خواهد بود و حتما نیاز به کنترل دارد. هدف از دادن دارو جلوگیری از عوارض فشارخون بالاست.

3- بهترین رژیم غذایی و ورزشی حداکثر 20 میلی‌متر جیوه فشارخون را پایین می‌آورند بنابراین با بهترین کنترل‌ها نمی‌توان فشارخون 120/200 را به 80/120 پایین آورد.

4- اگر داروهای ضدفشارخون قطع شوند، ممکن است روزها طول بکشد تا فشارخون دوباره بالا برود و این گول‌زننده است.

5- داروهای قدیمی معمولا 2 تا3 بار در روز استفاده می‌شوند ولی داروهای جدید ترکیبی هستند و می‌توان فقط یکبار در روز از آنها استفاده کرد. این داروها نیمه‌عمر حدود 24 ساعته دارند.

بیشتر بخوانید: عوارض داروهای فشار خون

بررسی‌های تخصصی در سالمندان مبتلا به فشارخون

سالمندانی که دچار افزایش فشارخون هستند، نیاز به بررسی‌های تخصصی از نظر وضعیت کلیه‌ها، غدد و قلب و عروق دارند. این بررسی‌ها حتی اگر فشارخون به خوبی کنترل شود هم نیاز است چون درصد زیادی از بیماران دچار فشارخون بالا، تنگی عروق خاموش و بدون علامت دارند. پس آزمایش‌های کامل خون، ادرار، سونوگرافی کلیه‌ها، تست ورزش، اسکن و اکوکاردیوگرافی قلب به فراخور بیماران لازم است. توصیه می‌شود بعد از 50 سالگی حداقل ماهیانه فشارخونتان را اندازه بگیرید. همه افراد بعد از 50 سالگی باید فشارخون خود را به‌طور مرتب اندازه بگیرند ولی افراد جوان نیز باید از فشارخون خود اطلاع داشته باشند.

بیشتر بخوانید: رژیم غذایی مناسب حال بیماران فشار خونی

دستگاه فشارسنج تهیه کنید

بهتر است همه خانواده‌ها دستگاه سنجش فشارخون در منزل داشته باشند. فشارسنج‌های جیوه‌ای خیلی دقیق هستند ولی هر فردی نمی‌تواند با این نوع فشارسنج کار کند. به همین دلیل در سال‌های اخیر دستگاه‌های فشارسنج دیجیتالی به بازار آمده‌اند که کار با آنها بسیار آسان است. گاهی گفته می‌شود فشارسنج‌های دیجیتالی دقت کافی ندارند، درحالی که فشارسنج‌های دیجیتالی بازویی که مارک معتبر اروپایی دارند بسیار دقیق هستند، اما خانواده‌ها باید دقت کنند این وسیله خانوادگی است و نباید برای اندازه‌گیری فشارخون دوستان و آشنایان استفاده شود. هر چقدر استفاده از این دستگاه بیشتر باشد، احتمال به‌هم خوردن تنظیم آن بیشتر می‌شود. باتری فشارسنج نیز باید همیشه بررسی شود. هنگام خرید به بازوبند فشارسنج دقت کنید. افراد چاق نیاز به بازوبندهای بزرگ و افراد لاغر نیاز به بازوبند کوچک دارند. بهتر است هر دو بازوبند را از فروشنده درخواست کنید.

بیمارانی که به پزشک مراجعه می‌کنند ممکن است به‌طور کاذب دچار افزایش فشارخون شوند. این حالت باعث می‌شود پزشک تفسیر نادرستی از فشارخون بیمار پیدا کند ولی وقتی بیمار خودش فشارخون را در منزل کنترل می‌کند، این نوع اندازه‌گیری دقیق‌تر است.

مثلا وقتی بیمار هنگام استرس، بعد از ورزش یا در حالت عادی و استراحت جدولی از فشارخون اندازه‌گیری‌شده را در موقعیت‌های مختلف ارائه می‌دهد، پزشک بهتر می‌تواند فشارخون را تفسیر کند و متوجه شود اصلا بیمار مبتلا به فشارخون هست یا نه و چه دارویی برای بیمار بهتر است.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، فشارخون بهتر است در زمان‌های متفاوت و به‌طور اتفاقی اندازه‌گیری شود. فشارخون سالمند نباید به‌طور مکرر اندازه گرفته شود. این کار استرس‌زاست و ممکن است باعث بالا رفتن فشارخون شود، اما توصیه می‌شود افرادی که علائم خاصی دارند و احساس می‌کنند علائم مرتبط با فشارخون بالاست، حداقل 3 بار در طول هفته فشارخونشان را اندازه بگیرند. فشارخون در طول روز و در طول هفته تغییر می‌کند و بیمار نباید از این بابت نگران باشد ولی این تغییرات با مصرف دارو نباید زیاد باشد و دارو باید بتواند فشارخون بیمار را از سطح 90/140 کمتر نگه دارد. فشارخون بیمار باید در تمام طول روز طبیعی باشد. به‌طور کلی، وقتی افراد از خواب بیدار می‌شوند فشارخون‌شان بالاست ولی هنگام استراحت فشارخون پایین‌تری دارند./

بیشتر بخوانید: نکاتی درباره اندازه‌گیری درست فشارخون