نظر طب سنتی درباره نزله و زکام و درمان آنها

«نزله» به ترشحات پشت حلق و «زکام» به ترشحات خارج‌شونده از بینی گفته می‌شود. به گفته متخصصان طب سنتی، نزله بسیار خطرناک و مضر است؛ طوری‌که از آن با عنوان «ام‌الامراض» یا «مادر بیماری‌ها» یاد می‌شود.

«نزله» به ترشحات پشت حلق و «زکام» به ترشحات خارج‌شونده از بینی گفته می‌شود. به گفته متخصصان طب سنتی، نزله بسیار خطرناک و مضر است؛ طوری‌که از آن با عنوان «ام‌الامراض» یا «مادر بیماری‌ها» یاد می‌شود.

به گزارش «بهپو»، درحالی که زکام به سلامت و خروج بیماری از بدن کمک می‌کند. این ترشحات خبر از افزایش تولید مواد مضر در ناحیه سر و دفع آنها توسط سینوس‌ها می‌دهد. مواد دفعی در حالت نزله با قورت دادن مجددا به داخل بدن برمی‌گردند و بخشی از آنها را دستگاه گوارش دفع می‌کند اما مقداری هم داخل بدن باقی می‌ماند و بازجذب می‌شود. مواد بازجذبی نیز براساس نوع و کیفیتشان می‌توانند آسیب‌زننده باشند و باعث بروز انواع و اقسام بیماری‌ها شوند.

بیشتر بخوانید: تغییر رنگ خلط نشانه چیست؟

بیماری‌ها در طب سنتی به 2 نوع گرم و سرد تقسیم می‌شوند. به همین ترتیب نزله‌ها را نیز می‌توان به انواع سرد و گرم تقسیم‌ کرد. نزله‌های گرم معمولا در بیماری‌های حاد مثل سرماخوردگی های شدید بروز پیدا می‌کنند و بسیار پرعارضه هستند. این ترشحات معمولا بی‌رنگ یا زرد رنگ، رقیق و یکنواخت هستند و حالت سوزانندگی دارند بنابراین اگر به صورت زکام از بینی خارج شوند دور بینی را قرمز و پوسته‌پوسته می‌کنند. طعم آنها نیز از بی‌مزه تا شور و تلخ، متغیر است.

نزله‌های سرد برخلاف نزله‌های گرم، مزمن هستند یعنی به‌طور دائم باعث ایجاد خلط پشت گلو می‌شوند طوری که فرد مجبور است مدام آن را قورت دهد. این ترشحات بسیار غلیظ و چسبنده‌اند و ترکیب رنگی سفید یا سبز دارند. همچنین بدون طعم هستند و ممکن است حالت متعفن و بدبو داشته باشند. نزله‌های سرد فقط صدا را مقداری بم می‌کنند و کمتر باعث سرفه می‌شوند اما نزله‌های گرم معمولا با گرفتگی صدا و سرفه در بزرگسالان و خروسک در کودکان تظاهر می‌کنند.

از آنجا که نزله‌های گرم طبع سوزاننده دارند اگر دائم ترشح و بلعیده شوند، دستگاه گوارش را تحریک می‌کند و باعث ناراحتی‌های گوارشی می‌شوند. نزله‌های سرد نیز بدن را دچار رطوبت می‌کنند، درست مانند خانه‌ای که به تدریج نم می‌کشد و اجزایش سست می‌شود. نزله ماده‌ای زائد است و مثل غذا قابلیت تبدیل شدن به بافت طبیعی بدن را ندارد بلکه در فرآیند گوارش بازجذب می‌شود و بافت‌هایی با شکل و قوام غیرطبیعی ایجاد می‌کند بنابراین می‌تواند باعث انواع دردهای عضلانی، مفصلی و... شود.

علت عمده ایجاد نزله و زکام، ضعیف شدن بافت‌های ناحیه سر از جمله سینوس‌هاست که خود می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین این علل، سرد و گرم شدن ناگهانی ناحیه سر است. این حالت معمولا زمانی رخ می‌دهد که فرد از حمام بیرون می‌آید و با سر خیس در معرض هوای خنک قرار می‌گیرد یا از هوای گرم بیرون به منزل می‌رسد و جلوی کولر می‌نشیند. قرار دادن سر در معرض جریان مستقیم هوا هنگام خواب نیز باعث ضعف ناحیه سر می‌شود. یکی دیگر از عوامل نزله و زکام، مسائل روانی است؛ فشارهای شدید روانی، غم از دست دادن عزیزان، ورشکست شدن، امتحانات دشوار و... همگی می‌توانند ناحیه سر و مغز را تضعیف کنند. مصرف موادغذایی با بوی تند و تیز مثل سیر، پیاز، تره، ترب، تربچه و پیازچه هم فرد را مستعد نزله و زکام می‌کند.

راه کارهای خانگی برای پیشگیری از نزله و زکام

برای درمان و جلوگیری از بروز نزله و زکام باید از عوامل ایجاد‌کننده آن پرهیز و مغز را تقویت کنید. گرچه در این زمینه می‌توان از داروهای ترکیبی سنتی بهره برد اما راهکارهای خانگی هم موثر است:

1- مصرف موادغذایی تند و تیز را قطع کنید یا به حداقل برسانید. توصیه می‌شود موادی مانند پیاز را که در اغلب غذاها به کار می‌روند به صورت پخته مصرف کنید. هنگام سرخ کردن پیاز نیز بهتر است در معرض بوی آن قرار نگیرید و از تهویه هوای مناسب استفاده کنید.

2- زمان بروز حوادث روانی از ترکیبات آرام‌بخش مثل شربت گلاب یا شربت بهار‌نارنج استفاده کنید. این نوشیدنی‌ها به جلوگیری از عصبانیت و حزن شدید و افراط در اعراض نفسانیه کمک می‌کنند.

3- بعد از بیرون آمدن از حمام، چه در تابستان و چه زمستان حتما سر خود را بپوشانید.

4- برای تقویت مغز از خوراکی‌هایی مثل سیب، گلابی، برخی از انواع آجیل -بدون نمک و بو‌داده نشده- مثل بادام شیرین درختی، پسته، فندق و بعضی ادویه‌‌ها و سبزی‌ها مثل تخم گشنیز، سبزی گشنیز و جعفری استفاده کنید.

5- تخم گشنیز را می‌توانید به صورت دم‌کرده و بخور استنشاق کنید یا اینکه پودر آن را به میزان برابر با تخم گشنیز و نبات سفید بکوبید و بعد از هر وعده‌غذایی نصف قاشق مرباخوری از آن میل کنید.

6- از تخم خشخاش در سوپ جو استفاده کنید؛ به این ترتیب که 10 دقیقه قبل از اتمام پخت، وقتی سوپ درحال جوشیدن است به ازای هر بشقاب سوپ‌خوری، یک قاشق غذاخوری تخم خشخاش به آن اضافه و روزانه میل کنید. تخم خشخاش قبلا مانند کنجد روی نان ریخته می‌شد و درحال حاضر می‌توان آن را از عطاری‌ها تهیه کرد.

7- ناحیه سینوس‌ها و مخاط بینی را با روغن بنفشه چرب کنید. این کار به تقویت ناحیه سر کمک می‌کند.

8- «عنبر نثارا» از دیگر موادی است که به رفع نزله و زکام کمک می‌کند. این ماده را باید روی آتش یا منقل یا وسایل اسپند دود‌کن بریزید و دود آن را 2 تا 3 بار در روز استنشاق کنید؛ به این صورت که یک سوراخ بینی را بگیرید و از سوراخ دیگر 7 تا 8 بار آن را بو کنید. سپس همین کار را با سوراخ دیگر بینی تکرار و در آخر با هر 2 سوراخ 7 تا 8 بار دود را به‌طور عمیق استنشاق کنید./