آنچه که در شیمی درمانی اتفاق می افتد

شیمی درمانی یکی از روش های درمان سرطان است. این روش درمانی سلول هایی را هدف قرار می دهد که به سرعت تقسیم می شوند، که یک بخش از آنها سلول های سرطانی هستند. شیمی درمانی بر خلاف پرتو درمانی یا جراحی، که ناحیه خاصی را هدفگذاری می کنند، تمام بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.

شیمی درمانی به معنای استفاده از انواع داروها برای درمان انواع بیماری ها است؛ اما کلمه «شیمی درمانی» برای مردم یادآور یکی از روش های درمانی سرطان است.

به گزارش «بهپو»، این روش درمانی سلول هایی را هدف قرار می دهد که به سرعت تقسیم می شوند، که یک بخش از آنها سلول های سرطانی هستند. شیمی درمانی بر خلاف پرتو درمانی یا جراحی، که ناحیه خاصی را هدفگذاری می کنند، تمام بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. به این معنا که شیمی درمانی قادر است سلول های سرطانی که در فاصله دورتر از تومور اصلی هستند را هم هدف قرار دهد؛ اما همزمان برخی سلول های سالم را هم که به سرعت رشد می کند مانند پوست، مو، روده و مغز استخوان، از بین می برد. این اتفاقات ناخواسته جزو عوارض جانبی درمان محسوب می شود.

بیشتر بخوانید: 10 نکته در مورد شیمی درمانی که تاکنون نمی دانستید

شیمی درمانی دقیقا چه کار می کند؟

اینکه شیمی درمانی دقیقا چه کار می کند بستگی به نوع سرطان و مدت زمان ابتلا به آن دارد.

1- معالجه قطعی: در برخی موارد، شیمی درمانی سلول های سرطانی را تا مرحله ای از بین می برد که پزشک دیگر اثری از سرطان در بدن نمی بیند. بهترین نتیجه پس از شیمی درمانی این است که سلول های سرطانی هرگز دوباره رشد نکنند، اما همیشه هم این اتفاق نمی افتد.

2- کنترل بیماری: در بعضی موارد، فقط می توان از انتشار سرطان به قسمت های دیگر بدن جلوگیری کرد یا رشد تومورهای سرطانی را کند کرد.

3- کاهش شدت علایم: در برخی موارد، شیمی درمانی نمی تواند جلوی گسترش سرطان را بگیرد یا آن را به طور قطع درمان کند. در چنین وضعیتی صرفا از شیمی درمانی برای کوچک کردن تومورهایی که باعث درد یا فشار می شوند، استفاده می کنند. این تومورها اغلب به رشد خود ادامه می دهند.

نحوه به کار گیری شیمی درمانی

گاهی اوقات شیمی درمانی به تنهایی برای معالجه سرطان کافی است، اما بیشتر اوقات می بایست از آن در کنار درمان های دیگر استفاده کرد:

1- عمل جراحی: پزشک بافت یا تومورهای سرطانی یا اندام های آلوده به سلول های سرطانی را بر می دارد.

2- پرتو درمانی: پزشک در این روش از ذرات نامرئی رادیواکتیو برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند. گاهی این کار با استفاده از دستگاهی صورت می گیرد که از بیرون بخشی از بدن را تحت تشعشع رادیواکتیو قرار می دهد، گاهی هم مواد رادیواکتیو در نزدیکی و حتی در داخل بدن، قرار می گیرند.

3- درمان بیولوژیک: موادی زنده در قالب باکتری، واکسن یا پادتن به دقت به داخل بدن وارد می شوند تا سلول های سرطانی را از بین ببرند.

شیمی درمانی در موارد زیر به کار گرفته می شود:

● کوچک کردن تومور قبل از پرتودرمانی یا جراحی - شیمی درمانی نئو ادجوانت

● نابود کردن سلول های سرطانی باقی مانده پس از عمل جراحی یا پرتودرمانی - شیمی درمانی ادجوانت

● بیشتر کردن تاثیر درمان های دیگر -بیولوژیکی یا تابشی

● از بین بردن سلول های سرطانی که در سایر قسمت های بدن پدیدار می شوند

بیشتر بخوانید: خطرات پرتو درمانی و شیمی درمانی برای اطرافیان

طول دوره شیمی درمانی چقدر است؟

مدت زمان درمان بستگی به موارد زیر دارد:

● نوع سرطان

● مدت زمان ابتلا

● هدف درمان: معالجه قطعی، کنترل رشد یا کاهش درد

● نوع شیمی درمانی

● نحوه پاسخ بدن به شیمی درمانی

ممکن است شیمی درمانی در چند چرخه تکرار شود، یعنی یک دوره شیمی درمانی داشته باشید و پس از آن یک دوره استراحت را تجربه کنید، دوباره دوره بعدی را آغاز کنید. به عنوان مثال، یک چرخه 4 هفته ای ممکن است شامل 1 هفته درمان و سپس 3 هفته استراحت باشد. در دوره استراحت بدن قادر به ایجاد سلول های سالم جدید خواهد بود. وقتی یک چرخه برنامه ریزی می شود، بهترین کار این است که درمان را رها نکنید، اما اگر دچار عوارض جانبی شدیدی شده باشید احتمالا پزشک چرخه درمان شما را قطع می کند. سپس تیم پزشکی یک چرخه جدید را برنامه ریزی می کنند تا به مسیر درمان بازگردید.

نحوه دریافت شیمی درمانی

● تزریق: دارو مستقیما به عضله لگن، ران، بازو یا بخش چربی بازو، ساق پا یا شکم، دقیقا زیر پوست تزریق می شوند.

● تزریق داخل شریانی «Intra-arterial»: داروها مستقیما به شریان تغذیه کننده توده سرطانی تزریق می شوند. این تزریق از طریق یک سوزن یا لوله نرم و باریک -کاتتر- صورت می گیرد.

● تزریق داخل صفاقی «Intraperitoneal»: داروها به حفره صفاقی تزریق می شوند که در آن اندام هایی مانند کبد، روده، معده و تخمدان وجود دارند. این کار از طریق عمل جراحی یا با یک لوله مخصوص که پزشک در بدن قرار داده انجام می شود.

● تزریق داخل وریدی «IV»: دارو های شیمی درمانی مستقیما وارد ورید می شود.

● دارو های موضعی: داروها در قالب کرم روی پوست مالیده می شود.

● دارو های خوراکی: بیمار باید قرص یا مایع حاوی دارو را ببلعد.

چگونگی انجام تزریق داخل وریدی -IV- در شیمی درمانی

● تزریق سوزنی: در این روش دارو از طریق یک سوزن نازک داخل ورید دست یا پایین بازو می شود. پرستار سوزن را وارد می کند و وقتی که تزریق انجام شد، آن را خارج می کند. اگر در طول درمان احساس درد یا سوزش کردید، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

● کاتتر: کاتتر یک لوله نرم و نازک است. پزشک یک سر آن را در یک ورید بزرگ، اغلب در ناحیه قفسه سینه و سر دیگر را در خارج از بدن قرار می دهد. از طریق این لوله دارو های شیمی درمانی یا دارو های دیگر وارد بدن می شوند و در صورت نیاز خون از بدن خارج می شود. معمولا تا زمانی که همه چرخه درمان به پایان برسد کاتتر در محل می ماند. همیشه مراقب بروز علایم عفونت در اطراف کاتتر خود باشید.

● پورت: پورت دیسک کوچکی است که جراح زیر پوست شما قرار می دهد. این دیسک به یک لوله -کاتتر- متصل است که آن هم به ورید بزرگی، معمولا در سینه، وصل شده است. پرستار سوزن را در پورت وارد می کند تا داروهای شیمی درمانی را وارد بدن یا خون را از بدن تخلیه کند. در درمان هایی که بیش از یک روز طول می کشد می توان سوزن را در همان محل نگه داشت. اگر متوجه علایم عفونت در اطراف پورت شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.

● پمپ: پمپ ها اغلب به کاتترها یا پورت ها متصل می شوند و مقدار و سرعت ورود داروهای شیمی درمانی را به بدن کنترل می کنند. می توان پمپ را با خود حمل کرد یا اینکه ممکن است جراح آن را زیر پوست بیمار کار بگذارد.

احساس بیمار در طول شیمی درمانی

هیچ راهی برای دانستن احساس بیمار در طول شیمی درمانی وجود ندارد. این کاملا بستگی به سلامت عمومی او، نوع سرطان، مدت زمان ابتلا و میزان و نوع داروهای شیمی درمانی دارد. ژن های بیمار هم در این زمینه نقش مهمی ایفا می کنند.

احساس خستگی یا ناخوشی بعد از شیمی درمانی کاملا طبیعی است. بهتر است از یکی از دوستان یا اقوامتان بخواهید همراه شما به مرکز درمانی بیاید و بعد از اتمام درمان شما را تا منزل برساند. توجه داشته باشید که روز درمان و فردای آن را استراحت کنید. شاید بهتر باشد در این زمان، از کسی بخواهید شما را در انجام کار های ضروری منزل مثل مراقبت از کودک کمک کند. پزشک می تواند به بیمار در کاهش برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی کمک کند.

بیشتر بخوانید: خستگی مفرط پس از شیمی درمانی

آیا در دوره شیمی درمانی قادر به کار کردن هستم؟

به گزارش «بهپو» به نقل از «وبمد»، این بستگی به نوع کار و میزان احساس شما از سلامت عمومی تان دارد. در روزهایی که احساس خوبی ندارید، بهتر است ساعت کاری خود را کاهش دهید یا در خانه کار کنید./