تخصص هایی که می توانند در درمان دردهای اسکلتی عضلانی به شما کمک کنند

اختلالات عضلانی-اسکلتی و مفصلی مثل کمردرد، زانودرد، دیسک گردن، دیسک کمر و... از شایع‌تر‌ین بیماری‌ها‌ی روز جهان هستند که سن ابتلا به آنها حتی به دهه 20 سالگی رسیده است. خوشبختانه پیشرفت های زیادی در زمینه درمان این اختلالات شکل گرفته و تخصص های مختلفی در این حیطه رشد کرده اند اما این موضوع باعث شده افراد در انتخاب پزشک مناسب برای درمان هر یک از دردهای خود دچار سردرگمی ‌شوند.

اختلالات عضلانی-اسکلتی و مفصلی مثل کمردرد، زانودرد، دیسک گردن، دیسک کمر و... از شایع‌تر‌ین بیماری‌ها‌ی روز جهان هستند که سن ابتلا به آنها حتی به دهه 20 سالگی رسیده است. درواقع هرچقدر زندگی انسان‌ها‌ ماشینی‌تر‌ می‌شود و رایانه‌ها‌ در آن نقش پررنگ‌تر‌ی پیدا می‌کنند، آمار بروز این دردها هم بیشتر و سن ابتلا به آنها کمتر می‌شود.
به گزارش «بهپو»، خوشبختانه علم پزشکی امروزه پیشرفت‌ها‌ی بسیاری در زمینه درمان اختلالات عضلانی- اسکلتی داشته و متخصصان مختلفی را در این حیطه تربیت کرده است؛ از جمله متخصصان طب فیزیک و توانبخشی، متخصصان کایروپراکتیک، ارتوپدها، روماتولوژیست‌ها‌، فیزیوتراپیست‌ها‌ و...، اما این موضوع باعث شده افراد در انتخاب پزشک مناسب برای درمان هر یک از دردهای خود دچار سردرگمی ‌شوند.

4 تخصص مرتبط با دردهای ‌اسکلتی-‌عضلانی و 8 درمان رایج در طب فیزیکی

رشته‌ها‌ی پزشکی در زمینه درمان دردهای عضلانی- اسکلتی و مفصلی از بعضی جهات با یکدیگر شباهت دارند. با این حال در اصول کار هر یک تفاوت‌ها‌ی عمده‌ای‌ هم دیده می‌شود. در ادامه با 4 مورد از این تخصص‌ها‌ و روش کار آنها آشنا می‌شوید:

1- متخصص طب فیزیکی و توانبخشی: رشته طب فیزیکی و توانبخشی یکی از تخصص‌های پزشکی است. متخصصان این حوزه بر بیماری‌های سیستم اسکلتی-عضلانی و روش‌های درمان غیرجراحی آنها احاطه پیدا می‌کنند. البته درمان بیماری‌های روماتیسمی و بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی بدن شامل این حوزه نمی‌شود. طب فیزیکی همچنین با روش‌ها و ابزارهای مخصوص به توانبخشی بیماران کمک می‌کند. سطح توانایی فیزیکی می‌تواند به دنبال بیماری‌های مغز و اعصاب مثل سکته مغزی یا فلج مغزی، بیماری‌های سیستم عصبی، مشکلات اسکلتی در اندام‌ها مثل قطع عضو و... کاهش پیدا کند.

2- روماتولوژیست و متخصص ارتوپدی: روماتولوژیست‌ها پزشکانی هستند که پس از دریافت تخصص داخلی، در زمینه بیماری‌های روماتیسمی دوره فوق‌تخصص می‌گذرانند. این افراد هم از درمان‌های غیرجراحی استفاده می‌کنند و بیشتر به درمان بیماری‌های ناشی از اختلالات سیستم ایمنی بدن می‌پردازند. در حالی که متخصصان طب فیزیکی بیشتر در زمینه بیماری‌های مفصلی- اسکلتی و عضلانی مرتبط با اختلالات فیزیکی و بیومکانیک کار می‌کنند. اگر هم مشکل مفصلی یا اسکلتی-عضلانی نیاز به درمان جراحی داشته باشد، فرد به متخصص ارتوپدی ارجاع داده می‌شود.

3- متخصص پزشکی ورزشی: متخصصان طب ورزشی، پزشکانی هستند که در زمینه بیماری‌های مرتبط با ورزش، آسیب‌های ورزشی، روش‌های تجویز ورزش و درمان عارضه‌های ناشی از فعالیت‌های ورزشی، دوره‌های تخصصی می‌گذرانند.

4- متخصص فیزیوتراپی: متخصصان در بسیاری از موارد برای بهبود بیماری‌ها و دردهای سیستم اسکلتی- عضلانی و مفصلی برای فرد مدالیته‌های فیزیکی را تجویز می‌کنند. این مدالیته‌ها را فیزیوتراپیست‌ها به‌کار می‌‌برند. فیزیوتراپیست، کارشناسی است که طى دوران تحصیل با بیماری‌هاى سیستم اسکلتى-عضلانى آشنا می‌شود و در مورد روش‌هاى استفاده از مدالیته‌هاى فیزیوتراپى برای درمان این بیماری‌ها آموزش می‌بیند.

بیشتر بخوانید: وقتی طب درد، دردهای مزمن را درمان می کند

8 درمان رایج در طب فیزیکی

متخصص طب فیزیکی در قدم اول به معاینه و گرفتن شرح حال از بیمار می‌پردازد تا تشخیص‌های افتراقی برای او بگذارد. در صورت لزوم از ابزارهای تشخیصی دیگر مثل آزمایش‌های پاراکلینیک، آزمایش خون، رادیوگرافی، ام‌‌آر‌آی، تست سنجش تراکم استخوان و نوار عصب و عضله هم استفاده می‌کند. همچنین وضعیت بدن فرد را در فعالیت‌های روزانه بررسی می‌کند و روش‌های اصلاح آن را شرح می‌دهد. در بعضی موارد پزشک برای اصلاح اختلالات بیوفیزیک و رفتارهای روزانه فرد از وسایلی مثل کفی، زانوبند، مچ‌بند و... هم کمک می‌گیرد. در طب فیزیکی به هیچ وجه مداخله جراحی انجام نمی‌شود. ابزارهای درمانی این رشته را داروها، مدالیته‌های فیزیکی، فیزیوتراپی و حرکات ورزشی تشکیل می‌دهند. از مهم‌ترین مدالیته‌های فیزیکی و درمان‌های فیزیوتراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

● سرمادرمانی و گرمادرمانی: استفاده از سرمای موضعی و کیسه‌های یخ می‌تواند به کاهش و کنترل التهاب‌های حاد کمک کند. گرما التهاب حاد را تشدید می‌کند، اما در موارد التهاب مزمن، گرما می‌تواند به بهبود درد و التهاب کمک کند. گرمادرمانی می‌تواند به صورت سطحی یا عمقی انجام شود. برای این منظور روش‌ها و ابزارهای مختلفی وجود دارد که هر کدام از یک جنبه به بهبود درد، التهاب، گرفتگی یا ترمیم بافت کمک می‌کنند. از ابزارهای گرمادرمانی سطحی می‌توان به کیسه‌های کمپرس گرم و اشعه مادون قرمز – IR- و از ابزارهای گرمادرمانی عمقی می‌توان به اولتراسوند – US- و دیاترمی‌ اشاره کرد. گرمای سطحی باتوجه به ضخامت پوست و چربی زیرپوستی فقط چند میلی‌متر به عمق پوست نفوذ می‌کند و گردش خون را در ناحیه افزایش می‌دهد، اما گرمای عمقی از پوست عبور کرده و بافت‌های عمقی مثل رباط‌ها و عضلات را گرم می‌کند. ابزارهای گرمادرمانی سطحی و عمقی معمولا به صورت ترکیبی به‌کار می‌روند.

● لیزردرمانی: یکی دیگر از مدالیته‌های فیزیوتراپی، لیزر است. البته این لیزر با لیزر زیبایی و جراحی تفاوت دارد. انرژی آزادشده از این لیزر به حدی است که باعث آسیب یا تخریب بافت نمی‌شود. این مدالیته با ایجاد گرمای عمقی و تغییر در سطح انرژی سلولی به کاهش التهاب و ترمیم بافت کمک می‌کند.

● مگنت‌‌تراپی: در این مدالیته از میدان مغناطیسی استفاده می‌شود. مگنت‌تراپی به کاهش التهاب یا درد و در بعضی موارد به ترمیم بافت کمک می‌کند.

● الکتروتراپی: در الکتروتراپی پدهایی روی پوست قرار داده می‌شوند که جریان الکتریکی از آنها عبور می‌کند. این جریانات با مکانیسم‌های مختلف به کاهش درد و گرفتگی عضله و همچنین تقویت عضلات کمک می‌کنند.

● ماساژ‌درمانی: ماساژ باعث افزایش گردش خون در منطقه آزرده یا آسیب‌دیده می‌شود و از این طریق به شسته شدن مواد التهابی و کاهش التهاب و درد کمک می‌کند. همچنین با تحریک پایانه‌های حسی در منطقه باعث شل شدن عضلات و کاهش گرفتگی می‌شود. این شیوه درمانی بیشتر برای گرفتگی‌ها و گره‌های عضلانی به‌کار می‌رود، اما گاهی برای رباط‌ها یا لیگامان‌ها -نوار بافتی محکم و قابل‌انعطاف که 2 استخوان را به هم متصل می‌کند- هم تجویز می‌شود. در این موارد ماساژ با کاهش التهاب و آزاد کردن چسبندگی‌های اطراف لیگامان باعث آزاد شدن حرکات آن می‌شود.

● درمان‌های سوزنی: این درمان‌ها شامل تزریق‌ها و درای نیدلینگ -سوزنکاری خشک- می‌شوند. تزریق می‌تواند بنا به تشخیص پزشک در بافت نرم، اطراف رباط یا لیگامان و نقاط ماشه‌ای عضلات -گره‌های عضلانی- انجام شود. برای این منظور پزشک معمولا از داروهای ضدالتهاب استفاده می‌کند. البته استفاده از سوزن برای گره‌های عضلانی می‌تواند بدون ماده تزریقی باشد. در این روش که سوزنکاری خشک نام دارد با وارد کردن سوزن و تحریک ناحیه می‌توان به باز شدن گره عضلانی کمک کرد. اگرچه ممکن است در این روش از سوزن‌های طب سوزنی استفاده شود اما اصول آن کاملا با طب سوزنی متفاوت است.

● منیپولیشن یا درمان‌های دستی: این درمان‌ها برای بهبود وضعیت حرکت مفاصل به‌کار می‌روند. هر مفصل یک دامنه حرکتی طبیعی دارد که ممکن است به دلایل مختلف دچار محدودیت شود. در این صورت پزشک با مهارت دست‌های خود مفصل مورد نظر را در جهات خاصی تا انتهای دامنه حرکتی طبیعی حرکت می‌دهد و برمی‌گرداند تا گرفتگی‌ها آزاد و محدودیت‌های حرکتی برطرف شوند. این روش می‌تواند برای مفاصل محیطی مثل آرنج، شانه و... و مفاصل ستون فقرات به‌کار رود. منیپولیشن درواقع علمی کردن یک روش سنتی است که چند سال پیش پزشکی فرانسوی به نام پروفسور مین معرفی کرد.

● کاردرمانی: کارشناسان کاردرمانی مانند فیزیوتراپیست‌ها دارای مدرک تحصیلی لیسانس و مدارج بالاتر هستند. این افراد در زمینه درمان بیماری‌های ناتوان‌کننده دوره تخصصی می‌گذرانند. آنها به بیماران کمک می‌کنند با شرایط فعلی خود در انجام فعالیت‌های روزانه و مهارت‌های مختلف توانایی بیشتری داشته باشند. برای مثال افرادی که به دنبال سکته مغزی، فلج مغزی، قطع نخاع و... دچار کاهش سطح توانایی فیزیکی شده‌اند با کمک دستگاه‌ها و روش‌های کاردرمانی می‌توانند تا حدودی توانایی خود را بازیابند. فیزیوتراپی و کاردرمانی باید حتما به‌وسیله افرادی انجام شوند که دارای مدرک آموزشی دانشگاهی این رشته و مجوز وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی هستند. در این زمینه به ا‌ندازه‌ای که اطلاعات و مهارت فیزیوتراپیست و کاردرمانگر مهم است، نوع دستگاه‌ها اهمیت ندارد. به عبارتی، بهترین دستگاه‌ها هم در دست درمانگر بی‌مهارت و دوره‌ندیده می‌توانند آسیب‌رسان باشند.

بیشتر بخوانید: 10 روش برای کاهش دردهای مزمن

آنچه باید درباره تخصص طب سوزنی بدانید

طب سوزنی در بهبود دردهای عصبی، عضلانی و مفصلی بسیار تاثیرگذار است زیرا باعث افزایش ترشح «اندورفین» و «داینورفین» در بدن می‌شود. این 2 ماده به‌طور طبیعی در مغز ترشح می‌شوند و مانند «مورفین» خاصیت ضددرد دارند. یکی دیگر از مزایای طب سوزنی، افزایش ترشح مواد کورتیکواسترویید یا کورتون‌های طبیعی در بدن است. اگرچه داروهای حاوی کورتون باعث کاهش درد و التهاب در بدن می‌شوند، معمولا با عوارض متعددی همراه هستند، در حالی که طب سوزنی به‌طور طبیعی و بدون هیچ عارضه‌ای باعث افزایش ترشح این مواد از سلول‌های غده هیپوفیز می‌شود و درد، التهاب و ورم مفاصل را از بین می‌برد. به‌طور کلی، طب سوزنی در بهبود و رفع دردهای شانه، گردن، دیسک‌های گردنی، دردهای روماتیسمی، آرتروز زانو و ... بسیار موثر است. البته فرد در صورتی با کمک طب سوزنی بهبود می‌یابد که دوره درمان را کامل کند. طول درمان طب سوزنی معمولا شامل 3 دوره 10 جلسه‌ای می‌شود. در این مدت فرد باید هفته‌ای 3 بار برای درمان مراجعه کند تا به نتیجه ایده‌آل برسد. در دوره آخر درمان معمولا فواصل بین جلسات به‌طور پلکانی افزایش می‌یابد. به این صورت که فرد باید به جای 3 جلسه در هفته 2 بار مراجعه داشته باشد. پس از آن هم به‌تدریج تعداد جلسات به 1 بار در هفته کاهش می‌یابد تا دوره درمان کامل شود. اگر بیماری فرد عود‌کننده نباشد یا عامل مستعدکننده‌ای برای عود درد وجود نداشته باشد، معمولا بیماری و درد به‌طور کامل رفع می‌شود و نیازی به مراجعه مجدد نخواهد بود.
این درمان را حتما باید پزشک متخصص طب سوزنی انجام دهد. قبل از شروع درمان، فرد باید تحت‌معاینه چینی قرار بگیرد تا نوع نشانگان یا بیماری از نظر طب چینی مشخص شود. پزشکی که درمان را انجام می‌دهد حتما باید مدرکی قابل‌قبول از سوی نظام پزشکی داشته باشد. در غیر این صورت ممکن است بیمار دچار عارضه شود. برای مثال اگر سوزن‌ها اشتباهی در مسیر عصب زده شوند، درد و مشکل بیمار تحریک خواهد شد. لازم به ذکر است افراد مبتلا به بیماری‌های خونی باید قبل از درمان طب سوزنی، متخصص را در جریان این موضوع قرار دهند. مصرف هپارین و سایر داروهای ضدانعقاد هم باید قبل از طب سوزنی تحت‌نظر پزشک قطع شود. افراد دارای باتری قلب هم مجاز به استفاده از الکتریسیته در طب سوزنی نیستند. پزشک متخصص طب سوزنی باید به همه این مسایل توجه داشته باشد و شرایط جسمانی بیمار را قبل از شروع درمان به‌طور کامل بررسی کند. همچنین باید شرایط استرلیزه را رعایت و فقط از سوزن‌های یکبار مصرف استفاده کند.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره طب سوزنی

آنچه باید درباره تخصص کایروپراکتیک بدانید

کایروپراکتیک علم شناخت و درمان بیومکانیسم مفاصل، به‌ویژه مفاصل ستون فقرات است. بیومکانیسم مفاصل خود به 3 حیطه مربوط می‌شود؛ لیگامان‌ها که استخوان‌ها را به هم وصل می‌کنند، تاندون‌ها که عضلات را به استخوان‌ها وصل می‌کنند و غضروف‌ها که از ساییدگی استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند. اختلالاتی که در محور حرکتی این اعضا مشکل ایجاد کنند، اغلب شامل درمان کایروپراکتیک می‌شوند. از جمله این اختلالات می‌توان به بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک‌های بین‌مهره‌ای، پارگی‌های مینیسک، تاندون و رباط، دردهای عضلانی و اسکلتی و... اشاره کرد.
برخلاف باور عموم، علم کایروپراکتیک فقط شامل درمان‌های دستی و سنتی یا همان قولنج شکستن نمی‌شود، بلکه امروزه این علم جزو درمان‌های پیشرفته محسوب می‌‌شود. با این حال هر یک از متخصصان کایروپراکتیک در کشورهای مختلف ممکن است روش‌های درمانی خاص خود را داشته باشند. درمان‌های کایروپراکتیک از پروتکل‌ها و مراحل خاصی تشکیل شده‌اند. متخصصان باید درمورد تمام ‌این مراحل برای بیماران توضیح دهند تا حس اطمینان میان پزشک و بیمار برقرار شود. بیمار هم باید تمام سوالات خود را از پزشک بپرسد و از روند درمان آگاه شود. همچنین پزشک باید به‌طور کامل از تاریخچه بیمار مطلع شود و فقط به تجویز دارو، آزمایش و... اکتفا نکند. لازم به ذکر است کایروپراکتیک از رشته‌های زیرشاخه پزشکی است. متخصصان این رشته حق تشخیص و انتخاب درمان دارند اما فیزیوتراپیست‌ها این اختیار را ندارند و فقط طبق نسخه پزشک به درمان بیمار می‌پردازند.

درمان ریشه‌ای درد با کمک کایروپراکتیک

یکی از پایه‌های اصلی درمان در کایروپراکتیک، علت‌یابی درد یا مشکل و برطرف کردن آن است. اگر این موضوع مورد غفلت قرار بگیرد و پزشک فقط به رفع علایم و درد اکتفا کند پس از مدتی درد بیمار عود خواهد کرد. برای مثال اگر فرد دیسک کمر داشته باشد باید ابتدا مشخص شود علت آن گودی زیاد کمر است یا کمبود گودی یا ضعف عضلات ناحیه مرکزی بدن، باسن، اندام تحتانی و...، بنابراین متخصص کایروپراکتیک بیمار را به‌طور کامل معاینه می‌کند و پس از تشخیص و علت‌یابی مشکل، تعداد جلسات درمانی لازم و درصد بهبود را تخمین می‌زند. درمان معمولا با فیزیوتراپی آغاز می‌شود. در این مرحله باید از دستگاه‌های فیزیوتراپی به صورت ترکیبی استفاده کرد تا درد بیمار حدود 20 تا 30 درصد کاهش یابد. بخش دوم درمان شامل تکنیک‌های کایروپراکتیک و تنظیم و تطبیق مهره‌ها و مفاصل می‌شود. در بخش دیگر درمان، متخصص کایروپراکتیک با کمک ابزارهای مخصوص به درمان زخم‌های داخل بافت -بافت‌های نیمه‌سخت و نرم- می‌پردازد. مرحله پایانی درمان هم شامل توانبخشی و ترمیم بافت‌های عضلانی می‌شود. هدف از این مرحله، افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت عضله و حفظ تعادل است.

بیشتر بخوانید: آشنایی با شیوه های طبیعی تسکین درد

4 توصیه آسان و موثر برای مواجهه با دردهای عضلانی‌اسکلتی

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، دردهای عضلانی- اسکلتی معمولا از 2 طریق ایجاد می‌شوند: حادثه‌ای ناگهانی مانند شکستگی دست یا پا بر اثر زمین خوردن و دردهایی که بر اثر وارد آمدن فشار در طولانی‌مدت ایجاد شده و مزمن می‌شوند. خیلی از افراد این دردها را در نقاط مختلف بدن خود به واسطه عادات بد و نادرست در رفتارهای بدنی تجربه می‌کنند. حرکت‌های تکراری هم معمولا باعث بروز فرسودگی و درد در بدن می‌شوند. برای مثال بیشتر افراد شاغل با توجه به موقعیت کاری خود ناچار به قرار گرفتن در حالت‌های خاص برای طولانی‌مدت هستند و به مرور زمان دچار دردهای مفصلی می‌شوند. از مثال‌های این مورد می‌توان به فتق یا پارگی دیسک کمر بر اثر تداوم خم و راست شدن یا نشستن نادرست در طولانی‌مدت اشاره کرد. علم کایروپراکتیک به درمان هر 2 مورد یادشده می‌پردازد و به بهبود بیماران کمک می‌کند. از آنجایی که دردهای عضلانی-اسکلتی مزمن به علت روش‌ و شیوه زندگی نادرست ایجاد می‌شوند با بهبود کیفیت رفتارهای بدنی قابل‌پیشگیری هستند. از دیدگاه کایروپراکتیک می‌توان با رعایت چند نکته ساده اما کلیدی در طول روز از بروز این دردها جلوگیری کرد:

1- نرمش کردن: پیش از انجام هرگونه حرکت بدنی باید مفاصل خود را گرم کنید چراکه با تحرک، مایعات میان‌مفصلی به گردش درآمده، مفاصل را عایق‌بندی کرده و آنها را برای تحمل فشارهای وارده آماده می‌کنند. علاوه بر این، قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات و لیگامان‌ها که از اعضای مهم در حرکت اندام‌ها هستند، با انجام نرمش و ورزش افزایش می‌یابد.

2- صاف نگه‌داشتن ستون فقرات: ستون فقرات در حالت خم‌شده و چرخش، بسیار آسیب‌پذیر است، به‌طوری که موارد قابل‌توجهی از حوادث ستون فقرات در این حالت‌ها رخ می‌دهند.

3- جلوگیری از قفل کردن زانو و آرنج: این حالت فشار زیادی روی مینیسک و غضروف‌های مربوط وارد می‌کند، بنابراین باید از قفل کردن زانو و آرنج خودداری کرد.

4- نوشیدن آب کافی: به خاطر داشته باشید دوسوم بدن از آب تشکیل شده است. حتی عضلات و مفاصل حاوی آب هستند. چنانچه بدن با کمبود آب مواجه شود، برای تامین این کمبود از آب موجود در ماهیچه‌ها و مفاصل استفاده می‌کند. از دست دادن آب در بافت‌های ماهیچه‌ای باعث ایجاد گرفتگی در عضلات می‌شود. همچنین با ایجاد خشکی در دیسک‌های بین ستون فقرات می‌تواند باعث فتق یا پارگی دیسک شود. برای جلوگیری از این آسیب‌ها باید در روز حدود 2 لیتر آب بنوشید./