شش و نیم میلیون ایرانی، بی خبر از فشار خون بالای خود

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از بی خبری 6.5 میلیون ایرانی از ابتلا به فشار خون بالا خبر داد و گفت: این میزان ناآگاهی می تواند کشور را با تشدید بحران مرگ زودرس نیمی از ایرانیان مواجه کند.

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از بی خبری 6.5 میلیون ایرانی از ابتلا به «فشار خون بالا» خبر داد و گفت: این میزان ناآگاهی می تواند کشور را با تشدید «بحران مرگ زودرس نیمی از ایرانیان» مواجه کند.
به گزارش «بهپو» از معاونت تحقیقات وزارت بهداشت، ابراز نگرانی «رضا ملک زاده»، نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماری فشار خون، از میزان بالای ناآگاهی از ابتلا به فشار خون در جامعه ایران، درحالی است که مطالعات ملی مختلف هم این حقیقت بسیار تلخ و هشدار دهنده را اثبات کرده اند. مطالعه ای با عنوان «شیوع، آگاهی و عوامل خطر فشار خون بالا» که بر روی 50 هزار زن و مرد 40 تا 75 سال شرکت کننده در مطالعه بزرگ کوهورت گلستان انجام شده نشان داد که 21 هزار و 350 نفر -42 درصد- از افراد مورد بررسی، دارای فشار خون بالا هستند که در بین مبتلایان، فقط 46 درصد از بیماری خود آگاهند و بیش از نیمی از آنها از ابتلا به این بیماری بسیار پرخطر بی خبرند.
همچنین در یک مطالعه ملی ، میزان آگاهی مبتلایان به فشار خون بالا ، 34 درصد برآورد شده و مطالعه دیگری در سطح تهران ، شمار مبتلایان آگاه از ابتلا به بیماری را 50 درصد و مطالعه ای در اصفهان، 43 درصد اعلام کرده است.

بی توجهی مردم و پزشکان، عامل مهم بی خبری از فشار خون بالا

ملک زاده دو علت مهم را برای این بی خبری بسیار پرخطر نام می برد: «عدم توجه کافی جامعه پزشکی و جدی گرفته نشدن فشار خون بالا توسط مردم ؛ که اگر این دو عامل بر طرف شود، شاهد کاهش 25 درصدی مرگهای ناشی از سکته های قلبی و مغزی در ایران خواهیم بود.»

مرگ زودهنگام، تاوان سخت بی خبری از فشار خون

ثبت میزان قابل توجهی مرگ و ناتوانی منتسب به فشار خون بالا در بسیاری از مطالعات ملی تایید شده است؛ چنانچه به گفته ملک زاده، مجری مطالعه بزرگ کوهورت گلستان، نتایج بررسی این مطالعه 50 هزار نفره نشان داده است که 50 درصد مرگ و میرها، ناشی از حوادث قلبی عروقی بوده و در این بین، 33 درصد مرگ و میرهای قلبی عروقی به علت فشار خون بالاست.

مرگ سالانه 33 هزار ایرانی زیر 55 سال به دلیل سکته های قلبی و مغزی

حقیقت تلخ دیگری که معاون تحقیقات وزیر بهداشت به آن اشاره دارد مرگ سالانه 33 هزار ایرانی زیر 55 سال به دلیل سکته های قلبی و مغزی عمدتا ناشی از فشار خون بالا است.
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد علوم پزشکی تهران گفت: «به این آمار تاسف بار، باید سالهای از دست رفته عمر ایرانی ها به دلیل ناتوانی های ناشی از فشار خون بالا را هم افزود که هم اکنون به دو میلیون سال رسیده و 62 درصد نسبت به 25 سال گذشته افزایش یافته و عدد بسیار قابل توجهی است«.

بیماران از پزشک در خواست کنند فشار خونشان کنترل شود

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، رهایی از بحران «افزایش بار فشار خون بالا در ایران» را نیازمند فقط دو گام ساده و عملی دانست: «همه بیماران به هر دلیلی که به مطب ها مراجعه می کنند از پزشک خود بخواهند که فشار خونشان را کنترل کند و متقابلا، همه پزشکان هم خود را ملزم بدانند فشار خون تمام بیماران را فارغ از هر علتی که مراجعه کرده اند، اندازه گیری کنند تا این عامل خطر بیماری های مرگبار در کشور ما تا حدود زیادی کنترل شود«.

نقش مهم مطب ها در پیشگیری از مرگ زودرس با کنترل فشار خون

استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران،نقش پزشکان در مطب ها را در پیشگیری از مرگ زودرس ایرانیان بسیار مهم و موثر دانست و یادآور شد: «پزشکان در هر تخصصی، ابتدا یک پزشک عمومی هستند و توصیه می شود سیستمی در مطب ایجاد کنند و فشار خون تمام بیماران بزرگسال مراجعه کننده را بدون استثنا اندازه گیری کنند.»
او تصریح کرد: «کنترل فشار خون به عنوان بیماری که عمر انسان را کوتاه می کند، از هر بیماری دیگری مهمتر است ؛ این کار را یک پرستار و حتی منشی مطب هم می تواند انجام دهد و چنین اقدام ساده ای نتایج بسیار مهمی برای نظام سلامت کشور در پیشگیری از مرگهای زودرس که نصف جمعیت ایران را گرفتار کرده است، خواهد داشت. علاوه بر همت پزشکان، مردم هم باید اندازه گیری فشار خون در مطبها را یک امر لازم بدانند و آن را حتی اگر مبتلا نیستند، از پزشک خود درخواست کنند.»

کنترل فشار خون، از چه سنی و در چه فواصلی ضروری است؟

معاون تحقیقات وزیر بهداشت با هشدار نسبت به این که نیمی از جمعیت ایران با رسیدن به سن 55 سالگی مبتلا به فشار خون بالا می شوند تاکید کرد: «همه افراد باید از سن 35 سالگی فشار خون خود را چک کنند . اندازه گیری فشار خون باید اساسا هر ماه یا دست کم هر دو یا سه ماه انجام شود و در این بین ، افراد مشکوک به فشار خون بالا در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرده و تحت درمان قرار گیرند«.

پزشکان با گایدلاین جدید فشار خون همراهی کنند

استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، فشار خون را یک بیماری خاموش و بی علامت و به همین دلیل خطرناک تا حد مرگبار و در عین حال، بی حالی و خستگی عمومی و هم سردرد را دو نشانه شایع و مهم خطر فشار خون بالا دانست.
ملک زاده مردم را به این نکته توجه داد که بر اساس گایدلاین جدیدجهانی، فشار خون طبیعی، سیستولیک زیر 120 میلی متر جیوه و دیاستولیک زیر 80 میلی متر جیوه ، فشار خون افزایش یافته ، سیستولیک بین 120 تا 129 میلی متر جیوه و دیاستولیک 80 میلی متر جیوه است. پرفشاری خون مرحله یک ، سیستولیک 130 تا 139 میلی متر جیوه یا دیاستولیک 80 تا 90 میلی متر جیوه و پرفشاری خون مرحله دو و خطرناک معادل یا بالاتر از 140 میلی متر جیوه و دیاستولیک معادل یا بالاتر از 90 میلی متر جیوه است
او تاکید کرد: «در افراد دارای سابقه بیماری های قلبی عروقی و فشار خون 130 میلی متر جیوه ، درمان دارویی پیشگیرانه توصیه می شود. در افراد فاقد سابقه بیماری های قلبی عروقی، اما دارای خطر 10 درصدی بروز این بیماری ها تا 10 سال آینده که فشار خون سیستولیک معادل یا بالاتر از 130 میلی متر جیوه دارند، درمان دارویی به عنوان پیشگیری اولیه توصیه می شود.»
ملک زاده خاطرنشان کرد: «تعریف جدید فشار خون در گایدلاین جهانی ، اهداف مهمی را برای پیشگیری اولیه و ثانویه فشار خون بالا از جمله مرگ و ناتوانی زودرس مد نظر قرار داده که بسیار بهتر است پزشکان با استانداردهای این تعریف، فشار خون را کنترل و مردم هم با آن همراهی کنند.»

لزوم داشتن دستگاه فشارسنج در خانه

او فشار خون را یک بیماری صد در صد قابل درمان دانست که در عین حال اگر معالجه نشود ممکن است به طور ناگهانی عاقبتی مرگبار و یا بسیار ناتوان کننده برای فرد مبتلا رقم زند.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: «یکی از راه های ساده کنترل فشار خون، استفاده از دستگاه های فشارسنج در منزل است. ضروری است که همه خانواده ها این دستگاه را داشته باشند و فشار خون افراد بویژه کسانی که در معرض خطر هستند، به طور مرتب چک شده و در صورت داشتن فشار خون بالا به پزشک مراجعه شود«.

دو مشکل جدی : عدم درمان و درمان ناقص

افزایش شمار مرگ های منتسب به فشار خون بالا به عنوان مهمترین عامل خطر سکته های قلبی و مغزی در ایران، علاوه بر بی خبری حیرت انگیز 6٫5 میلیون ایرانی از ابتلا به این بیماری، با دو مشکل جدی «عدم کنترل» و هم «درمان ناقص فشار خون» در بین افرادی روبروست که از ابتلای خود آگاهند اما پیامدهای غافلگیرکننده فشار خون همچنان آنها را تهدید می کند.

چرا نیمی از افراد تحت کنترل فشار خون، موفق به درمان نشده اند؟

نتایج مطالعه کوهورت پارس در استان فارس نشان داده است که تنها 50 درصد مبتلایان فشار خون که از بیماری خود اطلاع دارند، بیماری شان کنترل می شود و در بین افرادی که فشار خونشان کنترل می شود هم، فقط 50 درصد درمان می شوند.
بررسی نمونه های حاضر در مطالعه کوهورت گلستان هم حاکی از آن بوده که تنها 32 درصد افراد مبتلا به فشار خون شناسایی شده، بیماری را تحت کنترل داشته اند.
نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماری فشار خون درباره علت کنترل نشدن یا درمان ناقص فشار خون بالا در افراد مطلع از بیماری هم گفت: «یکی از مشکلات موجود در درمان فشار خون، انجام ندادن هیچ گونه اقدامی برای درمان، علی رغم آگاهی از ابتلاست. مشکل دیگر، نقص در روند درمان است؛ به طوری که داروها به درستی و کامل مصرف نمی شوند. به عنوان مثال، هر قرص 8 ساعت در خون فرد باقی می ماند و ممکن است بنا به تشخیص پزشک معالج نیاز به تجدید قرص باشد اما بیمار این دستور را رعایت نکرده باشد.»
به گفته او، احتمال ابتلا به فشار خون بالا با افزایش سن، بیشتر می شود و به همین دلیل ممکن است افراد مبتلا در سنین بالا نیاز به قرص های بیشتری داشته باشند یا قرص های خود را با دستور پزشک، برای کنترل بهتر فشار خون تغییر دهند. اما آنچه بسیار مهم است تکمیل روند درمان و اطمینان از تحت کنترل بودن فشار خون است.
ملک زاده «درمان کامل» فشار خون را به اندازه شروع درمان و کنترل آن، ضروری دانست و گفت: «عدم درمان کامل فشار خون در جمعیت بالایی از افراد آگاه از ابتلا، درحالیست که هم اکنون داروهای درمان فشار خون با کیفیت بسیار مناسب و ارزان در کشور تولید می شوند و در دسترس هستند«.

عوامل خطر فشار خون بالا

رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران عوامل متعددی را در ابتلای فرد به بیماری فشار خون موثر دانست که از آن جمله مصرف بالای نمک، بی تحرکی یا عدم تحرک کافی، اضافه وزن و چاقی، چربی خون بالا، مصرف الکل، رژیم غذایی ، منطقه محل سکونت ، سبک زندگی، ژنتیک، آلودگی هوا ، استرس و فشارهای ناشی از آن و حتی برخی عوامل موثر در فرایند رشد جنین و دوران کودکی هستند.

مصرف نمک 12 درصد ایرانیان در محدوده سالم است

به گفته معاون تحقیقات وزیر بهداشت اما، در این میان افزایش شمار مبتلایان فشار خون در ایران بیش از همه متوجه چند عامل مهمتر است که از آن جمله مصرف زیاد نمک و چاقی است. مصرف روزانه نمک در ایران بیش از دو برابر استاندارد جهانی است به طوری که در دنیا 5 گرم و در ایران 11 گرم است. همچنین مصرف نمک در بین زنان ایرانی حدود سه برابر مردان است. بر پایه نتایج مطالعه بر روی جمعیت ایران در سال 95، مصرف نمک تنها در 12 درصد مردم ، محدوده سالم را رعایت کرده است.

29 میلیون ایرانی چاق و دارای اضافه وزن هستند

فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد ، افزایش چاقی و بی تحرکی در ایران را به عنوان عامل مهم فشار خون بالا، یک نگرانی جدی دانست و گفت: «درحالی که 80 درصد ایرانی ها تحرک بدنی کافی ندارند شمار افراد چاق و دارای اضافه وزن در ایران به 29 میلیون نفر رسیده است که این هم هشدار جدی برای افزایش شمار مبتلایان به فشار خون است«.

فشار خون کنترل نشده، مهمترین عامل نارسایی کلیوی

به گزارش «بهپو» به نقل از «ایرنا»، بر اساس مطالعه جهانی بار بیماری ها ، بیماری های نارسایی کلیوی و دیابت پس از بیماری های قلبی و عروقی و سکته های قلبی و مغزی سهم زیادی از بار بیماری فشار خون بالا را به خود اختصاص می دهند و این درحالیست که وضعیت ایران در خصوص افزایش شمار مبتلایان نارسایی کلیه، بالا و نگران کننده توصیف می شود. در کنار تهدیدات جانی این دسته از بیماران، هزینه های سرسام آور دیالیز هر بیمار کلیوی را که میلیون ها تومان در سال است باید به این افسوسها افزود.
به گفته ملک زاده، پرفشاری خون احتمال ابتلا به کم کاری کلیه را به طور متوسط تا بیش از 50 درصد افزایش می‌دهد و هرچه متوسط فشارخون و وزن فرد مبتلا با سرعت بیشتری افزایش پیدا کند، خطر کم‌کاری کلیه‌ها هم بیشتر می شود؛ بنابراین اگر افراد، قادر به کاهش فشارخون و وزن خود نیستند ، دست کم می‌توانند مانع افزایش فشار خون و وزن شده و از خطر کم‌کاری کلیوی بکاهند./