نیازی به آزمایش ویتامین دی نیست، مکمل بخورید

«کمبود ویتامین D» در همه گروه های سنی دیده می شود و غذایی که سرشار از «ویتامین D» باشد معمولا در سفره غذایی ما ایرانی ها وجود ندارد. تامین ویتامین D مورد نیاز بدن از راه مکمل ها از جمله راه های مورد بحث است و این سوال که آیا می توان بدون انجام آزمایش مکمل ویتامین D مصرف کرد، اصلی ترین چالش این ماجراست.

«کمبود ویتامین D» در همه گروه های سنی دیده می شود و غذایی که سرشار از «ویتامین D» باشد معمولا در سفره غذایی ما ایرانی ها وجود ندارد. با توجه به اینکه کمبود ویتامین D در بروز بسیاری از بیماری های غیر واگیر مانند بیماری های قلبی عروقی و ام اس نقش مهمی دارد، مساله جدی برای سیستم درمانی کشور محسوب می شود. البته راه های مختلفی برای تامین ویتامین D مورد نیاز بدن وجود دارد؛ که از آن جمله می توان به غنی سازی محصولات غذایی اشاره کرد، ولی شیوه مکمل یاری هم از جمله راه های مورد بحث است؛ که در آن می بایست به مواردی از قبیل حفظ کیفیت محصول، تامین ویتامین D مورد نیاز بدن و انتخاب نوع ماده غذایی مناسب برای غنی سازی توجه کرد.
به گزارش «بهپو»، از آن جا که آزمایش سنجش میزان ویتامین D هزینه های میلیاردی بر سیستم درمان کشور تحمیل می کند، سوال این جاست که: «آیا می توان بدون آزمایش هم مکمل این ویتامین را مصرف کرد؟»، «آیا نیاز بدن به ویتامین D با مصرف مکمل تامین می شود؟» و «آیا مکمل های موجود در بازار استانداردهای لازم را دارند؟» برای یافتن پاسخ این سوالات این مقاله را با دقت مطالعه کنید.
«بهپو» در متن پیش رو به توصیه های «زهرا عبداللهی»، متخصص علوم تغذیه و رییس دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و «علی اکبر سیاری» متخصص اطفال و فوق تخصص گوارش کودکان اشاره کرده است.

آیا همه مردم باید برای تعیین میزان کمبود ویتامین D آزمایش بدهند؟

زهرا عبداللهی، متخصص علوم تغذیه در پاسخ به این سوال می گوید: «خیر، نیازی به این کار نیست، زیرا بر اساس مطالعاتی که وزارت بهداشت انجام داده است کمبود ویتامین D در همه گروه های سنی شایع است و به دلیل شیوع بالای این مشکل، کمیته کشوری و مشورتی پیشگیری از کمبود ویتامین D در وزارت بهداشت تشکیل شده است. در این کمیته کارشناسان بین المللی هم عضو هستند. توصیه این است که همه افراد جامعه مکمل ویتامین D را در یک دوز معین مصرف کنند، این دوز معین ایمن است. با محاسبه اینکه با مصرف یک مکمل 50 هزار واحدی ویتامین D در ماه خطر اوردوز و مسمومیت وجود ندارد، می توان به افراد 12 تا 70 ساله توصیه کرد که هر ماه یک مکمل ویتامین D 50 هزار واحدی بخورند و نیازی به آزمایش ندارند زیرا هزینه اضافی در بر دارد که هم به فرد و هم به نظام سلامت تحمیل می شود.»
او در ادامه افزود: «تمام مطالعات نشان داده اند 70 تا 80 درصد مردم کمبود ویتامین D دارند و دوزی که اعلام کرده ایم دوز ایمن است. در گروه سنی 2 تا 12 سال هر ماه فرد باید یک قرص 50 هزار واحدی بخورد و برای بچه های زیر 2 سال مکمل یاری داریم که قطره A + D داده می شود. البته در حال حاضر به جای اینکه از 2 هفته بعد از تولد، طبق دستورالعمل قبلی مصرف قطره A + D شروع شود، روز سوم تا پنجم بعد از تولد باید به بچه ها این قطره را داد. بنابراین دوزهای اعلام شده هیچ خطری ندارند و در کمیته هم توصیه شده است که نیازی به آزمایش نیست زیرا این دوز ها پیشگیرانه محسوب می شوند.»

بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم کمبود ویتامین D داریم؟

سیاری هم در رابطه با دوز ایمن ویتامین D می گوید: « با توجه به شیوع کمبود ویتامین D در کشور باید با استفاده از مکمل های این ویتامین در گروه های مختلف سنی از بیشتر شدن کمبود آن پیشگیری کنیم. البته برای پیشگیری از کمبود این ویتامین حتما نیازی به آزمایش نیست و با تجویز دوز ایمن می توان از کمبود آن جلوگیری کرد. دوز ایمن 400 واحد برای کودکان تا 2 سالگی، 50 هزار واحد هر 2 ماه یک بار برای کودکان 2 تا 12 سال، 50 هزار واحد در ماه برای سنین 12 تا 70 سال و هر 2 هفته یک بار یک دوز 50 هزار واحدی برای افراد بالای 70 سال است. البته دوز ایمن برای پیشگیری از کمبود این ویتامین در خانم های باردار روزانه 1000 واحد –از شروع بارداری تا هنگام زایمان- محسوب می شود. اگر نیاز باشد برای افراد دوز درمانی تجویز کنیم، حتما باید آزمایش بدهند و مطابق آن مکمل تجویز می کنیم. در کل دوز درمانی برای افرادی تجویز می شود که کمبود شدید ویتامین D دارند. لازم به یادآوری است هفته ای یک قرص یا آمپول ویتامین D برای افرادی که کمبود شدید ویتامین D ندارند، با امکان خطر مسمومیت همراه است. از جمله عوارض این مسمومیت گرفتگی عروق و سکته قلبی است.»

مصرف محصولات غنی شده با ویتامین D تا چه حد کمبود این ویتامین را بر طرف می کند؟

عبداللهی ادامه می دهد: « توجه داشته باشید مردم باید در کنار خوردن مکمل، محصولات غنی شده موجود در بازار را مصرف کنند. امروزه تعداد محصولات غنی شده در بازار مصرف بیشتر شده و 50 کارخانه تولید کننده محصولات لبنی مجوز غنی سازی را گرفته و شیر و ماست غنی شده به بازار عرضه کرده اند، اما مکمل یاری در مدت معینی انجام می شود و تجربه نشان داده مصرف آن دایمی نیست. در حال حاضر غنی سازی آرد با ویتامین D هم در دست اجراست و در این زمینه از دو مشاور «سازمان جهانی بهداشت» و «یونیسف» کمک گرفته ایم. قرار است علاوه بر آهن و اسید فولیک، ویتامین D هم به آرد اضافه شود. همچنین غنی سازی روغن با ویتامین D تایید و تصویب شده و در حال حاضر دو تولید کنند روغن، محصولشان را با ویتامین D غنی کرده اند. منابع غذایی غنی از ویتامین D وجود ندارند و تنها مقدار کمی در زرده تخم مرغ و ماهی یافت می شود که خوردن آن ها نیز نیاز بدن را تامین نمی کند. بنا بر این حتما محصولات غذایی غنی شده باید وارد برنامه غذایی شوند.»

بیشتر بخوانید: آیا لازم است ویتامین D مصرف کنم؟

اینکه 22 درصد مکمل ها استاندارد نیستند نگران کننده به نظر می آید، چه باید کرد؟

عبداللهی پاسخ می دهد: «این موضوع مربوط به طرح تحقیقاتی در مرکز تحقیقات گوارش و تغذیه بیمارستان مفید است که روی مکمل های کودکان کار کردند و مربوط به قطره مولتی ویتامین A + D است. در واقع این تحقیق بررسی کرد که آیا مکمل های موجود در بازار اعم از ایرانی و خارجی فرمولاسیون و استاندارد های وزارت بهداشت را رعایت می کند یا نه. یعنی 1500 واحد ویتامین A و 400 واحد ویتامین D و 15 میلی گرم آهن را به بدن کودک می رساند یا نه. اگر این میزان نباشد؛ یعنی استاندارد وزارت بهداشت را ندارد و مادران باید مکمل هایی را برای کودکانشان تهیه کنند که میزان ذکر شده از ویتامین ها را داشته باشد. این بررسی نشان داد 22 درصد مکمل های داخلی و خارجی این مقادیر را رعایت نکرده اند و قرار است این بررسی به سازمان غذا و دارو فرستاده شود تا اصلاح های لازم اعمال شود.»
او در گفتگو با «هفته نامه سلامت» هشدار داد: « مورد مصرف هر دارویی مشخص است. آمپول تزریقی است و اصلا توصیه نمی شود که مردم آمپول را بشکنند و آن را بخورند.»/