بازگشت به زندگی پس از حوادث تلخ

«اختلال استرس پس از سانحه» یک عارضه روحی است که با تجربه یک اتفاق ناگوار بروز می کند. از جمله نشانه های اختلال استرس پس از سانحه، یادآوری خاطره تلخ رخ داده، کابوس، اضطراب شدید و تصورات غیر قابل کنترل در مورد حادثه است.

اینجا مطب روانپزشکی است. همه در سکوت منتظر نوبت هستند. ریحانه جوان بی اعتنا و بی حوصله کنار مادر نشسته، کسی لبخند نمی زند. مادر نگاهی پر حسرت به دختر می اندازد. پس از زلزله دلخراش کرمانشاه، انگار ریحانه به انسان دیگری تبدیل شده؛ مثل این که موجودی ناسازگار، خشمگین، زودرنج و نا امید در کالبد او جا خشک کرده است. چند ماهی است که شب ها کابوس می بیند و روزها روبروی عکس پدر اشک می ریزد. گاهی بسیار غمگین است و گاهی بسیار خشمگین. از دانشگاه و جمع دوستان کناره گرفته و در کنج خانه با یاد آوری خاطره دردناک آن شب سرد سوگواری می کند.
به گزارش «بهپو»، «اختلال استرس پس از سانحه» یا « اختلال استرس پس آسیبی» که با نام «PTSD» هم شناخته می شود، یک عارضه روحی است که با تجربه یک اتفاق ناگوار بروز می کند. از جمله نشانه های اختلال استرس پس از سانحه، یادآوری خاطره تلخ رخ داده، کابوس، اضطراب شدید و تصورات غیر قابل کنترل در مورد حادثه است.
بیشتر افرادی که دچار سانحه های ناگوار می شوند، به طور موقت در سازگاری و کنار آمدن با آن مشکل خواهند داشت، اما به مرور زمان و با قرار گرفتن تحت مراقبت های مناسب بهبود خواهند یافت، اما اگر علایم وخیم تر شود، ماه ها یا سال ها طول بکشد یا در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد کند، احتمالا دچار اختلال استرس پس از سانحه شده است. البته بهتر است بدانید با درمان های صحیح، علایم کاهش می یابند و عملکرد فرد بهبود پیدا می کند. آشنایی با اختلال استرس پس از سانحه به شما در یاری رساندن به عزیزانتان کمک می کند.

اختلال استرس پس از سانحه چه علایمی دارد؟

نشانه های اختلال استرس پس از سانحه ظرف یک ماه پس از حادثه بروز می کند، اما گاهی ممکن است این نشانه ها تا سال ها پنهان بمانند. این علایم منجر به بروز مشکلات شدیدی در ارتباط های اجتماعی و کاری می شوند. همچنین ممکن است در توانایی عملکرد روزانه اختلال ایجاد کنند.
نشانه های اختلال استرس پس از سانحه به چهار دسته تقسیم می شوند: افکار مزاحم، فرار روانی، تغییر منفی افکار و خلق و خو و تغییر در واکنش های جسمی و روحی. نشانه ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است با گذر زمان تغییر کنند.

افکار مزاحم

بازگشت مکرر و ناخواسته به خاطرات حادثه ناگواری که رخ داده است
تصور اینکه باز چنین اتفاقی می افتد
کابوس یا خواب های وحشتناک از حادثه رخ داده
استرس شدید روحی یا واکنش های فیزیکی به چیزی که فرد را به یاد سانحه می اندازد

فرار روانی

تلاش برای فرار از افکار مربوط به حادثه یا صحبت در مورد آن
اجتناب از مکان ها، فعالیت ها یا افرادی که فرد را به یاد سانحه می اندازند

تغییرات منفی افکار و خلقیات

افکار منفی درباره خود، دیگران و زندگی
نا امیدی از آینده
مشکل حافظه مثل به یاد نیاوردن نکات مهم حادثه
اشکال در حفظ روابط نزدیک
گوشه گیری از دوستان و خانواده
علاقه نداشتن به انجام کارهایی که قبلا دوست داشتید
اشکال در حس عواطف مثبت
احساس بی حسی روحی

تغییر در واکنش های جسمی و روحی

این تغییرات که با نام «انگیختگی» شناخته می شوند به شرح زیر هستند:
شخص به سادگی می ترسد یا با صدای کوچکی از جا می پرد
همیشه احساس خطر می کند و حالت تدافعی دارد
رفتارهای مخرب از او سر می زند، مثلا رانندگی بسیار سریع
اشکال در خواب راحت
اشکال در تمرکز
تحریک پذیری، عصبانیت ناگهانی یا رفتارهای تهاجمی
احساس شرم یا گناه

در کودکان شش ساله و کمتر از آن علایم به صورت زیر است:

صحنه سازی حادثه در خلال بازی ها
خواب های ترسناک که می تواند در مورد حادثه باشد یا نباشد

علایم ممکن است شدید شوند؛ شدت علایم، با گذر زمان تغییر می کند. وقتی فرد به هر علتی دچار استرس شود یا چیزی ببیند که یاد آور خاطره سانحه باشد، احتمال بالا رفتن شدت علایم بیشتر می شود. مثلا شنیدن صدای ترمز شدید اتومبیل، صحنه یک دعوا یا دیدن خبر تجاوز به شخصی در روزنامه می توانند فرد را به یاد حادثه تلخ گذشته بیندازند.

زمان مراجعه به پزشک

اگر افکار و احساسات مزاحم بیش از چند ماه ادامه داشت و در صورتی که این احساسات شدید بودند یا مزاحم به دست گرفتن کنترل زندگی شوند با پزشک مشورت کنید. تحت درمان قرار گرفتن از بدتر شدن علایم جلوگیری می کند.

فکر خودکشی

علایم اختلال استرس پس از سانحه گاه آنقدر بر حال روحی فرد تاثیر منفی می گذارد که به خودکشی فکر می کند. اگر فکر خود کشی به سرتان زد، بی درنگ از طریق موارد زیر کمک دریافت کنید:

به یکی از عزیزان یا دوستان نزدیکتان مراجعه کنید
به یکی از روحانیون یا سخنران های دینی خود مراجعه کنید
به روانپزشک یا مشاور مراجعه کنید

اگر شخصی در معرض خطر خودکشی بود تا زمانی که مطمئن شوید ایمنی او تامین شده است، او را تنها نگذارید. با اورژانس تماس بگیرید یا اگر می توانید با حفظ ایمنی او را به بیمارستان برسانید.

عواملی که باعث اختلال استرس پس از سانحه می شوند

اختلال استرس پس از سانحه با دیدن، شنیدن یا قرار گرفتن در موقعیت یک سانحه بروز می کند.
پزشکان دقیقا نمی دانند چرا بعضی افراد به این اختلال دچار می شوند. اختلال استرس پس از سانحه مثل بسیاری از بیماری ها به دلیل مجموعه ای از عوامل بروز می کند؛ که در زیر به تعدادی از آنها اشاره می شود:

تجربه های پر استرس چه از نظر تعداد و چه از نظر شدت در زندگی
استعداد ارثی ابتلا به بیماری های روحی، مثلا داشتن سابقه خانوادگی اضطراب یا افسردگی
ویژگی های ارثی که با نام خلق و خو شناخته می شود
طریقه ای که مغز مواد شیمیایی و هورمون های پاسخ دهنده به استرس را تنظیم می کند

عواملی که خطر اختلال استرس پس از سانحه را افزایش می دهند

افراد در همه سنین می توانند به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا شوند. البته بعضی از عوامل احتمال این عارضه را بیشتر می کنند. به عنوان مثال:

اگر حادثه شدید یا طولانی مدت باشد
سابقه تجربه حادثه مشابه در گذشته
شغلی که احتمال عارضه های روحی و روانی ناشی از سانحه در آن بیشتر است مانند مشاغل نظامی و یا امداد رسانی
وجود عارضه دیگر روحی مثل اضطراب و افسردگی
سوء مصرف مواد مخدر
نبود حمایت عاطفی از سوی دوستان و خانواده
ابتلای یکی از اعضای خانواده به مشکلات روحی مثل اضطراب و افسردگی

چه وقایعی فرد را در معرض اختلال استرس پس از سانحه قرار می دهد؟

از جمله شایع ترین حوادث می توان به موارد زیر اشاره کرد:
برخورد های خشن فیزیکی، کودک آزاری، تجاوز، آزار جسمی، تهدید با اسلحه، تصادف، آتش سوزی، فجایع طبیعی، سرقت، سانحه هوایی، آدم ربایی، شکنجه، تشخیص بیماری خطرناک، حمله تروریستی

اختلال استرس پس از سانحه چه عوارضی به دنبال دارد؟

اختلال استرس پس از سانحه می تواند کار، روابط انسانی، سلامتی، خوشی ها و تمام زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. ابتلا به این اختلال احتمال مشکلات روحی زیر را بالا می برد:

افسردگی و اضطراب
مصرف مواد مخدر
اختلالات گوارشی
فکر یا اقدام به خودکشی

چه کنیم که پس از حوادث تلخ، زودتر به زندگی برگردیم؟

«مایوکلینیک»، با اشاره به اینکه «پس از یک حادثه تلخ بسیاری از افراد در ابتدا علایمی شبیه اختلال استرس پس از سانحه خواهند داشت و نمی توانند از فکر کردن به آن حادثه دست بکشند» می نویسد: «ترس، اضطراب، عصبانیت، افسردگی و احساس گناه واکنش های شایع پس از یک حادثه ناگوار است. البته بیشتر افرادی که دچار چنین حوادثی می شوند علایم بلند مدتی نخواهند داشت.»
با دریافت حمایت درمانی و عاطفی از بدتر شدن علایم و تبدیل آن به اختلال استرس پس از سانحه جلوگیری می شود. این حمایت ها می تواند به صورت بازگشت به آغوش خانواده و عزیزان، مراجعه به مشاور روانی مجرب یا قرار گرفتن در محیط های مذهبی باشد./