دکتر محمدباقر اولیا در مصاحبه با کلینیک آنلاین پزشکی، درک مفهوم روماتیسم و تشخیص و ارجاع به موقع بیماران روماتیسمی را یک چالش اساسی در سطح دنیا دانست و افزود روماتیسم از جمله مهم ترین و پیچیده ترین مقوله های طب است که بیشترین ابهام در مورد علتشناسی آن وجود دارد به طوری که به علت مولتی فاکتوریال بودن روماتیسم در بسیاری از موارد تشخیص آن پنهان می ماند.
دکتر محمدباقر اولیا فوق تخصص روماتولوژی و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی یزد در مصابحه با کلینیک آنلاین پزشکی گفت: درک مفهوم روماتیسم و تشخیص و ارجاع به موقع بیماران روماتیسمی یک چالش اساسی در سطح دنیا است.
ایشان روماتیسم را جزو مهمترین و پیچیده ترین مقوله های طب برشمرد که بیشترین ابهام در مورد علتشناسی آن وجود دارد به طوری که به علت مولتی فاکتوریال بودن روماتیسم در بسیاری از موارد با توجیهات ریاضی و منطقی ظاهرا قابل توجیه نیست.
روماتیسم یک بیماری خودایمنی است. به این معنی که سیستم ایمنی، بافت های بدن را به جای باکتری ها و ویروس ها مورد حمله قرار می دهد که نتیجه آن ایجاد التهاب در بدن است. معمولا التهاب با سرعت نسبتا زیادی از بین می رود اما در روماتیسم یک فرآیند طولانی مدت (مزمن) است.
دکتر اولیا با اشاره به اینکه روماتیسم یک التهاب کنترل نشده است که بالقوه می تواند به هر قسمتی از بدن (مفاصل، کلیه ها، چشم، ریه یا مغز) آسیب پایدار بزند خاطرنشان کردند: هر چند درد مفاصل و ستون فقرات برجسته ترین علایم روماتیسم هستند لیکن هر شکایتی در بدن میتواند بالقوه علامتی از روماتیسم باشد.
وی ویژگی دردهای روماتیسمی که آن را از سایر دردها متمایز می کند را شروع از سن زیر 40-50 سال، تشدید علایم با استراحت بیشتر و خستگی و خشکی صبحگاهی است دانست و خاطرنشان کرد: اکثر مبتلایان به بیماریهای روماتیسمی زنان هستند، از دلایل احتمالی آن وجود هورمون استروژن و سطح بسیار پایین هورمون های آندروژنیک (که تا حدی اثرات ضد روماتیسمی دارد) در زنان است. ظرافت بیشتری که در ساختارخلقت زنان وجود دارد احتمال آسیببیشتر ارگانهای داخلی بدن را در خانمها افزایش می دهد.
ایشان در پاسخ به سوال ما که آیا روماتیسم مسری است خاطرنشان کردند: برای بیماری روماتیسم مثل بیماریهای عفونی واگیردار ویروسی و میکروبی، انتقال "فرد به فرد" مطرح نیست.
دکتر اولیا با اشاره به زنانی که روماتیسم دارند و می خواهند باردار شوند افزودند: خیلی از مواقع به دنبال تغیرات هورمونی خاصی که به دنبال شرایطی همچون حاملگی رخ میدهد، ممکن است کاهش یا افزایش علائم روماتیسم را داشته باشیم، البته بعد از خاتمه حاملگی به ویژه در زمان شیردهی با توجه به ترشح هورمون پرولاکتین، امکان بروز این بیماریها افزایش مییابد لذا اکثر دردهایی مفصلی و کمر یا لگن که در دوران پس از زایمان ایجاد میشود نیازمند مشاوره با یک پزشک متخصص روماتولوژی است.
وی با تصریح به این نکته مهم که روماتیسم و عفونت شباهت زیادی به هم دارند گفتند: متاسفانه عدم تسلط کادر درمانی به مفهوم روماتیسم و یا وابستگی افراطی پزشکان به آزمایش و تصویربرداری منجر به مصرف روز افزون غیر منطقی آنتی بیوتیک های گران قیمت با توجیه "مقاومت میکروبی" به آنتی بیوتیکهای قدیم در کشور شده است که متاسفانه در بسیاری از نقاط کشور، مراکز دانشگاهی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. مجاری ادراری، تنفسی، سینوسها و حتی پوست میتواند بستر مناسبی برای ایجاد التهاب وعفونتهای ثانویه باشد اما زمینه اصلی این گونه عفونتها برای بسیاری از پزشکان قابل شناسایی نیستند لذا در این قبیل موارد تنها عفونتهای ظاهری شخص به صورت مکرر درمان میشود و به همین دلیل بعضی از بیماران، بدلیل پاسخ نسبی یا ظاهری به آنتیبیوتیک، عمری را با مصرف آنتیبیوتیکهای مختلف سپری میکنند بی آن که متوجه ابتلا به التهاب زمینه ای یا بیماری روماتیسم بعنوان عامل زمینه ای باشند.
ایشان تاثیر مصرف برخی غذاها بر تشدید یا بهبود علائم روماتیسم رل رد نکردند و اظهار کردند: بسیاری از بیماران به ویژه افراد بالای 40 یا 45 سال تشدید مشکلات روماتیسمی در ارتباط با مصرف مواد غذایی خاص را تجربه کرده اند.عموما این غذاها در فرهنگ سنتی ما در گروه غذاهای با طبع "سرد" طبقه بندی میشوند. مصرف افراطی یک سری اغذیه زمینه را برای تشدید دردهای روماتیسمی فراهم میکند. گاهی با تعدیل برنامه تغذیه ای غیرمناسب برای یک بیمار، وضعیت بهتری را در بیماران مشاهده میکنیم، هر چند غذا صرفاً نمیتواند به عنوان یک علت برای بیماریهای روماتیسمی کلاسیک مطرح باشد.
ایشان روماتیسمهای مفصلی (لوپوس و آرتریت روماتوئید)، ستون فقرات (اسپوندیلیت)، پوستی (اسکلرودرمی)، عضلانی (پولی میوزیت)، عروقی (واسکولیت)، غدد بزاقی و اشکی (بیماری شوگرن) و قلبی را از اشکال اصلی روماتیسمهای کلاسیک برشمرد و در این مورد گفت: روماتیسم انواع مختلفی و گسترده ای دارد که موارد فوق، تنها شناختهشدهترین آنها هستند.
دکتر اولیا در پایان توصیه کردند: هر کجای بدن که التهابی مزمن، مقاوم به درمان یا تکرارشونده با یا بدون عامل مشخص بیرونی (مثل عفونت) مشاهده شود (مثلا کولیت، پروستاتییت، سینوزیت، اوتیت یا التهاب چشم) باید به وجود التهاب روماتیسمی زمینه ای مشکوک شد و در این رابطه به "متخصص مجتهد" این رشته مراجعه کرد./
ایشان روماتیسم را جزو مهمترین و پیچیده ترین مقوله های طب برشمرد که بیشترین ابهام در مورد علتشناسی آن وجود دارد به طوری که به علت مولتی فاکتوریال بودن روماتیسم در بسیاری از موارد با توجیهات ریاضی و منطقی ظاهرا قابل توجیه نیست.
روماتیسم یک بیماری خودایمنی است. به این معنی که سیستم ایمنی، بافت های بدن را به جای باکتری ها و ویروس ها مورد حمله قرار می دهد که نتیجه آن ایجاد التهاب در بدن است. معمولا التهاب با سرعت نسبتا زیادی از بین می رود اما در روماتیسم یک فرآیند طولانی مدت (مزمن) است.
دکتر اولیا با اشاره به اینکه روماتیسم یک التهاب کنترل نشده است که بالقوه می تواند به هر قسمتی از بدن (مفاصل، کلیه ها، چشم، ریه یا مغز) آسیب پایدار بزند خاطرنشان کردند: هر چند درد مفاصل و ستون فقرات برجسته ترین علایم روماتیسم هستند لیکن هر شکایتی در بدن میتواند بالقوه علامتی از روماتیسم باشد.
وی ویژگی دردهای روماتیسمی که آن را از سایر دردها متمایز می کند را شروع از سن زیر 40-50 سال، تشدید علایم با استراحت بیشتر و خستگی و خشکی صبحگاهی است دانست و خاطرنشان کرد: اکثر مبتلایان به بیماریهای روماتیسمی زنان هستند، از دلایل احتمالی آن وجود هورمون استروژن و سطح بسیار پایین هورمون های آندروژنیک (که تا حدی اثرات ضد روماتیسمی دارد) در زنان است. ظرافت بیشتری که در ساختارخلقت زنان وجود دارد احتمال آسیببیشتر ارگانهای داخلی بدن را در خانمها افزایش می دهد.
ایشان در پاسخ به سوال ما که آیا روماتیسم مسری است خاطرنشان کردند: برای بیماری روماتیسم مثل بیماریهای عفونی واگیردار ویروسی و میکروبی، انتقال "فرد به فرد" مطرح نیست.
دکتر اولیا با اشاره به زنانی که روماتیسم دارند و می خواهند باردار شوند افزودند: خیلی از مواقع به دنبال تغیرات هورمونی خاصی که به دنبال شرایطی همچون حاملگی رخ میدهد، ممکن است کاهش یا افزایش علائم روماتیسم را داشته باشیم، البته بعد از خاتمه حاملگی به ویژه در زمان شیردهی با توجه به ترشح هورمون پرولاکتین، امکان بروز این بیماریها افزایش مییابد لذا اکثر دردهایی مفصلی و کمر یا لگن که در دوران پس از زایمان ایجاد میشود نیازمند مشاوره با یک پزشک متخصص روماتولوژی است.
وی با تصریح به این نکته مهم که روماتیسم و عفونت شباهت زیادی به هم دارند گفتند: متاسفانه عدم تسلط کادر درمانی به مفهوم روماتیسم و یا وابستگی افراطی پزشکان به آزمایش و تصویربرداری منجر به مصرف روز افزون غیر منطقی آنتی بیوتیک های گران قیمت با توجیه "مقاومت میکروبی" به آنتی بیوتیکهای قدیم در کشور شده است که متاسفانه در بسیاری از نقاط کشور، مراکز دانشگاهی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. مجاری ادراری، تنفسی، سینوسها و حتی پوست میتواند بستر مناسبی برای ایجاد التهاب وعفونتهای ثانویه باشد اما زمینه اصلی این گونه عفونتها برای بسیاری از پزشکان قابل شناسایی نیستند لذا در این قبیل موارد تنها عفونتهای ظاهری شخص به صورت مکرر درمان میشود و به همین دلیل بعضی از بیماران، بدلیل پاسخ نسبی یا ظاهری به آنتیبیوتیک، عمری را با مصرف آنتیبیوتیکهای مختلف سپری میکنند بی آن که متوجه ابتلا به التهاب زمینه ای یا بیماری روماتیسم بعنوان عامل زمینه ای باشند.
ایشان تاثیر مصرف برخی غذاها بر تشدید یا بهبود علائم روماتیسم رل رد نکردند و اظهار کردند: بسیاری از بیماران به ویژه افراد بالای 40 یا 45 سال تشدید مشکلات روماتیسمی در ارتباط با مصرف مواد غذایی خاص را تجربه کرده اند.عموما این غذاها در فرهنگ سنتی ما در گروه غذاهای با طبع "سرد" طبقه بندی میشوند. مصرف افراطی یک سری اغذیه زمینه را برای تشدید دردهای روماتیسمی فراهم میکند. گاهی با تعدیل برنامه تغذیه ای غیرمناسب برای یک بیمار، وضعیت بهتری را در بیماران مشاهده میکنیم، هر چند غذا صرفاً نمیتواند به عنوان یک علت برای بیماریهای روماتیسمی کلاسیک مطرح باشد.
ایشان روماتیسمهای مفصلی (لوپوس و آرتریت روماتوئید)، ستون فقرات (اسپوندیلیت)، پوستی (اسکلرودرمی)، عضلانی (پولی میوزیت)، عروقی (واسکولیت)، غدد بزاقی و اشکی (بیماری شوگرن) و قلبی را از اشکال اصلی روماتیسمهای کلاسیک برشمرد و در این مورد گفت: روماتیسم انواع مختلفی و گسترده ای دارد که موارد فوق، تنها شناختهشدهترین آنها هستند.
دکتر اولیا در پایان توصیه کردند: هر کجای بدن که التهابی مزمن، مقاوم به درمان یا تکرارشونده با یا بدون عامل مشخص بیرونی (مثل عفونت) مشاهده شود (مثلا کولیت، پروستاتییت، سینوزیت، اوتیت یا التهاب چشم) باید به وجود التهاب روماتیسمی زمینه ای مشکوک شد و در این رابطه به "متخصص مجتهد" این رشته مراجعه کرد./