ترک کف پا، علل بروز و مسیر درمان

ترک پاشنه پا یکی از رایج‌ترین مشکلات این عضو از بدن است. این مشکل در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد. علت اصلی ترک کف پا کمبود رطوبت است. ترک ها می توانند دچار درد و حتی خونریزی شوند. در این وضعیت باکتری ها و ویروس ها نیز فرصت ورود به بدن و ایجاد عفونت و بیماری را پیدا خواهند کرد.

اضافه وزن: افرادی که مشکل اضافه وزن دارند و در دسته افراد چاق قرار می‌گیرند به دلیل فشاری که روی پوست کف پا تحمیل می‌شود پاشنه پای‌شان مستعد به وجود آمدن ترک‌های عمیق می‌شود. به علاوه شغل‌هایی وجود دارند که به طریقی پوست کف پا در معرض خیسی و رطوبت یا مواد شوینده قرار می‌گیرد مانند مربیان شنا بیشتر مستعد خشکی پاشنه یا کف پا هستند.
پسوریازیس: این بیماری به طور نادر در کف دست یا کف پا مشاهده می‌شود اما اگر ترک‌های پا همراه با پوست قرمز و ملتهب باشد، این ترک‌ها ناشی از بیماری پسوریازیس است. پوست حالت چرمی شکل دارد و چون قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد، پوست کف پا دچار ترک می‌شود که همراه با درد است. این دسته از ترک‌های پا درمان متفاوتی نسبت به ترک‌های معمولی کف پا دارند. یعنی علاوه بر نرم کننده‌ها باید از کرم‌های مخصوص برای درمان ضایعات پسوریازیس استفاده شود.
عفونت‌های قارچی: این بیماری بیشتر در سنین بالا و افراد مسن دیده می‌شود. در نگاه اول ممکن است فرد فکر کند به مشکل خشکی پوست ساده دچار شده است، اما اگر ترک‌ها با پوسته ریزی‌های چشمگیر همراه باشد و علاوه بر کف پا ناخن و اطراف ناخن را هم درگیر کند، آن زمان است که باید به بیماری قارچ پا مشکوک شد. در این مواقع یک بررسی آزمایشگاهی برای کشف علت انجام می‌شود و اگر بیماری قارچی تایید شود، آن وقت داروهای مناسب تجویز و بعد از مصرف طی مدت کوتاهی فرد بهبود پیدا می‌کند.
اگزما: در صورت وجود اگزما ابتدا باید علت اصلی ریشه‌یابی شود و بعد از به دست آوردن نتیجه درمان درست را به کار برد. البته یکی از علت‌های ایجاد اگزما می‌تواند ناشی از شغل فرد باشد. مثلا افرادی که پاهای‌شان دائما داخل مواد شیمیایی قرار دارد، در این مواقع باید پاها از این مواد دور نگه داشته شوند.
کراتودرمی: یک بیماری مادرزادی است. راه رفتن افراد مبتلا به این بیماری را می‌توان به کسانی که روی شیشه یا سنگلاخ راه می‌روند تشبیه کرد. برای همین پیاده روی و راه رفتن طولانی مدت برای این افراد مناسب نیست، چراکه با درد زیاد همراه است. این بیماری هم جزو بیماری‌هایی است که نباید با ترک‌های پاشنه پا عادی اشتباه گرفته شود. با این حال چون این یک بیماری ارثی است، نمی‌توان انتظار بهبودی کامل را داشت، اما با کمک داروهای تجویزی می‌توان این بیماری را تحت کنترل گرفت.
کم آبی بدن: پوسته پوسته شدن کف پا می‌تواند نشانه کم آبی بدن باشد. برای همین لازم است که به مقدار کافی آب بنوشید. نوشیدن مقادیر کافی آب و مایعات باعث حفظ آب بدن و دفع سموم از آن می‌شود. الکل، نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل قهوه و نوشابه‌های گازدار مصرف نکنید.
دیابت: بروز ترک پا در دیابتی ها بسیار شایع است چون عدم کنترل دیابت باعث آسب دیدن اعصاب کف پا و خشکی پوست می شود. عامل عفونی از ترک های کف پا وارد بدن می شود و به همین دلیل دیابتی ها نسبت به غیر دیابتی ها بیشتر در معرض عفونت از این راه هستند. بنابراین مبتلایان به دیابت باید بیش از دیگران مراقب سلامت پای خود باشند و نسبت به بروز علائم عفونی هشیارانه عمل کنند.
سرما: در فصول سرد سال هرکسی ممکن است دچار خشکی کف پا شود. کسانی که عادت به حمام های طولانی و داغ دارند نیز این وضعیت را تشدید می کنند. بعلاوه کسانی که بطور مرتب کف پایشان را با یک مرطوب کننده خوب یا لوسیون با پایه روغنی مرطوب نمی کنند بیشتر دچار ترک پا می گردند. نوشیدن آب کافی و تغذیه مناسب نیز از عواملی است که احتمال بروز ترک پا را کاهش می دهند.

برای درمان ترک پا، مراحل زیر را دنبال کنید:

1-از یک مرطوب کننده یا نرم کننده استفاده کنید

کرم های نرم کننده به پوست نفوذ کرده و از دست رفتن آب پوست را کاهش می دهند. آنها با پر کردن شکاف بین پوسته ها پوست را صاف، نرم و منعطف می نمایند. کرم های مرطوب کننده به لایه خارجی پوست نفوذ می کنند، آب را از هوای اطراف جذب و رطوبت پوست را حفظ می کنند. آنها همچنین به افزایش ظرفیت آب پوست کمک می کنند.
در آب و هوای خشک، مرطوب کننده ها به جای اینکه رطوبت را از هوای اطراف جذب کنند آن را از لایه های پایین تر پوست بیرون می کشند و همین موضوع ممکن است باعث شود پوست با گذشت زمان خشک تر شود. اگر کرم مرطوب کننده را همراه با یک مرطوب کننده اکلاسیو استفاده کنید نتیجه بهتری برای حفظ رطوبت خواهید دید.

2-از یک مرطوب کننده اکلاسیو استفاده کنید

هنگامی که مرطوب کننده یا نرم کننده جذب شد پیش از رفتن به رختخواب می توانید لایه ای ضخیم از یک مرطوب کننده اکلاسیو کف پا بمالید تا هرچه بیشتر رطوبت پا را حفظ کند.
مرطوب کننده های اکلاسیو پوست پا را در لایه ای نازک از خود پوشش داده و مانع تبخیر رطوبت از لایه های خارجی تر پوست می شوند.
مثال هایی از مرطوب کننده های اکلاسیو عبارتند از:

وازلین ژله ای
لانولین
روغن معدنی
سیلیکون ها مثل دی متیکون

وازلین ژله ای موثرترین نوع مرطوب کننده اکلاسیو است که باعث کاهش 98 درصدی از دست رفتن آب پوست می گردد.
اگرچه مرطوب کننده اکلاسیو بخوبی مانع از دست رفتن آب پوست می شوند اما چرب، چسبنده و کثیفند.

3-در رختخواب جوراب صد در صد نخی بپوشید

پس از آنکه پوست کف پا را وازلین ژله ای پوشش دادید بهتر است جوراب نخی بپوشید. این کار باعث حفظ رطوبت شده، به پوست اجازه تنفس می دهد و از کثیف شدن ملحفه نیز جلوگیری می شود. پس از تکرار این روند در چند روز متوالی باید خشکی پوست التیام یافته و بهتر شود.

4- برای قسمت های ضخیم پوست کرم های کراتولیتیک استفاده کنید

وقتی پوست پاشنه ضخیم می شود، مالیدن کرم های کراتولیتیک در کنار دیگر درمان ها، نازکی پوست را باز می گردانند.
کراتولیتیک ها دارای فاکتورهایی برای نازک کردن پوست های ضخیم هستند و منجر به نرم شدن لایه بیرونی پوست شده و به حذف سلول های مرده از روی پوست کمک می کنند. این فرایند به پوست کمک می کند رطوبت بیشتری را در خود حفظ کند.
نمونه های کراتولیتیک ها عبارتند از:

آلفا هیدروکسی اسید ها مثل اسید لاکتیک و اسید گلیکولیک
اسید سالیسیلیک
اوره

محصولات حاوی هم کراتولیتیک و هم هومکتانت (جاذب رطوبت) هستند بیشترین فایده را دارند. به عنوان مثال اوره هم کراتولیتیک و هم هومکتانت دارد و پوست را مرطوب کرده و خشکی و ترک و ضخامت آن را از بین می برد.

5- پوست ضخیم پا را به آرامی با سنگ پا مالش دهید

وقتی پوست مرطوب باشد کشیدن آرام سنگ پا روی پاشنه پا به کاهش ضخامت و پینه های پوست کمک می کند.
نباید از قیچی، ناخن گیر یا تیغ برای خراش دادن یا بریدن پوست ضخیم شده استفاده کرد. مبتلایان به دیابت یا نوروپاتی حتی نباید از سنگ پا استفاده کنند و می بایست به پزشک مراجعه نمایند.

6- استفاده از بانداژ مایع

استفاده از بانداژهای مایع، ژل یا اسپری می تواند برای پوشاندن پوست ترک خورده موثر باشد. این کار یک لایه محافظ روی پوست آسیب دیده ایجاد می کند و در کاهش درد موثر است. همچنین از ورود میکروب ها به داخل زخم ها پیشگیری کرده و به بهبود سریع آن کمک می کند.
اگر دچار ترک پای شدید هستید یا اگر درمان های خانگی پس از یک هفته بی نتیجه بود می بایست به متخصص پوست یا متخصص بیماری های پا مراجعه نمایید.

درمان های بالینی

در مواردشدید ترک پاشنه، یا درصورت نیاز به درمان های بالینی احتمالا پزشک موارد زیر را انجام می دهد:

برداشتن پوست مرده
تجویز داروی لایه بردار یا نرم کننده قوی تر
استفاده از چسب پزشکی برای بستن ترک ها
تجویز آنتی بیوتیک در صورت بروز عفونت
بانداژ پاشنه
تجویز لوازم طبی داخل کفش و پد پاشنه
تغییر عادت راه رفتن فرد