سر زدن در فوتبال به مغز کودکان آسیب می رساند

سر زدن در فوتبال ممکن است کاری بی‌دردسر به نظر برسد، اما بسیاری از دانشمندان معتقدند که این کار واقعا به مغز بازیکن آسیب می‌زند.

سر زدن در فوتبال ممکن است کاری بی‌دردسر به نظر برسد، اما بسیاری از دانشمندان معتقدند که این کار واقعا به مغز بازیکن آسیب می‌زند. ممکن است سر زدن با پیامدهایی واقعی همراه باشد- ما می‌دانیم که آسیب مغز با افزایش خطر زوال عقل همراهی دارد. اما معلوم شده است که دریافتن اثر حقیقی سر زدن در فوتبال کار بسیار سخت است، تا حدی به‌این‌علت که آسیب خفیف مغزی ناشی از آن را مشکل بتوان شناسایی کرد. اکنون یک پژوهش جدید که در ژورنالEBioMedicine منتشر شده است، نشان می‌دهد که فقط یک وعده سر زدن به توپ می‌تواند به اختلال گذرای حافظه و به هم ریختن تعادل طبیعی مواد شیمیایی در مغز بینجامد. اکنون ما باید به تحقیق دراین‌باره بپردازیم که آیا این اثرات پس از سر زدن‌های مکرر در فوتبال همچنین گذرا باقی می‌مانند یا نه و پیامدهای درازمدت آن برای سلامت مغز چیست. اغلب آنچه می‌دانیم بر اساس پژوهش‌ها بر روی مغز بالغ است، اما مغز انسان تا اوایل دهه سوم زندگی هنوز به‌طور کامل رشد نیافته است. قطعات پیشانی مغز به‌خصوص بسیار دیر بالغ می‌شوند. این بخش مغز که ضربه توپ را جذب می‌کند، محل برخی از صفات یگانه انسانی مانند کنترل تکانه یا میل آنی و برنامه‌ریزی خودآگاه است. مواد شیمیایی مغز در دوران نوجوانی در حالتی از سیلان هستند و مغز از جنبه‌های گوناگون بسیار حساس است. پیش از آنکه مغز به حالت بالغش برسد؛ یک فرایند گسترده نظم دهی مجدد اتصالات در آن رخ می‌دهد.

تجربه‌ای بر روی مغز

یک وعده معمول تمرین فوتبال شامل موارد مکرری از زدن سر با توپ است. اما هنگامی‌که توپ بارها و بارها به سر می‌خورد؛ به‌خصوص اگر این موارد از سنین کم شروع باشد، چه اتفاقی در مغز می‌افتد. پژوهشگران برای یافتن پاسخ از یک تکنیک حساس پژوهشی در یک آزمایشگاه علوم اعصاب برای انجام این بررسی استفاده کردند. شبیه‌سازی مغناطیسی فراجمجمه‌ای از یک سیم‌پیچ قرارگرفته بر بالای سر شخص برای ایجاد یک پالس مغناطیسی کوتاه‌مدت که باعث ناحیه کوچکی از مغز می‌شود، استفاده می‌کند. این سیم‌پیچ همراه با الکترودهای قرار داده شده بر روی عضلات می‌تواند برای اندازه‌گیری پیام‌های عصبی صادرشده ه مغز به عضله به کار رود.

پژوهشگران از این وسیله برای اندازه‌گیری میزان «مواد شیمیایی مهارکننده» در مغز استفاده می‌کنند. این مواد شیمیایی می‌توانند برخی از فعالیت‌های مغزی را قطع یا مهار کنند و بالقوه کنترل عضلات را مهار می‌کنند. این پژوهشگران به‌خصوص بر روی یک ماده شیمیایی پیام‌دهنده مغز به نام گابا متمرکز شدند که قدرتمندترین مهارکننده در دستگاه حرکتی مغز است. اگر پس از سر زدن مهار بیشتری در مغز وجود داشته باشد، به معنای آن است که شیمی طبیعی مغز پس از خوردن توپ به سر تغییر می‌یابد.

این پژوهشگران از گروهی از بازیکنان فوتبال خواستند ۲۰ بار به توپ‌هایی که از یک ماشین پرتاب‌کننده به سویشان فرستاد می‌شد، سر بزنند تا به‌این‌ترتیب سرعت و قدرت سرزدن پس از شوت از کرنر شبیه‌سازی شود. میزان مهار مغز این افراد قبل و بعد از سر زدن‌ها با استفاده از شبیه‌سازی مغناطیسی فراجمجمه‌ای آزمایش شد و کارکردهای شناختی آنان مانند حافظه هم اندازه‌گیری شد. روز بعد از این تمرین و دو هفته پس‌ازآن این اندازه‌گیری‌ها مجدد انجام شد.

نتایج تجربه

نتایج نشان داد که سر زدن در فوتبال باعث تغییرات فوری و قابل‌اندازه‌گیری در کارکرد مغز می‌شود. افزایش مهار در مغز حتی پس از یک وعده سر زدن شناسایی شد. آزمون کارکرد حافظه نیز بین ۴۱ تا ۶۷ درصد کاهش نشان داد. خبر خوب این است که این تغییرات در کارکرد مغز گذرا بودند و اثرات در طول ۲۴ ساعت به حالت عادی بازمی‌گشتند. خبر بد این است که معلوم نیست آیا در صورت تکرار این به‌هم‌ریختگی بیوشیمیایی در مغز در طول تمرینات هفتگی سر زدن یک اثر تجمعی رخ می‌دهد یا اینکه پیامدهای درازمدت سر زدن برای سلامت مغز چیست. به همین دلیل پژوهش بیشتری موردنیاز است. به‌هرحال به نظر می‌رسد که سر زدن در فوتبال باعث آزادی ماده شیمیایی مهارکننده گابا می‌شود.

پژوهش‌های آینده

اکنون که معلوم شده است سر زدن در فوتبال با تغییرات دست کم گذرای بیوشیمیایی در مغز همراه است، پژوهشگران می‌خواهند اثرات سر زدن را با استفااده یک اسکن‌کننده مغز مشاهد کنند.در یک اسکن‌کننده مغز می‌توان آسیب‌های کوچک به ساختار مغز و اتصالات مغزی مربوط به تغییرات بیوشیمیایی در مغز را دید. به این ترتیب می‌توان دید بهتری نسبت به اتفاقات درون مغز در نتیجه زدن توپ با سر به دست آورد.

تکلیف کودکان چه می‌شود

اما این یافته‌ها چه معنایی برای بازیکنان این بازی زیبا دارد؟ اگر مهار بیشتری در مغز بلافاصله پس از زدن توپ با سر رخ بدهد، آیا ممکن است کنترل عضلات تحت تاثیر قرار گیرد و درنتیجه کارکرد فرد مختل شود و بازیکنان در معرض خطر جراحت بیشتر قرار گیرند؛ چیزی که قبلا در افرادی که دچار ضربه مغزی شده بودند، گزارش شده بود.

همچنین مهم است که دریافت هیچ میزان ایمنی شناخته‌شده‌ای برای سر زدن در فوتبال وجود ندارد؟ نامحتمل است یک بار سر زدن باعث آسیب مغزی شود، اما چند بار سر زدن این آسیب را ایجاد می‌کند؟ با رسیدن به چه میزانی از سر زدن به منطقه خاکستری وارد می‌شویم؟

مختل شدن شیمی مغز در جریان رشد مغز در دوران کودکی تا انتهای نوجوانی ممکن احتیاط بیشتر را تجویز کند؟ امید بر این است که پژوهش‌های بیشتر پیام‌های درازمدت بهداشتی سر زدن را بیشتر روشن کند.
* منبع: Scientific American