1500 بازدید
45 دیدگاه
ورزش سالمندان مبحث پیچیده‌ای است زیرا اغلب سالمندان از یک بیماری رنج می‌برند بنابراین قبل از اقدام به ورزش حتما باید به این موضوع مهم توجه داشت و با توجه به شرایط سالمند ورزش خاصی برای او در نظر گرفت تا از ورزش منفعت ببرد، نه زیان.
سالمندان ممکن است به بیماری‌های قلبی-ریوی، آرتروز، بیماری‌های اسکلتی، فشارخون بالا، دیابت و... مبتلا باشند که هر یک از بیماری‌ها شرایط خاصی برای ورزش می‌طلبد.
فرض کنیم سالمند کاملا سالم است و از قبل نیز ورزشکار بوده است. از ابتدا باید بگوییم در بحث ورزش سالمندان به‌هیچ‌وجه دنبال ورزش‌های قهرمانی نیستیم. بنابراین سالمندان اصلا نباید ورزش حرفه‌ای را انتخاب کنند. هدف از ورزش در این طیف سنی فقط ارتقای سطح سلامت است. سالمندی که از هر نظر دارای سلامت جسمی است، می‌تواند ورزش‌های متوسط و خفیف را به راحتی انجام دهد ولی همین سالمندان با همه سلامتی که دارند، حتی در صورت داشتن قوای بدنی بالا مجاز به انجام ورزش‌های سنگین و شدید نیستند.
اگر دیابت دارید...
بیماری دیابت شیوع زیادی میان سالمندان دارد. بنابراین بهتر است بخشی از این مبحث را به ورزش در سالمندان مبتلا به دیابت اختصاص دهیم. فرض کنیم سالمند دچار دیابت است و انسولین هم مصرف می‌کند. این فرد هنگام ورزش کردن در معرض افت قندخون ناگهانی است که با رنگ‌پریدگی، لرزش دست و پا، احساس ضعف و بی‌حالی شدید و ... همراه است. همه مبتلایان به دیابت سالمند یا جوان، حتما باید هنگام ورزش کربوهیدرات مصرف کنند. (تکه‌ای بیسکوییت یا ساندویچ کوچکی میل کنند.) بیماران باید قبل، هنگام و بعد از ورزش قندخونشان را اندازه بگیرند. این افراد نباید انفرادی ورزش کنند و حتما باید فردی به عنوان همراه کنارشان باشد تا اگر هنگام ورزش اتفاقی افتاد، همراه به یاریشان بشتابد. سالمندانی که قندخونشان قبل از ورزش کمتر از 100 است، باید ابتدا ماده خوراکی‌ای میل و سپس ورزش را آغاز کنند. آن دسته از سالمندان دیابتی که پس از اندازه‌گیری قندخون خود متوجه می‌شوند قندشان بیشتر از 300 است، باید از ورزش کردن درآن لحظه اجتناب کنند تا خطر کتواسیدوز دیابتی تهدیدشان نکند. به طورکلی نیز بیماران دیابتی بهتر است همیشه کارتی را در جیب خود داشته باشند که در آن مشخصات و نوع بیماری درج شده باشد. بیماران باید کفش مناسب و جوراب نخی پایشان کنند تا دچار زخم دیابتی در پا نشوند. بعد از ورزش باید پاها معاینه و با آب ولرم و صابون خنثی شسته و با ماده مرطوب‌کننده ماساژ داده شوند. نوع ورزش از نظر شدت آن نیز باید مشخص شود، مثلا برای بیماران سالمند دیابتیک، ورزش کوهنوردی زیاد مناسب نیست چون احتمال ابتلای این بیماران به عارضه قلبی را بیشتر می‌کند. همچنین احتمال زخم در پاهای بیماران نیز زیاد است. ورزش‌هایی مانند شنا، دویدن آهسته، پیاده‌روی و ... بی‌خطر هستند.
اگر آرتروز یا پوکی استخوان دارید...
پوکی استخوان و بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز در سالمندان بسیار شایع است بنابراین ورزش‌هایی که نیاز به تحمل وزن دارند، مناسب آنها نیستند. برای این افراد ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی یا دویدن آهسته توصیه می‌شود. ورزش باعث قوی شدن عضلات دوسر و چهارسرران و بهبود نسبی و کاهش درد در زانو‌های دچار آرتروز می‌شود.
اگر بیماری قلبی دارید...
سالمندانی که به بیماری قلبی مبتلا هستند هم می‌توانند ورزش کنند ولی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک ورزش را آغاز کنند. توصیه می‌شود سالمندان مبتلا به بیماری قلبی حتما تست ورزش بدهند تا توانایی قلبی‌شان مشخص شود چون اگر شدت ورزش در این بیماران از یک حدی بیشتر باشد، ممکن است قلب نتواند میزان فشار وارده را تحمل کند. بیماران دیابتیک نیز ممکن است درد قلبی را احساس نکنند بنابراین این افراد باید هر گونه تنگی‌نفس و درد تیرکشنده در فک را جدی بگیرند و به پزشک متخصص قلب مراجعه کنند.
اگر پرفشاری‌خون دارید...
سالمندانی که فشارخون بالایی دارند نیز باید از ورزش‌هایی که همراه با حبس کردن نفس است، خودداری کنند زیرا این کار می‌تواند فشارخون‌شان را بیشتر بالا ببرد. برای این افراد نیز ورزش‌های کششی و استقامتی توصیه می‌شود.
اگر بیماری تنفسی دارید...
سالمندانی که به بیماری تنفسی هستند خیلی باید دقت کنند که در روزهای آلوده برای ورزش به پارک نروند. ورزش این افراد در مجاورت بزرگراه‌ها و خیابان‌های شلوغ نیز اصلا توصیه نمی‌شود زیرا دود اتومبیل‌ها می‌تواند به ریه حساس آنها آسیب جدی وارد کند. دویدن در هوای سرد نیز برای این افراد ممنوع است. بهتر است چنین بیمارانی حرکات نرمشی را در باشگاه یا هوای کاملا پاک با دمای ملایم انجام دهند.
اگر در پارک ورزش می‌کنید...
وسایلی که در پارک‌ها گذاشته می‌شوند، چند اشکال عمده دارند؛ بعضی از آنها ممکن است استاندارد نباشند و با اندازه بدن سالمند هم تناسب کافی نداشته باشند.(وسایل استاندارد قابلیت تغییر طول و اندازه دارند.) این دستگاه‌ها پوشش‌‍‌های مناسبی هم ندارند و سفت هستند. این وسایل تجهیزات محافظ هم ندارند و ممکن است سالمند نتواند تعادل خود را حفظ کند و زمین بخورد. کف پارک‌ها هم مناسب نیست؛ بیشتر وسایل روی کف سیمانی پارک‌ها نصب شده‌اند و پارکت وجود ندارد ولی به طور کلی، منافعی که سالمندان از این دستگاه‌ها می‌برند بسیار بیشتر از مضرات آنهاست، فقط افراد باید نکات ایمنی را به طور کامل رعایت کنند.
بهترین زمان برای ورزش
همه ورزشکاران اعم از جوان و سالمند همیشه این سوال را دارند که چه موقع از روز باید ورزش کنند. ورزش زمان مشخصی ندارد ولی بهتر است به شرایط بیمار و وضعیت آب و هوا توجه شود. مثلا بیماران دیابتی بهتر است 1 تا 2 ساعت بعد از غذا ورزش کنند تا اگر قندخون بالا رفته باشد با ورزش بتوان آن را کاهش داد. سالمندان مبتلا به بیماری قلبی یا ریوی هم نباید در هوای خیلی سرد یا صبح و غروب که با افت دما مواجه هستیم، ورزش کنند. در تابستان‌ها هم سالمندان نباید در ساعات گرم روز ورزش کنند زیرا خطر کم‌آبی آنها را تهدید می‌کند.
آب بنوشید،حتی اگر تشنه نیستید
یکی از نکات بسیار مهم، دریافت آب کافی برای سالمندان هنگام ورزش است. مصرف آب در سالمندان دیابتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. سالمندان دیابتی مقدار زیادی آب را از طریق ادرار دفع می‌کنند. از دست دادن آب باعث کاهش هوشیاری در این بیماران می‌شود ولی همه سالمندان باید قبل، هنگام ورزش و بعد از آن به اندازه نیاز و مقدار کافی مایعات دریافت کنند. در سالمندان تشنگی دیرتر از جوانان علامت خود را نشان می‌دهد و سالمندان حتی اگر تشنه هم نباشند نباید مصرف آب را فراموش کنند./
*دکتر شاهین صالحی، متخصص طب ورزش، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی
مشاهده و سفارش
بهپو در جوامع مجــازیکانال ما را در جوامع مجازی دنبال کنیــد
دیدگاه و نظــرات
مراکز تصویربرداری
داروخــانه ها
مراکز آزمایشگاهی
کلینیـک ها
