هوای سیاه آسمان سفید!

فیزیکدان ها می گویند رنگ آبی آسمان از انتشار بخش آبی طیف سفید نور خورشید در جو زمین منشأ می گیرد. یعنی غبارها و مولکول های معمول در جو زمین موجب می شود وقتی نور خورشید به جو می رسد، قسمت آبی رنگ آن بیشتر پخش شود و آسمان را آبی ببینیم. اما آسمان این روزهای تهران و دیگر کلانشهرها آبی نیست.

تصویر هوای سیاه آسمان سفید

آسمان سفید رنگ است با ته رنگی که به آبی میل می کند! این یعنی به قدری ترکیبات غیرمجاز و مولکول های مختلف ناشی از سوخت های فسیلی و فعالیت کارخانجات در جو زیاد شده است که به جای رنگ آبی، بخش سفید نور خورشید در آسمان پخش می شود. سرمای هوا و وارونگی دمایی این وضع را تشدید می کند.
در چنین هوای ناسالمی برخی گروه ها بیشتر در خطر هستند. دکتر علیرضا اسلامی نژاد، فوق تخصص ریه و استادیار مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی مسیح دانشوری در مورد افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند به موضوع سن اشاره می کند و می گوید: افراد در سنین پایین و خیلی بالا، آسیب پذیری بیشتری نسبت به خطرات آلودگی هوا دارند. همچنین بانوان باردار و افراد مبتلا به بیماری های خاص نیز مستعد ابتلا به عوارض ناشی از آلودگی هوا هستند. مثل کسانی که بیماری های مزمن ریوی، قلبی، کبدی دارند یا به دلایل مختلف ناتوان هستند. همین طور بیماران مبتلا به سرطان و کسانی که به علت مصرف داروها به نقص سیستم ایمنی دچار هستند بیشتر از آلودگی هوا آسیب می بینند.

از دستگاه تصفیه هوا در خانه استفاده کنیم؟

در سال های اخیر در فروشگاه ها و داروخانه های عرضه کننده محصولات بهداشتی، انواع دستگاه های تصفیه هوا با قابلیت ها و قیمت های مختلف عرضه می شوند. دکتر اسلامی نژاد معتقد است اولین توصیه هنگام شدت یافتن آلودگی هوا این است که از منزل خارج نشویم. وی درباره کارایی دستگاه های تصفیه هوا می گوید: هنوز مقاله علمی ثابت شده ای وجود ندارد که با استناد به آن به مردم توصیه کنیم از این گونه دستگاه ها استفاده کنند. اما اگر کسی چنین دستگاهی خریده، استفاده از آن ضرری ندارد. ولی توصیه نمی کنیم مردم به علت آلودگی هوا از این دستگاه ها بخرند.
دکتر اسلامی نژاد در پاسخ به این که آیا در منزل خودشان از دستگاه تصفیه هوا استفاده می کنند یا خیر می گوید: این روزها خودم و خانواده ام سعی می کنیم کمتر در هوای آزاد و آلوده شهر تردد کنیم و پنجره ها را محکم بسته ایم.
این پزشک فوق تخصص ریه در خصوص کاربرد دستگاه بخور درکاستن از اثرات خشکی هوا افزود: در روزهایی که هوا آلوده است و هوای اتاق به سبب استفاده از بخاری خیلی خشک شده است، استفاده از بخور می تواند مفید باشد. بین بخور سرد و گرم تفاوتی وجود ندارد و در استفاده از بخور فقط هدف این است که هوای اتاق تا حدودی مرطوب شود. حتی استفاده از وسایل ابتدایی مانند قرار دادن یک ظرف آب روی بخاری منزل هم می تواند تا حدودی همان اثر را در مرطوب کردن هوای خانه داشته باشد.

ماسک تنفسی و نکات مهم در استفاده

در روزهای آلوده خیلی ها را می بینیم که در خیابان ماسک به صورت زده اند. دکتر اسلامی نژاد درباره اهمیت استفاده از ماسک در روزهایی که آلودگی هوا در وضع ناسالم قرار می گیرد، می گوید: در شرایط ناسالم لازم است از ماسک استفاده کنیم. باید ماسک از نوع فیلتردار باشد و ورودی هوای آن به جز از قسمت فیلتردار از جای دیگری نباشد. از این رو باید ماسک روی صورت بنشیند و محکم باشد و منفذ ورودی خاصی نداشته باشد. هر ماسکی طول عمر مشخصی دارد که کارخانه تولیدکننده، مدت استفاده از آن را که در حد چند ساعت است روی ماسک درج می کند و پس از آن ماسک باید عوض شود. این متخصص ریه با اشاره به شرایط ویژه نگهداری ماسک ها تأکید می کند: ماسک تنفسی باید در محل خشک نگهداری شود و نباید تا بخورد. بهتر است یک جعبه مقوایی داشته باشیم و زمانی که ماسک را استفاده نمی کنیم در آن جعبه قرار دهیم. نباید ماسک را در ظرف پلاستیکی نگه داریم. وی در خصوص انواع ماسک های تنفسی موجود در بازار و چگونگی انتخاب آنها می گوید: مثلا ماسک نوع N95 تا 95 درصد از ذرات معلق هوا را جذب می کند و ماسک N99 تا 99 درصد این کار را انجام می دهد که بالطبع کیفیت و قیمت بالاتری دارد. اما استفاده از همان ماسک N95 نیز با شرایطی که ذکر شد کفایت می کند.

کمک های اولیه در زمان بروز تنگی نفس

دکتر اسلامی نژاد معتقد است مهم ترین روش پیشگیری از بروز عوارض آلودگی هوا، نرفتن در هوای آزاد است و تنها روش مؤثر درمان نیز خارج کردن فرد از محیط آلوده است. یعنی هر گاه احساس تنگی نفس کردیم باید سریع خود را به منزل یا هر جای دیگری که ما را از هوای آزاد دور می کند، برسانیم و استراحت کنیم. اگر هم دیدیم در فضای آزاد کسی دچار تنگی نفس شدید و ضعف و بی حالی شد، چنانچه دسترسی به کپسول اکسیژن وجود داشته باشد، استفاده از کپسول و ماسک اکسیژن توصیه می شود و در غیر این صورت باید فرد را به جایی آرام که هوای مناسبی دارد، منتقل کنیم و بیشتر از آن شامل اقدامات اورژانسی می شود که باید توسط کادر درمانی انجام شود.

عوارض آلودگی هوا

دکتر اسلامی نژاد، عوارض ناشی از آلودگی هوا را در دسته بندی های مختلف قابل بررسی می داند و می گوید: آلودگی هوا روی همه سیستم های بدن اثر منفی می گذارد و صرفا سیستم تنفسی را درگیر نمی کند. معمولا سوزش، قرمزی و خشکی چشم ها، سوزش قفسه سینه، تنگی نفس، کلافگی و بی قراری از شایع ترین علائم حاد آلودگی هوا به شمار می آیند و بیشتر مردم آن را احساس می کنند. اما در بررسی های انجام شده اثر منفی و مزمن آلودگی هوا بر سیستم قلبی ـ عروقی و عملکرد غدد مختلف بدن اثبات شده است. بی خوابی، تغییر خلق و خو و کاهش سطح توانایی و هوشی افراد از دیگر عوارض آن است. به جز اینها، آلودگی هوا موجب ایجاد التهاب مزمن در بدن می شود که از طریق آزاد شدن واسطه های التهابی در بدن خود را نشان می دهد و در طولانی مدت، موجب افزایش حمله های قلبی می شود./