1500 بازدید
45 دیدگاه
وقتی عضله ضعیف می‌شود، نقاطی در آن به‌وجود می‌آید که به نقاط ماشه‌ای معروفند. نقاط ماشه‌ای بخش‌هایی از عضله هستند که در اثر فشار زیاد ناشی از وضعیت بد گردن به‌‌صورت گره درآمده‌اند. این نقاط عمده‌ترین دلیل درد سر و گردن هستند.
برای بسیاری از فعالیت‌های روزمره مانند دیدن، شنیدن یا کنترل محیط نیاز داریم تا سر را به این سو و آن سو بچرخانیم. همه این کارها به عهده پرتحرک‌ترین بخش از ستون فقرات یعنی گردن است. گردن عضوی است که در طول 24 ساعت در حال حرکت است. بنابراین سالم بودن آن نقش مهمی در زندگی‌مان دارد.بخشی مهم محافظت‌کننده از ستون فقرات گردن بافت عضلانی، رباط‌ها و بافتی به نام فاسیا است. این مجموعه سر را به بدن متصل می‌کند. آسیب به هریک از این بافت‌ها باعث اختلال در حرکت گردن می‌شود. مهم‌ترین عامل صدمه به این عضو مربوط به اشکالات وضعیتی گردن است، به‌خصوص هنگامی که فرد درحال مطالعه است و سر و گردن به مدت طولانی در حالت خم شده باقی می‌ماند. بافت‌های اطراف ستون مهره‌های گردن وقتی به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار می‌گیرند دچار ضعف کششی می‌شوند. همچنین رباط‌ها قدرت کششی ندارند و اگر مدت طولانی به آنها فشار وارد شود، دیگر نمی‌توانند نقش محافظتی خود را ایفا کنند. وقتی عضله ضعیف می‌شود، نقاطی در آن به‌وجود می‌آید که به نقاط ماشه‌ای معروفند. نقاط ماشه‌ای بخش‌هایی از عضله هستند که در اثر فشار زیاد ناشی از وضعیت بد گردن به‌‌صورت گره درآمده‌اند. این نقاط عمده‌ترین دلیل درد سر و گردن هستند. شیوع دیسک گردن به میزان دیسک کمر نیست. در صورتی‌که مفاصل بین دو مهره دچار جابه‌جایی شوند، چرخش گردن محدود می‌شود. مفاصل بین‌مهره‌ای مانند زنجیر عمل می‌کنند و اگر مهره‌های آسیب‌دیده گردن درمان نشوند، بخش‌های دیگر ستون فقرات مجبورند خودشان را با این مفاصل وفق دهند و به تدریج آنها نیز دچار مشکل خواهند شد.
الگوی گردن‌درد
درد‌های گردن ممکن است به خوبی تشخیص داده نشوند. ابهامی که برای بیماران به وجود می‌آید، الگوی درد در گردن است چون بیماران فکر می‌کنند درد گردن حتما باید در همان ناحیه حس شود درحالی که ممکن است درد به اندام فوقانی مانند سر و صورت، شانه، بازو و حتی به نوک انگشتان هم منتشر شود. بسیاری از سردردهایی که افراد سال‌ها با آن درگیر هستند و نتیجه‌ای از درمان نمی‌گیرند شاید ریشه در اشکال‌های تاندون، عضله، فاسیا و مهره‌های گردن داشته باشد که تشخیص داده نشده‌اند.
درمان گردن‌درد
به ندرت ممکن است بیمار به علت درد گردن تحت عمل جراحی قرار گیرد. روش‌های متداولی که امروزه از آن استفاده می‌شود فیزیوتراپی است. در فیزیوتراپی 4 هدف برای درمان وجود دارد:
1. ابتدا باید عامل درد با یک معاینه کاملا دقیق پیدا شود. اگر مشکل از بافت نرم عضله باشد، فیزیوتراپیست با ماساژهای به خصوصی سعی می‌کند تا نقاط ماشه‌ای را از بین ببرد. روش جدیدی هم وجود دارد که به سوزن خشک معروف است. در این روش سوزن‌های ظریفی به نقطه ماشه‌ای وارد می‌شود. با این کار تغییرهایی از نظر شیمیایی و مکانیکی اتفاق می‌افتد که عضله دچار گرفتگی، باز می‌شود و خیلی سریع درد بیمار کاهش و تقریبا تا 72 ساعت بهبود می‌یابد. این تکنیک بسیار ایمن است و کمترین خطر را برای بیمار دارد. اگر مشکل در مفاصل و مهره‌ها باشد تکنیک‌های دیگری استفاده می‌شود. در این روش فیزیوتراپیست با دست حرکاتی انجام می‌دهد که دامنه حرکتی محدود شده را باز گرداند. ولی بعد از اینکه محدودیت حرکتی از بین رفت باید با تکنیک‌هایی عضلات را قوی کرد تا دوباره این اتفاق تکرار نشود. گاهی درد ناشی از فشار روی ریشه‌های عصبی گردن است. در چنین بیمارانی گزگز، مورمور در دست‌ها و انگشتان دیده می‌شود در این افراد نیز می‌توان با تکنیک‌های دستی و کششی، مهره‌های دچار آسیب را از هم باز کرد تا فشار از روی دیسک و ریشه‌های عصبی برداشته شود.
2. اگر محدودیت حرکتی برطرف نشود، مشکل بیمار حل نخواهد شد و احتمال برگشت درد بعد از مدت کوتاهی وجود دارد. به علت وجود درد در گردن، به مرور بخشی ازعضلات دچار انقباض و کوتاهی و همین عامل باعث محدود شدن حرکت گردن می‌شود. برای کاهش محدودیت باید از تکنیک‌های خاص در فیزیوتراپی و تمرین‌های کششی کمک گرفت.
3. بعد از اینکه تحرک کافی و طبیعی ایجاد شد، هدف بعدی تقویت بافت نگه‌دارنده اطراف مفصل است. بخش نگه‌دارنده شامل رباط‌ها، فاشیا و عضلات است. اگر بخواهیم رباط را به وضعیت طبیعی برگردانیم لازم است وضعیت گردن بیمار را اصلاح کنیم. باید به بیمار آموزش داد که در طول روز دیگر آن وضعیت خمیده و اشتباه مثلا سر رو به جلو را تکرار نکند تا رباط دوباره تحت فشار قرار نگیرد و به طول اولیه خود برگردد. البته این درمان چند ماه طول می‌کشد بیماران باید بدانند که به سرعت بهبود نمی‌یابند. خیلی از بیماران به محض از بین رفتن درد، درمان را ادامه نمی‌دهند ولی تکمیل نشدن درمان، باعث برگشت درد می‌شود. تمرینات ایزومتریک برای تقویت فاشیای گردن بسیار کمک کننده هستند. در این تمرین‌ها فرد گردن خود را به همان روشی که آموزش داده شده است صاف نگه می‌دارد و در همان حال با دست به پیشانی فشار می‌آورد اما با سفت کردن عضلات گردن مانع از حرکت گردن و سر به عقب یا پهلوها می‌شود. بیمار باید حرکت فشاری به وسیله دست‌ها را از پشت و پهلوهای سر نیز انجام دهد. این تمرین استقامت عضلات و فاشیا را زیاد می‌کنند. تعداد و زمان و طول مدت تمرین‌های ایزومتریک باید زیاد باشد. البته در روزهای اول تمرین‌ها چند ثانیه‌ای هستند مثلا هر بار 6 ثانیه سر را در آن وضعیت نگه دارد ولی در روزهای آینده لازم است بر تعداد ثانیه‌ها و دفعات تکرار آن اضافه شود. تمرین‌های ایزوتونیک هم مفید هستند. در این تمرین بیمار با کش‌های ورزشی که به سرو گردن متصل می‌شوند باید سعی کند تا سر را به سوی دیگر حرکت دهد. ناحیه سر و گردن، کمربند شانه‌ای و ناحیه سینه‌ای مجموعا یک سیستم محسوب می‌شوند پس فقط با حل کردن مشکل گردن و بدون توجه به شانه و سینه و... درد بیمار به‌طور کامل برطرف نخواهد شد. مثلا گاهی درد گردن بیمار به دلیل بد نشستن و ایجاد قوز یا کیفوز است. این قوز باید برطرف شود؛ در غیر این‌صورت درمان درد گردن بی‌فایده است. همه عضلات در این ناحیه باید با هم تقویت شوند.
4. این مرحله مکمل 3 مرحله قبلی است. بعد از اینکه شکایت بیمار برطرف شد و تحرک و قدرت کافی اعضاء برگشت، آموزش‌ها آغاز می‌شود. مثلا فردی که کارمند است باید بداند که فاصله صفحه مونیتور تا سروگردن چقدر باشد چشم‌ها تقریبا باید به موازات قسمت فوقانی مونیتور باشد. زیر دستی‌هایی مخصوص نوشتن وجود دارند که شیب ملایمی را روی میز ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود فرد برای نوشتن روی میز خم نشود و در وضعیت بهتری کارش را انجام دهد. صفحه‌کلید کامپیوتر هم نباید زیاد از لبه میز فاصله داشته باشد تا فرد مجبور شود برای رسیدن دست‌ها به کیبورد دست‌های خود را بیش از حد دراز کند و خمیدگی در ستون فقراتش ایجاد شود. این موارد باید در دانش‌آموزان نیز رعایت شود. کیف‌های مدرسه نیز باید طوری باشد که بند دو طرف یک اندازه باشد اگر توازن برقرار نباشد، یک طرف کتف و گردن ضعیف و طرف دیگر قوی‌تر خواهد شد. آموزش‌های دیگر درباره وضعیت خواب بیماران است. ایمن‌ترین وضعیت خواب، خوابیدن به پهلو است حالت طاق‌باز و دمر مضر هستند. بالش باید طوری باشد که فاصله کتف تا سر را پر کند. بهتر است پاها هم کمی به طرف شکم جمع شوند تا فشار از روی ستون فقرات کمر و گردن کاسته شود. بیماران باید بدانند اگر اصلاحات اصلی را انجام ندهند به‌طور قطع بعد از مدتی تمام علائم بیماری برخواهند گشت. ورزش‌هایی که در کلینیک و تحت آموزش فیزیوتراپیست انجام شدند بعدها هم باید به مدت طولانی توسط بیمار انجام شوند تا از فشار مجدد روی گردن جلوگیری به عمل آید./
* به نقل از دکتر حمیدرضا حق‌جو سروستانی، فیزیوتراپیست
1. ابتدا باید عامل درد با یک معاینه کاملا دقیق پیدا شود. اگر مشکل از بافت نرم عضله باشد، فیزیوتراپیست با ماساژهای به خصوصی سعی می‌کند تا نقاط ماشه‌ای را از بین ببرد. روش جدیدی هم وجود دارد که به سوزن خشک معروف است. در این روش سوزن‌های ظریفی به نقطه ماشه‌ای وارد می‌شود. با این کار تغییرهایی از نظر شیمیایی و مکانیکی اتفاق می‌افتد که عضله دچار گرفتگی، باز می‌شود و خیلی سریع درد بیمار کاهش و تقریبا تا 72 ساعت بهبود می‌یابد. این تکنیک بسیار ایمن است و کمترین خطر را برای بیمار دارد. اگر مشکل در مفاصل و مهره‌ها باشد تکنیک‌های دیگری استفاده می‌شود. در این روش فیزیوتراپیست با دست حرکاتی انجام می‌دهد که دامنه حرکتی محدود شده را باز گرداند. ولی بعد از اینکه محدودیت حرکتی از بین رفت باید با تکنیک‌هایی عضلات را قوی کرد تا دوباره این اتفاق تکرار نشود. گاهی درد ناشی از فشار روی ریشه‌های عصبی گردن است. در چنین بیمارانی گزگز، مورمور در دست‌ها و انگشتان دیده می‌شود در این افراد نیز می‌توان با تکنیک‌های دستی و کششی، مهره‌های دچار آسیب را از هم باز کرد تا فشار از روی دیسک و ریشه‌های عصبی برداشته شود.
2. اگر محدودیت حرکتی برطرف نشود، مشکل بیمار حل نخواهد شد و احتمال برگشت درد بعد از مدت کوتاهی وجود دارد. به علت وجود درد در گردن، به مرور بخشی ازعضلات دچار انقباض و کوتاهی و همین عامل باعث محدود شدن حرکت گردن می‌شود. برای کاهش محدودیت باید از تکنیک‌های خاص در فیزیوتراپی و تمرین‌های کششی کمک گرفت.
3. بعد از اینکه تحرک کافی و طبیعی ایجاد شد، هدف بعدی تقویت بافت نگه‌دارنده اطراف مفصل است. بخش نگه‌دارنده شامل رباط‌ها، فاشیا و عضلات است. اگر بخواهیم رباط را به وضعیت طبیعی برگردانیم لازم است وضعیت گردن بیمار را اصلاح کنیم. باید به بیمار آموزش داد که در طول روز دیگر آن وضعیت خمیده و اشتباه مثلا سر رو به جلو را تکرار نکند تا رباط دوباره تحت فشار قرار نگیرد و به طول اولیه خود برگردد. البته این درمان چند ماه طول می‌کشد بیماران باید بدانند که به سرعت بهبود نمی‌یابند. خیلی از بیماران به محض از بین رفتن درد، درمان را ادامه نمی‌دهند ولی تکمیل نشدن درمان، باعث برگشت درد می‌شود. تمرینات ایزومتریک برای تقویت فاشیای گردن بسیار کمک کننده هستند. در این تمرین‌ها فرد گردن خود را به همان روشی که آموزش داده شده است صاف نگه می‌دارد و در همان حال با دست به پیشانی فشار می‌آورد اما با سفت کردن عضلات گردن مانع از حرکت گردن و سر به عقب یا پهلوها می‌شود. بیمار باید حرکت فشاری به وسیله دست‌ها را از پشت و پهلوهای سر نیز انجام دهد. این تمرین استقامت عضلات و فاشیا را زیاد می‌کنند. تعداد و زمان و طول مدت تمرین‌های ایزومتریک باید زیاد باشد. البته در روزهای اول تمرین‌ها چند ثانیه‌ای هستند مثلا هر بار 6 ثانیه سر را در آن وضعیت نگه دارد ولی در روزهای آینده لازم است بر تعداد ثانیه‌ها و دفعات تکرار آن اضافه شود. تمرین‌های ایزوتونیک هم مفید هستند. در این تمرین بیمار با کش‌های ورزشی که به سرو گردن متصل می‌شوند باید سعی کند تا سر را به سوی دیگر حرکت دهد. ناحیه سر و گردن، کمربند شانه‌ای و ناحیه سینه‌ای مجموعا یک سیستم محسوب می‌شوند پس فقط با حل کردن مشکل گردن و بدون توجه به شانه و سینه و... درد بیمار به‌طور کامل برطرف نخواهد شد. مثلا گاهی درد گردن بیمار به دلیل بد نشستن و ایجاد قوز یا کیفوز است. این قوز باید برطرف شود؛ در غیر این‌صورت درمان درد گردن بی‌فایده است. همه عضلات در این ناحیه باید با هم تقویت شوند.
4. این مرحله مکمل 3 مرحله قبلی است. بعد از اینکه شکایت بیمار برطرف شد و تحرک و قدرت کافی اعضاء برگشت، آموزش‌ها آغاز می‌شود. مثلا فردی که کارمند است باید بداند که فاصله صفحه مونیتور تا سروگردن چقدر باشد چشم‌ها تقریبا باید به موازات قسمت فوقانی مونیتور باشد. زیر دستی‌هایی مخصوص نوشتن وجود دارند که شیب ملایمی را روی میز ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود فرد برای نوشتن روی میز خم نشود و در وضعیت بهتری کارش را انجام دهد. صفحه‌کلید کامپیوتر هم نباید زیاد از لبه میز فاصله داشته باشد تا فرد مجبور شود برای رسیدن دست‌ها به کیبورد دست‌های خود را بیش از حد دراز کند و خمیدگی در ستون فقراتش ایجاد شود. این موارد باید در دانش‌آموزان نیز رعایت شود. کیف‌های مدرسه نیز باید طوری باشد که بند دو طرف یک اندازه باشد اگر توازن برقرار نباشد، یک طرف کتف و گردن ضعیف و طرف دیگر قوی‌تر خواهد شد. آموزش‌های دیگر درباره وضعیت خواب بیماران است. ایمن‌ترین وضعیت خواب، خوابیدن به پهلو است حالت طاق‌باز و دمر مضر هستند. بالش باید طوری باشد که فاصله کتف تا سر را پر کند. بهتر است پاها هم کمی به طرف شکم جمع شوند تا فشار از روی ستون فقرات کمر و گردن کاسته شود. بیماران باید بدانند اگر اصلاحات اصلی را انجام ندهند به‌طور قطع بعد از مدتی تمام علائم بیماری برخواهند گشت. ورزش‌هایی که در کلینیک و تحت آموزش فیزیوتراپیست انجام شدند بعدها هم باید به مدت طولانی توسط بیمار انجام شوند تا از فشار مجدد روی گردن جلوگیری به عمل آید./
* به نقل از دکتر حمیدرضا حق‌جو سروستانی، فیزیوتراپیست
مشاهده و سفارش
بهپو در جوامع مجــازیکانال ما را در جوامع مجازی دنبال کنیــد
دیدگاه و نظــرات
مراکز تصویربرداری
داروخــانه ها
مراکز آزمایشگاهی
کلینیـک ها
