آشنایی با بیماری لک و پیس

ویتیلیگو یا برص یا لک و پیس، یک بیماری ژنتیکی است که در آن، قسمتی از پوست، رنگدانه‌ نمی‌سازد و پوست قسمتی که تولید رنگدانه ندارد، به رنگ کاغذی کاملا سفید درمی‌آید.

ویتیلیگو یا برص یا لک و پیس، یک بیماری ژنتیکی است که در آن، قسمتی از پوست، رنگدانه‌ نمی‌سازد و پوست قسمتی که تولید رنگدانه ندارد، به رنگ کاغذی کاملا سفید درمی‌آید.به عبارت دیگر، ملانین، رنگدانه‌ای است که باعث ایجاد رنگ پوست، مو و چشم‌ها می‌شود و این ملانین توسط سلول‌هایی به نام ملانوسیت (سلول‌های رنگدانه‌ساز) به وجود می‌آید. حالا اگر ملانوسیت به‌ دلیل اختلال‌های ژنتیکی از بین برود یا نتواند رنگدانه تولید کند، پوست، رنگ خودش را از دست می‌دهد و سفید می‌شود. ویتیلیگو بیماری است که به صورت خودایمنی بروز می‌کند به همین دلیل در اینگونه بیماران احتمال بروز بیماری‌های خودایمنی دیگر مثل ریزش مو به شکل سکه‌ای، کم خونی، بیماری غده تیروئید و ... نیز وجود دارد و مبتلایان به لک و پیس باید در مورد این بیماری‌ها نیز به دقت مورد معاینه و بررسی قرار گیرند.

سن ابتلا به بیماری و نقاطی که درگیر می شوند

سن خاصی برای ابتلا به برص تعریف نشده است. این بیماری ممکن است در نوزادان، کودکان و حتی بزرگسالان هم خودش را نشان بدهد.
بیماری لک و پیس هر قسمتی از بدن را می‌تواند درگیر کند اما عمدتا این لک‌های سفید در نواحی صورت، گردن، کشاله ران، زیربغل، نوک سینه‌ها و چشم‌ها مشاهده می‌شوند. این بیماری گاهی تنها در یک نقطه مانند دست، پا، لب یا پلک خودش را نشان می‌دهد و گاهی به صورت تکه‌تکه در مناطق مختلف بدن پیدا می‌شود و یک وقت‌هایی هم بیشتر بدن را درگیر می‌کند.

آیا برص یک بیماری پیشرونده است؟

حقیقت این است که معمولا این بیماری قابل پیش‌بینی نیست؛ یعنی ممکن است یک بیمار بعد از چند سال، هیچ‌گونه پیشرفتی را در بیماری‌اش مشاهده نکند و بیمار دیگری بعد از چند ماه، ببیند که سطح گسترده‌تری از بدنش با این لکه‌ها پوشانده شده است. استعداد ژنتیکی برخی از افراد در ابتلا به برص بسیار بالاست و این بیماری در آنها گسترده‌تر می‌شود ولی بعضی‌ها هم استعداد خفیفی در ابتلا به برص دارند و سیر ابتلا یا پیشرفت بیماری و حتی مناطق درگیر در آنها بسیار آرام‌تر و کندتر است. بنابراین، کسانی که به ویتیلیگو مبتلا می‌شوند، ممکن است یا سیر پیشرونده سریعی داشته باشند یا این بیماری در آنها بسیار ساده و خفیف باشد.

عوامل تشدید کننده بیماری

اگر کسی ژن ابتلا به برص را داشته و به این بیماری مبتلا شده باشد، 2 عامل می‌توانند به احتمال زیاد در تشدید بیماری‌اش نقش بسیار پررنگی داشته باشند؛ اولین عامل، استرس است. خود بیماری ویتیلیگو به اندازه کافی برای فرد مبتلا، استرس به همراه دارد. حال اگر فرد، در مدت ابتلا به بیماری، استرس یا اضطراب شدیدی را هم تجربه کند، این استرس می‌تواند باعث گسترش بیماری او شود. این را هم بگویم که بعضی‌ها گسترش برص را در افراد مختلف به خاطر ناراحتی اعصاب آنها می‌دانند که این، باور غلطی است و استرس، همان مشکلی است که برص را تشدید می‌کند، نه ناراحتی اعصاب! عامل دوم گسترش برص در افراد مبتلا، آفتاب‌سوختگی است؛ یعنی کسانی که این لکه‌های سفید را روی پوست بدنشان دارند، بهتر است در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرند. کوهنوردی، اسکی و رفتن کنار دریا، از جمله فعالیت‌هایی است که فرد را در معرض نور شدید آفتاب قرار می‌دهند و باعث می‌شوند که شدت برص در فرد، بیشتر شود. مثلا وقتی پوست صورت، در اثر آفتاب شدید می‌سوزد، کل صورت پس از رفع آفتاب‌سوختگی، حالت سفیدی ناشی از برص به خود می‌گیرد. احتمال دارد که در صورت بروز زخم یا خراش در بدن فرد بیمار، روی قسمت زخم‌شده هم لکه‌های سفید به وجود بیایند اما همان‌طور که گفتم، همه این عوامل، احتمالی هستند و صددرصد نیستند!

برص واگیر ندارد؟

این بیماری تقریبا ناشناخته است و بسیاری از مردم آن را با جذام اشتباه می‌گیرند و حتی از دست دادن با فرد مبتلا اجتناب می‌کنند؛ در حالی که ریشه ابتلا به ویتیلیگو کاملا ژنتیکی است و این بیماری به هیچ عنوان واگیر ندارد.

آیا برص درمان می شود؟

برص جزو بیماری‌هایی است که روند درمانی بسیار سختی دارد. اما مراحل درمان آن نسبت به بیماران مختلف و پیشرفت بیماری‌شان، متفاوت است. ما ابتدا برای برگرداندن رنگدانه‌ها به نواحی کوچک، از کورتون یا داروهای دیگری مانند بتامتازون به صورت موضعی استفاده می‌کنیم و در مرحله بعد، درمان به وسیله اشعه‌درمانی UVB و UVA و لیزردرمانی (که نوعی اشعه‌درمانی محسوب می‌شود) ادامه می‌یابد. تعداد جلسات و عوارض لیزردرمانی بسیار کمتر از اشعه‌درمانی است اما پوست همه افراد به لیزردرمانی جواب نمی‌دهد. پزشک اولین روزی که می‌خواهد درمان با لیزر را برای بیمار شروع کند، به او می‌گوید که امکان بهبودی 50 درصد است.

بعنوان مثال پزشک اگر قرار باشد 20 جلسه اشعه‌درمانی برای بیمار انجام دهد و بعد از 10 جلسه متوجه شود که هیچ تحریکی برای تولید رنگدانه روی پوست بیمار صورت نمی‌گیرد، مسلما از انجام دادن جلسات بعدی اشعه‌درمانی و اذیت کردن بیمار در اثر این درمان، خودداری کرده و به او می‌گوید که این روش درمانی مناسبی برایش محسوب نمی‌شود.
اگر بیمار نتوانست مشکل خودش را با دارو یا اشعه‌درمانی برطرف کند، توصیه این است که با بیماری‌اش کنار بیاید و کارهایی نکند که باعث تشدید بیماری شود. ضمن اینکه به بیشتر بیماران مبتلا به برص که لکه‌های سفید، صورت و دستشان را پوشانده است، پیشنهاد می‌شود که از کِرِم‌های مخصوص (کاور مارک) استفاده کنند که جنبه آرایشی دارند و باعث می‌شوند که قسمت‌های سفید پوست، رنگ پوست اطراف را به خود بگیرند و اینطوری بیماری‌شان مشخص نمی‌شود. فقط این بیماران عزیز باید حواسشان باشد که هر چند ساعت یک‌بار باید این کِرِم را تمدید کنند تا اثرش از بین نرود.

آیا بیمارانی که بیشتر نقاط بدنشان به برص مبتلا شده چاره‌ای برای رفع بیماری‌شان دارند؟

اگر بیشتر از 70 تا 80 درصد بدن بیمار با لکه‌های سفید برص پوشیده باشد، پزشک رنگدانه آن 20 تا 30 درصد باقیمانده از پوستش را هم به وسیله کِرِم‌های مخصوصی که در بازار موجود هستند از بین برده و کل پوست او را سفید می‌کند. در این حالت افراد معمولا یک پوست سفید و یکدست به دست می‌آورند که مراقبت از آن در برابر آفتاب بسیار سخت است. چون این پوست جدید، به شدت و سریعا دچار آفتاب‌سوختگی می‌شود. به همین دلیل به کسانی که تمام پوستشان را سفید می‌کنند، توصیه می‌شود همیشه در برابر آفتاب از ضدآفتاب، سایبان، عینک دودی و لباس پوشیده استفاده کنند. لازم به ذکر است کسی که کمتر از 70 درصد پوستش به این بیماری مبتلا است، نمی‌تواند بقیه پوستش را هم سفید کند./