برای دریافت این ویتامین با خورشید آشتی کنید!

ویتامین D یکی از مواد ضروری و موردنیاز بدن است که توسط نور مستقیم خورشید در پوست ساخته می‌شود و هم کمبودش می تواند مضرات و عوارضی ایجاد کند و هم مصرف بیش از حد آن.

ویتامین D یکی از مواد ضروری و موردنیاز بدن است که توسط نور مستقیم خورشید در پوست ساخته می‌شود و هم کمبودش می تواند مضرات و عوارضی ایجاد کند و هم مصرف بیش از حد آن. ویتامین D یکی از ویتامین های محلول در چربی و همین طور یک پیش ساز هورمون است که به مقدار کافی باید دریافت شود.

ویتامینی بدون منابع گیاهی

ویتامین D در منابع گیاهی یافت نمی شود، این ویتامین از طریق مواد غذایی حیوانی و همین طور تابش اشعه UV آفتاب به زیر پوست تامین خواهد شد.
غنی ترین منبع غذایی ویتامین D، روغن کبد ماهی است که البته مصرف دائم ندارد و ممکن است به شکل درمانی مورد استفاده قرار گیرد. ماهی های پرچرب مانند سالمون و ساردین نیز منابع خوبی از ویتامین D محسوب می شود. در کنار اینها، شیرهای غنی شده با ویتامین D که امروزه در دسترس افراد قرار دارد، لبنیات، تخم مرغ (بویژه زرده آن) و جگر نیز منابع ویتامین D است. البته کسانی که زرده تخم مرغ را مصرف نمی کنند، ویتامین مورد نیازشان هم تامین نشده و در مورد جگر هم با توجه به اثرات نامناسبی که دارد، مصرف آن چندان توصیه نمی شود.

بنابراین می توان گفت منابع غذایی زیادی برای دریافت این ویتامین به مقدار کافی وجود ندارد و برهمین اساس متخصصان تغذیه، مکمل یاری و استفاده از کمی تابش خورشید در طول روز را روشی مناسب برای تامین ویتامین D می دانند. تابش آفتاب هم نباید در زمان اوج تابش باشد. بنابراین برای دریافت ویتامین D نباید در فواصل زمانی دو ساعت قبل و بعد از ظهر در معرض نور قرار بگیرید. همچنین به هیچ عنوان نباید مکمل های ویتامین را خودسرانه و به طور مداوم مصرف کنید، چراکه میزان بیش از حد نیاز این ویتامین می تواند موجب مسمومیت فرد شود.

ویتامینی با نقش های متعدد

وقتی درباره ضرورت مصرف منابع ویتامین D صحبت می شود، تقریبا تمام افراد به فکر سلامت استخوان ها و لزوم وجود این ویتامین برای حفظ کلسیم می افتند؛ در حالی که تاثیر بیولوژیکی اصلی این ویتامین، حفظ کلسیم و فسفات خون است که در سیستم اسکلتی ـ عضلانی نقش موثری دارد، اما امروزه گیرنده های این ویتامین در دیگر بافت ها مانند پروستات، کولون، ریه و... نیز شناسایی شده است.

ویتامین D3 از طریق گردش خون به بافت های هدف می رود و در آن بخش ها وظایف متعددی از جمله تنظیم کلسیم، حفظ سلامت استخوان ها و ماهیچه ها، تنظیم فشار خون، سلامت قلب و عروق، تکامل عصبی و تعدیل سیستم ایمنی را انجام می دهد. این فواید و نقش هایی که درباره ویتامین D گفته شد، سال هاست که شناخته شده است، اما امروزه نقش های دیگری هم برای این ویتامین شناسایی کرده اند.

امروزه مشخص شده است که گیرنده های ویتامین D در دیگر بافت های بدن هم وجود دارد و در ماکروفاژها (گلبول های سفید موجود در بافت ها) باعث تعدیل سیستم ایمنی می شود و در نتیجه در پیشگیری از بیماری های خودایمنی و تهاجم ماکروفاژها نقش ایفا می کند. در غده پروستات، بافت پستان، ریه ها و کولون هم تنظیم رشد سلولی و تمایز سلولی را برعهده دارد.

عوارض ناشی از کمبود ویتامین D

کمبود هر یک از مواد مورد نیاز بدن می تواند عوارض و عواقب ناخوشایندی برجا بگذارد. آن طور که نتیجه مطالعات نشان می دهد، کمبود ویتامین D در دوران بارداری باعث تولد نوزاد کم وزن می شود و در صورتی که این کمبود در دوران شیردهی هم ادامه داشته باشد، استحکام استخوانی کودک کاهش پیدا می کند.
مشخص شده در سنین بلوغ ارتباطی میان کمبود ویتامین D و مصرف شیر وجود دارد و کمبود دریافت، موجب کاهش دانسیته استخوانی در این سنین می شود. همچنین براساس این پژوهش ها مشاهده شده، کودکانی که آلرژی شیر و کمبود ویتامین D نیز دارند، در معرض راشیتیسم قرار می گیرند. البته درمان های مکمل یاری در این شرایط می تواند باعث بهبود این بیماری در کودکان شود.
براساس مطالعات انجام گرفته، ارتباط مستقیمی میان سرطان های دستگاه گوارش و بخصوص کولون، سرطان پروستات، سرطان پستان، سرطان لنف و همچنین ریه با کمبود ویتامین D شناخته شده است.

علاوه بر اینها، ویتامین D از تکثیر سلول های سرطانی پوست نیز جلوگیری می کند.
ارتباط با این سرطان ها هم از نظر میزان ابتلا به سرطان و هم از نظر میزان مرگ ومیر شناخته شده است، روش مکمل یاری برای کسانی که دچار کمبود ویتامین D هستند، می تواند به کنترل بیماری کمک کند.

چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟

ویتامین D یکی از ویتامین های ضروری و مورد نیاز بدن است و کمبود آن می تواند عوارض ناخوشایندی را ایجاد کند، اما این موضوع هم اصلا به معنای مجوزی برای مصرف بیش از حد مکمل های ویتامین D نیست. مصرف بیش از حد نیاز ویتامین D می تواند موجب مسمومیت و بروز مشکلات دیگری شود، افراد خاصی هستند که بیش از دیگران در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند. کسانی که میزان دریافت رژیم غذایی شان ناکافی است یا دچار سوءتغذیه هستند، در معرض این مشکل هم قرار خواهند داشت و علاوه بر اینها، افرادی که سوءجذب دارند نیز باید توجه بیشتری داشته باشند. در چنین شرایطی ممکن است مقدار دریافت کم نباشد، اما به دلیل سوءجذب، با کمبود روبه رو می شوند.

مبتلایان به بیماری های شدید کبدی، افرادی که دچار اختلالات کلیوی هستند، بیمارانی که به طور مداوم دارو مصرف می کنند و کسانی که در معرض تابش آفتاب قرار نمی گیرند نیز در معرض خطر کمبود ویتامین D خواهند بود.
افراد مسن و نژاد سیاهپوست نیز در گروه افرادی قرار می گیرند که با خطر بیشتری روبه رو هستند.

با توجه به اهمیت مصرف مقدار کافی ویتامین D، پیشنهاد می شود این مورد در آزمایش های غربالگری قرار گیرد؛ البته نکته مهم این است که زمان انجام آزمایش ها هم مهم است و با توجه به این که مقداری از این ویتامین از طریق تابش آفتاب دریافت می شود، مسلما مقدارش در تابستان و زمستان تفاوت خواهد داشت؛ بنابراین زمان اندازه گیری هم موضوع مهمی است که باید در نظر داشت./