آیا علم بر مقاومت آنتی بیوتیکی غلبه می کند؟

آنتی بیوتیک‌ها جان افراد زیادی را حفظ کرده و یکی از بیشترین داروهای تجویز شده هستند. اما باکتری‌ها و سایر میکروب‌ها که بایستی بوسیله آنها از بین بروند، می‌توانند با تکامل روش‌هایی از دارو‌ها بگریزند. این گونه‌های مقاوم به آنتی بیوتیک که به علت مجموعه‌ای از عوامل مختلف ایجاد شده‌اند می‌توانند مشکلات عفونی خاصی را موجب شده که گاهی اوقات درمان آنها غیر ممکن است.

در اینجا نمونه‌هایی از کارهای انجام شده بوسیله مراکز ملی بهداشت آمریکا برای مقابله با مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی از تلاش برای کشف آنتی بیوتیک‌های جدید تا مطالعه برای پیدا کردن راه‌های موثر‌تر با استفاده از گونه‌های موجود آورده شده است.

جستجوی اعماق اقیانوس‌ها برای پیدا کردن آنتی بیوتیک‌های جدید

بیشتر آنتی بیوتیک‌ها از مولکول‌های طبیعی که باکتری‌ها و قارچ‌ها موجود در خاک و بر روی گیاهان جهت رقابت برای منابع محدود غذایی تولید می‌کنند، بدست می‌آیند. اقیانوس نیز منبع غنی از میکروب‌ها است و محصولات طبیعی مبارزه با عفونت‌ها را فراهم می‌آورد. اما رشد و پرورش باکترهای دریایی در آزمایشگاه و واداشتن آنها به تولید منابعی کامل از مولکول‌هایی که خاصیت درمانی بالقوه دارند، کاری بسیار مشکل است.

گروهی به سرپرستی برادلی مور از دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو روشی ژنتیکی برای غلبه بر این مشکل ایجاد کرده و از آن برای کشف ترکیبات آنتی‌بیوتیکی جدید استفاده کردند. دانشمندان با کار بر روی باکتری‌های دریازی بدست آمده از رسوبات کف اقیانوس‌ها، گروهی از ژن‌ها را که پیش بینی می‌کردند تولید کننده آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی باشند را پیدا کردند. سپس آن مجموعه ژنی را جدا کرده و در قطعه از DNA حلقوی و مهندسی شده خاصی به نام پلاسمید قرار دادند. در ‌‌‌نهایت پلاسمید حامل آنتی‌بیوتیک به گونه‌هایی از باکتری که به آسانی رشد می‌کنند، منتقل شدند تا محصولات آنتی بیوتیکی جدید را تولید کنند.

در تست‌های آزمایشگاهی، این آنتی بیوتیک جدید، که تایرومایسین A نام دارد، موجب تضعیف رشد چند گونه از باکتری‌های مقاوم به دارو شد. مور و همکارانش امیدوارند که از این روش استفاده کرده تا بطور اساسی شیوه‌های مورد استفاده در تولید ترکیبات آنتی بیوتیکی را تغییر دهند و داروهای جدیدی را کشف و تولید نمایند.

درهم شکستن دیوارهای مقاومت

پنی سیلین وسایر آنتی‌بیوتیک‌ها که در گروه بتا لاکتام‌ها قرار می‌گیرند باکتری‌ها را بوسیله جلوگیری از ایجاد پلیمرهای شبکه مانند جهت ساخت دیواره سلولی – ساختاری که جهت بقای سلولی ضروری است- از بین می‌برند. سلول‌های باکتریایی رشد کرده و تقسیم می‌شوند، آنها به طور پیوسته دیواره سلولی خود را بازسازی کرده وشکل آن را تغییر می‌دهند. قطعاتی از بخش‌های جدا شده از دیواره بازیابی شده و مواد جدید سازنده دیواره سلولی را شکل می‌دهند.

شهریار مباشری از دانشگاه نوتردام می‌گوید آنتی بیوتیک‌های بتالاکتام با ممانعت باکتری از حفظ ساختمان دیواره سلولی و ترمیم آن، عمل می‌کنند. با این وجود باکتری‌ها راه‌هایی برای مقابله به مثل دارند. برای مثال برخی قطعات دیواره سلولی که در اثر آسیب دارو تجمع یافته‌اند می‌توانند آبشاری از وقایع بیوشیمیایی را ایجاد کرده که موجب تخریب آنتی بیوتیک بتالاکتام شود. این پاسخ مقاومتی شدید، تاثیر بتالاکتام‌ها در مبارزه با طیفی از عفونت‌ها را کاهش می‌دهد.

آقای مباشری در حال مطالعه فرایند بازیابی دیواره سلولی و اثرات بتا لاکتام‌ها بر روی این فرایند در باکتری سودوموناس آئروجینوزا علت عمده عفونت‌ها در بیمارستان‌ها و سایر مراکز بهداشتی است. او اظهار امیدواری می‌کند با روشن شدن گام به گامِ فرایند بازیابی و تشخیص مولکول‌های تحریک‌کننده مقاومت، اهداف آنتی بیوتیکی جدیدی را که با احتمال کمتری توسط تکامل میکروبی مغلوب شوند، پیدا کرد.

استفاده از آنتی بیوتیک‌های امروزی عاقلانه‌تر است

روش دیگر برای مقابله با مقاومت ارتقای نحوه استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موجود است. حتی از زمان کشف پنی سیلین در دهه 20 میلادی، اغلب دانشمندان و پزشکان بر این عقیده بودند که بهترین راه برای به حداقل رساندن ایجاد مقاومت، از بین بردن تمامی باکتری‌های موجود در یک عفونت در سریع‌ترین زمان ممکن است. به همین دلیل پزشکان به مصرف همه داروهای تجویز شده حتی بعد از بین رفتن علائم بیماری تاکید دارند. اما اندرو رید از دانشگاه پن استیت این راه را بهترین روش نمی‌داند. او می‌گوید رژیم درمانی امروزی یک شمشیر دو لبه است. اگر یک عفونت فعلی شامل تعدادی از میکروب‌های مقاوم به دارو را شامل شود، درمان‌های تهاجمی مانند درمان‌های با دوز‌های بالا، میکروب‌های حساس به دارو را از بین برده و انواع مقاوم را از خود به جا می‌گذارد و این میکروب‌های مقاوم می‌توانند از طریق بیمارستان‌ها و جامعه تکثیر و گسترش یابند.
رید و همکارانش با استفاده از موش‌ها آلوده به مالاریا یعنوان یک مدل حیوانی، در حال تحقیق جهت پیدا کردن رژیم‌های درمانی جایگزین برای این بیماری هستند که بتواند به کند کردن روند تکامل و گسترش گونه‌های مقاوم و طولانی کردن طول عمر مفید دارو‌ها کمک کند.انگل‌های مسبب مالاریا - همانند باکتری‌ها- نهایتا راه‌هایی جهت گریز از داروهای طراحی شده برای از بین بردن آن‌ها پیدا می‌کنند. یافته‌های رید نشان می‌دهد که رژیم‌های درمانی سبک (Lighter touch) گرچه روند درمان یک عفونت را کند‌تر می‌کنند، اما راهی مناسب‌تر جهت کنترل شیوع ارگانیسم‌های مقاوم در یک جمعیت و در عین حال بازگرداندن سلامت افراد و حفظ آن‌ها از سرایت بیماری خواهد بود. آنچه که باقی می‌ماند این است که این مشاهدات بایستی عفونت‌های انسانی نیز مورد تایید قرار گیرد. رید می‌گوید ما به آنالیزهای مورد به مورد بیشتری نیاز داریم تا بهترین درمان برای بیماری را پیدا کنیم. همچنین ترکیبی از دارو‌ها می‌تواند مانع مقاومت دارویی شود. او تاکید می‌کند که مردم باید زمانی که جهت درمان عفونت‌ها دارو مصرف می‌کنند، آنچه را که مراقبان بهداشتی به آنها می‌گویند را به دقت پیگیری و دنبال کنند/.

منبع: LIveScience