بونیون چیست؟ آشنایی با علل بروز و روش های درمان

قوز یا انحراف شست پا که بروز آن هم می‌تواند زمینه ارثی داشته باشد و هم در اثر پوشیدن کفش نامناسب و پنجه تنگ ایجاد شود، پدیده شایعی است که در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود.

انحراف شست پا موجب می‌شود مفصلی که شست را به کف پا متصل میکند به طرف داخل برجسته شده و یک برآمدگی در سطح داخلی پنجه پا به وجود آید که به آن هالوکس والگوس Hallux Valgus یا قوز شست پا یا بونیون Bunion می‌گویند.
این برجستگی در کفش، قرمز و دردناک شده و هر چه بزرگ‌تر شود راه رفتن برای بیمار مشکل‌تر می‌شود. انحراف انگشت شست به طرف انگشت دوم ممکن است آنقدر زیاد شود که انگشت دوم به زیر شست برود. در شکل پیشرفته‌تر این بیماری حتی ممکن است بر اثر فشار شست، انگشت دوم هم منحرف شود و روی انگشت سوم برود.
با شدت انحراف شست، درد شدت می‌گیرد، راه رفتن دشوار شده و موجب لنگ زدن بیمار حین راه رفتن می‌شود. انحراف انگشت شست پا حتی می‌تواند ایجاد ساییدگی مفصل کند.

علت بونیون

تا کنون علت واحدی را برای این اختلال مسوول ندانسته اند و علی رغم اینکه عده ای معتقدند پوشیدن کفشهای نوک تنگ و پاشنه بلند عامل این بیماری است ، عده ای دیگر زمینه های ژنتیکی را مسوول میدانند و در کل به نظر میرسد که مخلوطی از این دو یعنی بروز اختلال در افراد با زمینه ژنتیکی مساعد وقتی به مدت طولانی از کفشهای نوک تیز و پاشنه بلند استفاده میکنند بیشتر خواهد بود.
دلایل داخلی شامل سابقه خانوادگی (سابقه خانوادگی این مشکل تا حدود 83 گزارش شده است)، همراه با کف پای صاف، و کنراکچر تاندون آشیل نیز از عوامل بروز این عارضه عنوان شده است.
تشخیص افتراقی شامل هالوکس ریجیدیتوس (آرتریت مفاصل)، سیزاموئیدیت، شکستگی، نقرس، بیماری‌های روماتولوژیک، دردهای نورولوژیک (معمولا دیابت) و عفونت است.
ابتلا به این بیماری سن خاصی ندارد و ممکن است در نوجوانی و در حدود سنی 15-10 سال هم به وجود آید.

پیشگیری از بونیون

گرچه در گذشته برای جلوگیری از پیشرفت این اختلال استفاده از اورتوزهای بین انگشتی توصیه میشد ولی امروزه میدانیم از آنجا که ریشه اصلی اختلال در استخوان قاعده شست است و نه خود شست لذا این اورتوزهای بین انگشتی دیگر توصیه نمیشوند و حتی گاها باعث دردناک شدن بونیون نیز میگردند، تنها عواملی که به نظر میرسد باعث کندی روند پیشرفت هالوکس والگوس می گردند عبارتند از :

کاهش وزن در افراد چاق
عدم استفاده از کفشهای پاشنه بلند و یا نوک تیز و انتخاب کفش هایی که گشاد و راحت بوده و فضای زیاد برای انگشتان پا فراهم می کنند
استفاده از کفی طبی در افرادیکه دارای صافی کف پا هستند
استفاده از اورتوزهای حمایتی و پوششی برای کاهش فشار کفش روی بونیون

استفاده از بعضی اورتوزهای دینامیک به عنوان پلی تا رسیدن به زمان درمان جراحی

داروهایی چون استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن در تسکین درد بونیون کمک می کنند. تزریق کورتون نیز یکی از گزینه های درمان دارویی است.
گذاشتن کیسه یخ روی بونیون بعد از مدت زمان طولانی که روی پا ایستاده اید نیز در کاهش درد و التهاب بونیون موثر است.

جراحی

زمانیکه رعایت عوامل ذکر شده در بالا کارگر نباشد و بونیون دردناک شده و یا کج شستی زیاده از حد گردد درمان جراحی تنها راه حل خواهد بود، در حال حاضر شاید قریب به ۲۰ نوع تکنیک مختلف جراحی برای درمان هالوکس والگوس ارایه شده است که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارا هستند ولی در صورتی که بیماران به درستی انتخاب کردند و نیز اهداف جراحی نیز برای آنها روشن شده باشد، نتایج جراحی در اکثریت مواقع رضایت بخش خواهد بود .
هدف جراحی بونیون، تسکین درد با برگرداندن انگشت به حالت صحیح است.
اعمال جراحی بونیون ممکن است شامل موراد زیر باشد:

خارج کردن بافت متورم از اطراف مفصل شست پا
صاف کردن شست پا با خارج کردن قسمتی از استخوان
در یک ردیف قرار دادن استخوان دراز بین قسمت پشتی پا و شست پا با صاف کردن زاویه غیر نرمال در شست
وصل کردن استخوان های مفصل متاثر بطور دائمی

از آنجا که پا عضوی حساس بوده و هر روزه برای تمام عمر باید بارها و بارها تحمل کننده وزن بدن باشد لذا باید توجه داشت که انجام جراحی برای موارد خفیف و فقط برای زیباتر شدن پا چندان کار معقولی نبوده و فقط به کسانی توصیه می شود که بونیون زندگی روزانه آنها را مختل کرده و درد و ناراحتی همیشگی دارد. به علاوه باید خانمها به خصوص این نکته را در نظر داشته باشند که بعد از جراحی نیز استفاده از کفش پاشنه بلند برای آنها مجاز و راحت نخواهد بود.
خطرات جراحی هالوکس‌والگوس شامل هالوکس‌واروس (اصلاح بیش‌از حد)، عود و بدترشدن عملکرد است. هیچ یک از بیماران به سطح فعالیت قبلی خود برنمی‌گردند، و تا یک‌سوم آنها بعد از عمل قادر به پوشیدن کفش مورد علاقه‌شان نخواهند بود. جراحی معمولا یک روز به طول می‌انجامد. بیماران باید تا دو هفته از عصای زیر بغل استفاده نموده بتوانند و سپس به تدریج تحمل وزنشان را افزایش داده و در حدود 6 هفتگی به وضعیت طبیعی برسند. بهبودی کامل هفته ها تا ماه ها طول می کشد./