بالنگ عضو کمتر شناخته شده خانواده مرکبات و بومی آسیاست. این میوه و اسانس آن از دوران رومیان بهعنوان ضدعفونیکننده کاربرد داشته است. بالنگ معمولا در تهیه دسر و مربا کاربرد دارد اما باید دانست که ارزش تغذیه ای بالایی دارد و میتواند از بیماریهای ویروسی تنفسی در زمستان پیشگیری کند.
به گزارش «بهپو»، بالنگ گیاهی از خانواده مرکبات (Rutaceae) است که نام علمی آن Citrus Medica L است و در کتب طب سنتی از آن به عنوان «اترج کبیر» نام برده شده است. میوه این گیاه را به فارسی بالنگ میگویند و از نظر گیاه شناسی گونهای از بادرنگ محسوب میشود. بادرنگ دارای درختچهای است به شکل نامنظم و برگهای آن با کمی اختلاف شبیه سایر انواع مرکبات است.
خواص بالنگ
بالنگ از قرنها پیش توسط رومیان باستان بهخاطر ارزش تغذیه ای بالا بهعنوان پادزهر و آنتی بیوتیک کاربرد داشت. بالنگ سرشار از فیبرها و املاح نظیر مس، کلسیم، منگنز و فسفر است. مقدار بالای ویتامینهای A،C و گروهB و همچنین بتاکاروتن موجود در آن، به مقابله با خستگی و بیماریهای زمستان کمک میکند. خواص بالنگ باعث شده تا این میوه در پیشگیری از بیماریهای ویروسی تنفسی مانند برونشیت و سرماخوردگی موثر باشد. این میوه نشاط آور و محرک است که در موارد خستگی، کمبود انرژی و افسردگی فصلی کاربرد دارد. عصاره آب پالپ بالنگ معطر وانرژیزاست و فواید بسیاری برای سلامت بدن دارد. این نوشیدنی را میتوان همراه با کمی عسل و آب بهعنوان شربت میل کرد.
ارزش تغذیه ای بالنگ در طب سنتی
بالنگ طبق نظر حکمای طب سنتی دارای خواص متعددی است که بر حسب عضو مورد استفاده متغیر است. از بالنگ میتوان جهت تقویت جگر، معده و جهت تسکین حرارت احشاء و تشنگی و اسهال صفراوی و کبدی استفاده کرد.
جوشانده پوست خشک بالنگ نیز مسکن قوی صفراوی است و جویدن آن نیز موجب خوشبو شدن بوی دهان میشود.
پوست زرد بالنگ برای تقویت قلب، مغز، کبد، معده و احشای داخل شکم مفید است. مربای آن نیز به همراه عسل برای نفخ و کمک به هضم غذا موثر است.
پوست بالنگ بیشتر جهت تهیه مربا مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین به عنوان ضدعفونی کننده و صفرابر نیز مصرف سنتی دارد.
روغن بالنگ برای رفع بیحسی، فلجی، لقوه، رعشه و درد مفاصل سیاتیک، درد کلیه، مثانه و خوشبویی عرق نافع است.
همچنین آب قسمت مغز ترش مزه بالنگ اگر با غذا خورده شود، برای مالیخولیای حاصل از سودا نافع است که باید با شکر و قند شیرین شده باشد.
ریشه گیاه بالنگ در درمان برخی امراض مفید است. در کشور هند از ریشه بالنگ به عنوان ضد یبوست مزاج استفاده میشود و معتقدند که برای سنگ مثانه نیز مفید است. در کشور چین از جوشانده ریشه و پوست بالنگ به عنوان ضد سرفه، نرم کننده سینه و رفع ناراحتی لومباگو (کمر درد) استفاده میشود.
دم کرده سر شاخههای تازه سبز و جوان بالنگ در شبه جزیره مالایا به عنوان اشتها آور و معالجه شکم مصرف میشود.
بر اساس تحقیقات جدید اثرات ضد التهابی و کم کنندگی قند خون در گیاه بالنگ تایید شده است که این امر نشان از تاثیر این گیاه در درمان مرض قند (دیابت) و آلزایمر است.
در تحقیقات جدیدتر مشاهده شده که میتوان از اثرات ضد التهابی آن برای کنترل درد استفاده کرد.
در طب سنتی بالنگ مضر جگر و مغز گرم مزاجان تشخیص داده شده است که باعث ایجاد سردرد در آنان می شود و مصلح آن این است که این گیاه با عسل و بنفشه یا با گوشت و مغز استفاده شود.
از بالنگ جهت تقویت قلب، کبد و درمان نفخ شکم، درد مفاصل و نقرص نیز استفاده میشود.
از این گیاه در درمان بیماریهای ریوی و گوارشی، اسهال، کاهش اسید معده، تحریک فعالیت کبد و درمان نفخ و تهوع نیز استفاده میشود.
در برخی از منابع علمی نیز به اثر این گیاه در درمان سردرد بویژه سردردهای میگرنی اشاره شده است.
با توجه به اینکه برخی از گیاهان میتوانند با داروها واکنشهای ناخواستهای ایجاد کنند، پیشنهاد میشود قبل از مصرف این گیاه جهت هر نوع بیماری با پزشک مشورت شود.
چطور میتوان تلخی بالنگ را گرفت؟
به گزارش «بهپو» و به نقل از «ایسنا» و «هفته نامه سلامت»، امروزه بهندرت میوه تازه بالنگ بهفروش میرسد و غالبا بهشکل مربا تهیه میشود. اما هنگام استفاده از بالنگ تازه ابتدا باید تلخی پوسته آن گرفته شود. برای اینکار، سطح میوه را خوب بشویید و با چاقوی تیز لایه زردرنگش را از لایه ضخیم سفیدرنگش جدا کنید. سپس لایه سفیدرنگ را خرد کرده و 5 روز در آب سرد قرار دهید و هر روز نیز آب را عوض کنید. از این لایه برای تهیه مربا و دسر استفاده میشود. مربا بالنگ را میتوان مدت طولانی در محیط خنک و در ظرف دربدار نگهداری کرد./