گره تیروئید چیست و چگونه به وجود می آید؟

گره تیروئید برجستگی‌ای که اکثرا از خود تیروئید منشاء می‌‌گیرد و داخل یا روی آن رشد می‌کند و معمولا ارتباطی با پرکاری یا کم‌کاری تیروئید ندارد؛ یعنی در بیشتر موارد غده تیروئید مبتلا به گره، عملکرد طبیعی دارد.

«گره تیروئید»، برجستگی‌ای که اکثرا از خود تیروئید منشاء می‌‌گیرد و داخل یا روی آن رشد می‌کند و معمولا ارتباطی با پرکاری یا کم‌کاری تیروئید ندارد؛ یعنی در بیشتر موارد غده تیروئید مبتلا به گره، عملکرد طبیعی دارد.

به گزارش «بهپو»، گره‌های تیروئید شایع هستند به طوری که از هر 15 زن، ۱ نفر و از هر 60 نفر مرد، ۱ ‌نفر مبتلا به گره تیروئید است. ولی اغلب مبتلایان نمی‌دانند که مشکلی در تیروئیدشان وجود دارد، در نتیجه خیلی از موارد گره تیروئید به صورت اتفاقی توسط پزشک حین معاینه به علت سایر بیماری‌ها کشف می‌‌شود. گره ممکن است منفرد بوده یا قسمتی از یک گواتر چند گرهی باشد. گره معمولا یک مجموعه متشکل از سلول‌های تیروئید است ولی ممکن است حفره‌ای پر از مایع باشد که به آن کیست می‌گویند.

بیشتر بخوانید: درباره تیرویید و بیماری هایش بیشتر بدانیم

علائم گره تیروئید

گـره‌های تیروئید معمولا کوچک و بدون درد بوده و هیچ فشاری در گـردن ایجاد نمی‌کنند. بسیاری از بیماران متوجه برجستگی ناشی از گره نمی‌شوند و ایـن برجستگی را پزشک حین معاینات پزشکی دوره‌ای یا معاینه برای سایر علل کشـف می‌کند. بیشتر مشکلاتی که در ناحیه گلو احساس می‌شود ارتباط چندانی با اندازه تیروئید و به خصوص گره‌های کوچک ندارد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با علایم اختلالات تیروییدی

علت بوجود آمدن گره تیروئید

علت گره تیروئید معمولا یکی از موارد زیر است:

۱- کیست حاوی مایع

۲- تومور خوش‌خیم

۳- حدودا در ۵ درصد از موارد، گره به علت بدخیمی است. اهمیت تشخیص و شناسایی ماهیت گره نیز کشف موارد بدخیمی است چون در صورت درمان در مراحل اولیه نتایج درمانی درخشان خواهد بود.

وقتی یک گره کشف شد باید توسط کدام پزشک ارزیابی شود؟

بیشتر متخصصان داخلی از مراقبت بیماران دچار گره تیروئید آگاهی دارند ولی بهترین پزشکان برای این کار، متخصصان غدد هستند. متخصص غدد درون‌ریز پزشکی است که در مراقبت از این بیماران و همچنین بیماران دیابتی، سایر مشکلات غده تیروئید(کم‌کاری و پرکاری)، استئوپروز (پوکی استخوان)، اختلالات مربوط به رشد (کوتاهی قد) و بلوغ، موهای زائد، اختلالات عادت ماهانه و در درمان مشکلات غدد فوق کلیوی تبحر دارد.

گره تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ابتـدا پزشک اقدام به شنیدن شرح‌حال بیمار و انجام معاینه(مشخص کردن محل، اندازه و سفتی گره) می‌کند. نکاتی که در تاریخچه مهم هستند عبارتند از: سرعت رشد گره، سابقه انتشار به سر و گردن و سابقه خانوادگی. مهم‌ترین عامل خطرزا سابقه انتشار به سر و گردن در دوران کودکی و جوانی است. در گذشته رادیوتراپی برای درمان بیماری‌هایی مانند کچلی، بزرگ شدن لوزه‌ها و جوش صورت استفاده می‌شد. کسانی که سابقه چنین موردی را دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به گره‌ تیروئید هستند. البته ذکر این نکته ضروری است که انجام رادیوگرافی‌های تشخیص مثلا در دندان پزشکی و استفاده از مواد رادیواکتیو برای انجام اسکن چنین خطری را ندارد.

پس از انجام معاینه، برای مشخص کردن ماهیت گره پزشک اقدام به یک یا چند آزمایش‌ زیر می‌کند:

1- سونوگرافی: امروزه از سونوگرافی برای تشخیص و پیگیری گره‌های تیروئید بیشتر استفاده می‌شود. سونوگرافی نشان می‌دهد، آیا گره تیروئید منفرد است یا متعدد، همچنین ویژگی‌های گره(جامد یا انباشته از مایع و کیست) را مشخص می‌کند و همچنین اندازه دقیق آن را برای مقایسه‌های بعدی مشخص می‌کند ولی متاسفانه قادر به تعیین خوش‌خیمی یا بدخیمی آن نیست. بنابراین این روش تشخیصی، جایگزین نمونه برداری سوزنی نیست ولی می‌تواند نیاز به انجام آن را تعیین کند.

2- نمونه‌برداری با سوزن باریک از گره: این کار به صورت سرپایی و بدون بیهوشی و حتی بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، کار بی‌خطری است و درد و ناراحتی اندکی همراه دارد. (در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین حتما به پزشک اطلاع دهید). در این روش پزشک سعی می‌کند با فرو کردن یک سوزن نازک در گره، تعدادی از سلو‌ل‌های داخل آن را بردارد تا برای بررسی بتو با میکروسکوپ به آسیب‌شناس نمونه ارسال شود. بنابراین نمونه گرفته شده معمولا توسط بیمار به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شود.

در صورتی که گره پر از مایع باشد اغلب می‌توان همه یا مقداری از مایع را با سرنگ خارج کرد. در بیش از ۹۰ درصد موارد این آزمایش به پزشک نشان می‌دهد که گره خوش‌خیم است یا بدخیم؟

باید بدانیم که گاهی به علت کافی نبودن نمونه یا نامشخص بودن تشخیص، نیاز به تکرار نمونه‌برداری سوزنی از گره هست، بنابراین تکرار نمونه‌برداری نباید موجب نگرانی شود. امروزه در بسیاری از مراکز و مطب‌ها این کار با راهنمای سونوگرافی انجام می‌شود، استفاده از سونوگرافی حین نمونه‌برداری دقت کار را بیشتر می‌کند و احتمال به دست آمدن نتیجه کافی از محل مناسب را افزایش می‌دهد.

3- اسکن تیروئید: برای انجام اسکن تیروئید از مقادیر کم مواد رادیواکتیو(معمولا ید یا تکنزیوم) استفاده می‌شود. تیروئید معمولا این مواد را از خون می‌گیرد. از یک دوربین مخصوص برای ایجاد تصویر تیروئید استفاده می‌شود. اسکن تیروئید بدون خطر است و مقادیر خیلی کم از انتشار به کار رفته در نسج تیروئید و سایر نسوج مشکل ایجاد نمی‌کند. با این وجود در خانم‌های باردار و شیرده، نباید انجام شود. در بسیاری از مواردی که نمونه‌برداری با سوزن باریک انجام می‌شود، نیازی به انجام اسکن نیست. معمولا گره نمی‌تواند ماده رادیواکتیو را مانند سایر نسج تیروئید تغلیظ کند‌ به این گره، گره سرد گفته می‌شود. در صورتی که گره بیش از بقیه نسج تیروئید جذب داشته باشد به آن گره داغ گفته می‌شود.

بیشتر بخوانید: مواد غذایی مفید برای پیشگیری از اختلالات تیروییدی

درمان گره تیروئید

گره‌هایی که خوش‌خیم تشخیص داده شده‌اند در فواصل مشخصی (معمولا هر 6 تا 12 ماه) معاینه و با سونوگرافی ارزیابی می‌شوند. بهتر است پیگیری با سونوگرافی‌ در یک مرکز و توسط یک پزشک واحد انجام گیرد تا امکان مقایسه آن با سونوگرافی‌های قبلی فراهم باشد. در هر مراجعه سونوگرافی قبلی خود را همراه داشته باشید تا برای مقایسه از آن استفاده شود. به تعدادی از بیماران ممکن است مصرف قرص‌های تیروئید توصیه شود، هرچند امروزه این کار کمتر انجام می‌شود. معاینات دوره‌ای گره توسط پزشک و ارزیابی آن با سونوگرافی مهم‌تر از تجویز دارو است.

بیشتر گره‌های خوش‌خیم طی درمان با لووتیروکسین کوچک نمی‌‌شوند و با این روش فقط تعدادی اندک از این گره‌ها محو می‌‌شوند. از طرف دیگر درمان با لووتیروکسین ممکن است احتمال اینکه گره آنقدر بزرگ شود که نیاز به جراحی را کاهش دهد، تشخیص اینکه نیاز به تجویز دارو هست یا نه برعهده پزشک است. اگر در طول درمان با لووتیروکسین اندازه گره بزرگ‌تر شود نیاز به نمونه‌برداری مجدد خواهد بود. در موارد زیر از جراحی استفاده می‌شود:

● رشد گره ادامه یابد و احتمال بدخیمی باشد.

● گره آنقدر بزرگ شود که علائم فشار در ناحیه گردن ایجاد کند.

● ظاهر گره برای بیمار ناراحت‌کننده باشد و برای زیبایی عمل جراحی انجام شود.

● در مواردی که نمونه‌برداری از گره، بدخیم بودن را نشان دهد.

● باید توجه داشت که بیش از سه‌چهارم گره‌های تیروئید نیاز به جراحی ندارند و ارزیابی‌های دوره‌ای بهترین راه پیگیری است.

در صورت بدخیمی گره شانس درمان چگونه است؟

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، خوشبختانه بیشتر بدخیمی‌‌ها رشد آرامی دارند و در صورت درمان در مراحل اولیه، نتایج درمانی فوق‌العاده درخشان و چشمگیر است، به طوری‌که بیشتر افراد طول عمر طبیعی دارند. پس از تشخیص بدخیمی، عمل جراحی ضروری است. این کار باید توسط جراح باتجربه انجام شود. در طول عمل معمولا بیشتر نسج تیروئید برداشته می‌شود. پس از انجام عمل جراحی بیمار معمولا ۱تا۲ روز در بیمارستان می‌ماند. بیشتر بیماران هیچ مشکلی هنگام صحبت یا بلع پس از جراحی ندارند و درد کمی را حس می‌کنند. ممکن است ۶ هفته تا چند ماه پس از جراحی برای از بین بردن بقایای بافت تیروئید، تجویز مقادیر بالای ید رادیواکتیو لازم باشد که نیاز به بستری شدن در بیمارستان ۳ تا ۶ روز است. بیمار تحت درمان با لووتیروکسین قرار می‌گیرد و طبق نظر پزشک در فواصل معین اسکن تمام بدن با ید رادیواکتیو و آزمایش خون انجام شود./