علل از دست دادن حافظه

در حالی که آلزایمر و انواع دیگر فراموشی مسوول بسیاری از موارد کاهش حافظه هستند اما عوامل غیردائمی دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث از دست دادن حافظه شود. برخی از این علائم به راحتی برطرف می‌گردند بنابراین چه عواملی باعث فراموشی و ذخیره نشدن ذهنی اطلاعات یا توانایی یادآوری در ما می‌شود؟

بیشتر ما تجربه ناخوشایند فراموشی را داشته‌ایم. از دست دادن حافظه باعث تحریک و ناامیدی و همچنین ایجاد ترس می‌شود که «آیا حافظه‌ام را برای همیشه از دست می‌دهم یا خیر» و آیا این علائم شروع بیماری آلزایمر است؟

به گزارش «بهپو»، در حالی که آلزایمر و انواع دیگر فراموشی مسوول بسیاری از موارد کاهش حافظه هستند اما عوامل غیردائمی دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث از دست دادن حافظه شود. برخی از این علائم به راحتی برطرف می‌گردند بنابراین چه عواملی باعث فراموشی و ذخیره نشدن ذهنی اطلاعات یا توانایی یادآوری در ما می‌شود؟

بیشتر بخوانید: چگونه می‌توان مغز را جوان نگه‌داشت؟

دلایل احساسی از دست دادن حافظه

از آنجا که ذهن و بدن ما با هم مرت بط هستند و بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند، احساسات و افکار ما می‌توانند مغز ما را تحت تاثیر قرار بدهند. انرژی لازم برای کنار آمدن با احساسات خاص یا استرس زندگی می‌تواند مانع از ذخیره یا به خاطر سپردن جزئیات و برنامه‌ها شود. اغلب با حمایت، مشاوره و تغییر سبک زندگی می‌توان عوامل محرک کاهش حافظه را بهبود بخشید. حتی فقط با آگاهی، محدود کردن و جلوگیری از عوامل ازدیاد استرس می‌توان به کاهش علائم از دست رفتن حافظه کمک کرد.

● استرس: استرس زیاد می‌تواند ذهن ما را بیش از حد درگیر کند و باعث حواس‌پرتی و تحلیل رفتن مغز شود. استرس شدید اما کوتاه‌مدت می‌تواند به صورت لحظه‌‌ای در حافظه اختلال ایجاد کند، درحالی که قرار گرفتن در معرض استرس مزمن و طولانی‌مدت ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد. مدیریت استرس یک استراتژی مهم برای حفظ کیفیت زندگی و بهبود سلامت بدن و مغز شما است.

● افسردگی: افسردگی می‌تواند باعث کندی ذهن و ایجاد حس بی‌علاقگی به محیط پیرامون شما شود که همین عوامل باعث فرسودگی حافظه، تمرکز و آگاهی می‌شود. ذهن و احساسات شما ممکن است به قدری درگیر و کند شده باشد که دیگر قادر نباشید به اتفاقات پیرامونتان خیلی توجه کنید. در نتیجه یادآوری چیزی که به آن توجه نکرده‌اید دشوار خواهد بود. افسردگی همچنین می‌تواند در داشتن خواب سالم مشکلاتی ایجاد کند که همین امر به خاطر سپردن اطلاعات را دشوارتر می‌کند. اصطلاح سودا دمانسی به ترکیب کاهش حافظه و افسردگی گفته می‌شود. اگر فکر می‌کنید که مبتلا به زوال عقل هستید، آزمایش شناختی می‌تواند برای اطمینان شما و رد احتمال وجود زوال عقل مفید باشد. علی‌رغم احساس «پوچی» در زندگی روزمره، فرد مبتلا به سودا دمانسی می‌تواند در آزمایش‌های شناختی عملکرد خوبی داشته باشد. افسردگی معمولا تا حد بالایی قابل درمان است. برای درمان، ترکیبی از مشاوره و دارو می‌تواند بسیار موثر باشد.

● اضطراب: اگر برای شما پیش آمده است که هنگام شرکت در امتحان با وجود دانستن جواب‌ها احساس می‌کنید که ذهنتان کار نمی‌کند یا چیزی به خاطر نمی‌آورید، می‌توانید اضطراب را مقصر بدانید. برخی از افراد در موقعیت‌های خاص مانند امتحان اضطراب دارند. برخی دیگر دارای اختلال اضطراب فراگیرتر هستند که به طور مداوم با عملکرد سالم از جمله حافظه تداخل ایجاد می‌کند. شناسایی و درمان اضطراب می‌تواند کیفیت زندگی و حافظه را به طور قابل توجهی بهبود بخشد.

● غم و اندوه: ماتم و اندوه قسمت زیادی از انرژی جسمی و عاطفی فرد را می‌گیرد و این موضوع می‌تواند توانایی ما را در تمرکز روی حوادث و افراد اطرافمان کاهش دهد. در نتیجه حافظه ممکن است دچار اختلال شود. غم و اندوه شباهت زیادی به افسردگی دارد اما غالبا به سبب یک وضعیت خاص یا از دست دادن چیزی ارزشمند در زندگی ایجاد می‌شود، درحالی که افسردگی بدون دلیل خاصی هم به وجود می‌آید. کنار آمدن غم و اندوه عمیق زمان می‌برد و صرف وقت برای فراموشی غم و اندوه ضروری است. وقتی از ناراحتی و اندوه رنج می‌برید، از نظر جسمی و روحی احساس خستگی می‌کنید. در زمان غصه به خود وقت و زمان بیشتری بدهید. مشاوره و پشتیبانی فردی می‌تواند به شما کمک کند تا به طور موثری با غم و اندوه کنار بیایید.

بیشتر بخوانید: 5 علت ضعف حافظه

داروها و درمان‌های پزشکی

از بین رفتن حافظه را می‌توان گاها به اثر داروها یا سایر مواد شامل داروهای تجویز شده، داروهای اصلاح و تغییر ذهن و حتی جراحی‌ها نسبت داد.

● الکل یا داروهای غیرقانونی: نوشیدن الکل یا استفاده از داروهای غیرقانونی می‌تواند عملکرد حافظه را چه در کوتاه‌مدت و چه در طولانی‌مدت مختل کند. این مواد می‌توانند تا سال‌ها بعد از استفاده با ایجاد حالت بی‌حالی و سرگیجه و غش کردن تا افزایش خطر ابتلا به زوال عقل و موارد دیگر به طور قابل توجهی به حافظه آسیب برسانند. الکل زیاد نیز می‌تواند باعث سندرم ورنیکه کورساکوف شود که اگر بلافاصله درمان شود ممکن است مشکل حافظه در برخی افراد تا حدی از بین برود.

بیشتر بخوانید: الکل با جسم و روان ما چه می کند؟

● داروهای تجویزی: حتی داروهایی که توسط پزشک تجویز می‌شوند هم می‌توانند به بدن آسیب برسانند یا حافظه را مختل کنند. داروهای تجویز شده (به خصوص اگر به صورت ترکیبی مصرف شوند) می‌تواند به طور قابل توجهی توانایی تفکر و یادآوری درست را تحت تاثیر قرار دهد. اگر به دلیل بیماری‌های متعدد به پزشکان مختلف مراجعه می‌کنید، لیست کاملی از داروهای مصرفی را در اختیار پزشکان قرار بدهید. پزشک باید بداند چه دارویی را تجویز کند تا با دارویی که قبلا مصرف کرده‌اید تداخل نداشته باشد. اگر بعد مصرف دارو به فراموشی مبتلا شدید، از پزشک خود بپرسید که آیا می‌تواند به تدریج از داروهای شما کم کند تا فراموشی از بین برود؟

● شیمی‌درمانی: اگر برای درمان سرطان تحت شیمی‌درمانی قرار دارید ممکن است پدیده «مغز شیمیایی» را تجربه کنید که مه مغزی نیز نامیده می‌شود و به دلیل استفاده از داروهایی که سرطان را هدف قرار داده‌اند به وجود می‌آید. اطلاع داشتن از این موضوع که مه مغزی یک اثر متداول و اغلب موقتی است، می‌تواند برای بیمار امیدبخش باشد.

● جراحی قلب: برخی تحقیقات نشان داده است که به دنبال جراحی بای پس در قلب، ممکن است خطر سرگیجه و اختلال حافظه افزایش یابد. اغلب با بهبودی بیمار این مشکل هم بهبود می‌یابد. اصولا نیاز به این نوع جراحی قلب مهم‌تر از خطر احتمالی ابتلا به اختلال حافظه است. نگرانی‌های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.

● بیهوشی: به دلیل بیهوشی بعضی از افراد سرگیجه و منگی و فراموشی حافظه را گزارش می‌دهند که معمولا چند روز طول می‌کشد اما با وجود انجام تحقیقات در تعیین رابطه بین بیهوشی با سایر عواملی که ممکن است باعث کاهش عملکرد مغز شوند، این احتمال هنوز تایید نهایی نشده است.

● الکتروشوک‌درمانی: ای‌سی‌تی که تحت عنوان «شوک‌درمانی» شناخته می‌شود، می‌تواند در درمان کسانی که از افسردگی شدید رنج می‌برند بسیار مفید باشد اما از طرفی هم ممکن است باعث از دست دادن حافظه شود. شما باید با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای ‌‌ای‌سی‌تی صحبت کنید. از آنجا که شوک‌درمانی برای برخی افراد موثر بوده است، با وجود خطر از دست دادن قسمتی از حافظه، گاهی انجام این نوع درمان برای بهبود کیفیت زندگی ارزش امتحان کردن را دارد.

● شرایط جسمی و پزشکی: ممکن است شرایط خاصی به غیراز زوال عقل یا بیماری آلزایمر منجر به از دست دادن حافظه یا مشکلات ذهنی شود.

خستگی و کمبود خواب

مزایای داشتن یک خواب خوب در شب بسیار زیاد است؛ چاقی کمتر، انرژی بیشتر و توانایی تفکر بهتر از مزایای خواب خوب است. خسته بودن به دلیل خواب شبانه بی‌کیفیت و کمبود خواب مزمن بر حافظه و یادگیری تاثیر می‌گذارد. بهتر است که روش‌های موثر و آسانی را برای بهبود کیفیت خوابتان امتحان کنید.

ضربه مغزی و آسیب‌های سر

ضربه مغزی و آسیب‌های تروماتیک سر می‌تواند باعث اختلال در حافظه کوتاه‌مدت شود. برخی تحقیقات نشان داده است که این عوامل می‌توانند طی سالیان احتمال ابتلا به زوال عقل را افزایش دهند. هنگام ورزش حتما لباس و کلاه ایمنی بپوشید و اگر قبلا دچار ضربه مغزی شده‌اید باید قبل از بازگشت به فعالیت‌های منظم و شرکت در ورزش، اجازه بدهید سرتان کاملا بهبود یابد. اگر بعد از آسیب‌دیدگی در سر دچار سردرد و مشکلات تمرکز شده‌اید با پزشک خود صحبت کنید.

کمبود ویتامین B12

نقش ویتامین B12 بسیار مهم است. کمبود ویتامین B12 باعث ایجاد علائمی می‌شود که مشابه علائم زوال عقل است. با دریافت مقادیر کافی این ویتامین ممکن است علائم در برخی افراد بهبود یابد و حتی برطرف شود.

بیشتر بخوانید: وقتی ویتامین B12 بدن پایین می آید

مشکلات تیروئید

کم‌کاری و پرکاری تیروئید می‌توانند باعث مشکلات شناختی مانند از دست دادن حافظه و مه‌ذهنی شوند. اگر متوجه شدید که دچار کندی و کم‌کاری ذهنی هستید یا برای به خاطر سپردن اطلاعات دچار مشکل می‌شوید حتما این موضوع را به پزشک خود بگویید. شاید آزمایش عملکرد تیروئید برای شما مناسب باشد به خصوص اگر علائم دیگری از مشکلات تیروئید را تجربه می‌کنید. درمان تیروئید می‌تواند حافظه و تمرکز شما را بهبود بخشد.

اختلالات کلیه

هنگامی که کلیه‌های شما به خوبی کار نمی‌کنند از جمله در مورد نارسایی مزمن یا حاد کلیه (نارسایی کلیوی نیز نامیده می‌شود)، تجمع مواد زائد مانند تجزیه پروتئین‌ها می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد. مطالعات ثبت شده در سال 2017 میلادی نشان می‌دهند که مبتلایان به آلبومینوریا (وجود پروتئین آلبومین در ادرار) بیشتر دچار اختلال در حافظه و شناخت می‌شوند.

اختلالات کبدی

بیماری‌های مربوط به کبد مانند هپاتیت می‌توانند باعث ترشح سموم در جریان خون شوند که این موضوع بر عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد. انسفالوپاتی کبدی با اختلال مغزی مرتبط است که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی کبدی شود. اگر به مشکلات کبدی مبتلا هستید و در حافظه و تفکر کمی مشکل دارید، حتما این مورد را برای تشخیص و درمان سریع با پزشک در میان بگذارید.

انسفالیت

انسفالیت نوعی عفونت حاد بافت مغزی است که علائم زوال عقل مانند سرگیجه و مشکلات حافظه، تب، سردرد و حتی تشنج را به دنبال دارد. در صورت داشتن هرگونه شکی به ورم مغزی به دنبال درمان فوری پزشکی باشید.

هیدروسفالی با فشار طبیعی

هیدروسفالی با فشار طبیعی (ان‌پی‌اچ) به طور معمول در زمینه‌های مشکلات شناختی، بی‌اختیاری و کاهش تعادل در راه رفتن علائمی را به وجود می‌آورد. در صورت ارزیابی سریع و درمان پزشکی ممکن است مشکلات حافظه و تفکر در ان‌پی‌اچ از بین برود و به بهبود توانایی در راه رفتن صحیح کمک می‌کند.

بارداری

گاهی اوقات خانم‌ها در پی تغییرات مواد شیمیایی، هورمون‌های بدن و تحولات عاطفی و جسمی در بارداری ممکن است دچار فراموشی و ضعف در تمرکز شوند. خوشبختانه این وضعیت موقتی است و با گذشت زمان برطرف می‌شود.

یائسگی

مشابه تحولات بارداری، تغییرات هورمونی در یائسگی می‌تواند به ایجاد مشکلات ذهنی کمک کرده و با ایجاد اختلال در خواب روی روند شناختی نیز تاثیر بگذارد. برخی از پزشکان برای تسکین علائم موقتی یائسگی مکمل‌های هورمونی تجویز کرده یا از سایر روش‌های درمانی استفاده می‌کنند.

عفونت‌ها

عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه یا عفونت دستگاه ادراری به خصوص در سالمندان و افرادی که بیماری مزمن دارند، می‌تواند باعث ایجاد فراموشی شود. در برخی از افراد، هذیان گفتن و تغییر ناگهانی توانایی‌های ذهنی، علائم ظاهری وجود عفونت است بنابراین فورا باید این علائم را به پزشک اطلاع دهید. درمان سریع اغلب می‌تواند به بازیابی حافظه و عملکرد طبیعی کمک کند.

سکته‌های مغزی

سکته مغزی به طور قابل توجهی بر عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد که گاها می‌تواند دائمی باشد اما در موارد دیگر عملکرد شناختی با ترمیم مغز بهبود می‌یابد.

حملات ایسکمیک گذرا

تی‌‌ای‌ای -حمله ایسکمیک گذرا- که به عنوان سکته مغزی کوچک شناخته شده است به انسداد مختصر در مغز گفته می‌شود که می‌تواند باعث از بین رفتن حافظه و بروز سایر علائم مشابه سکته مغزی شود. این علائم معمولا خود به خود برطرف می‌شوند اما برای جلوگیری از سکته‌های مغزی در آینده درمان سریع مهم است.

تومور مغزی

تومورهای مغزی باعث ایجاد سردرد و مشکلات جسمی می‌شوند و در عین حال می‌توانند حافظه و شخصیت ما را تحت تاثیر قرار دهند. اغلب اوقات با توجه به شدت و نوع تومور، درمان می‌تواند این علائم را تسکین دهد.

آپنه خواب

آپنه خواب یعنی اینکه در هنگام خواب برای چند ثانیه فرد دیگر نفس نمی‌کشد که این اتفاق با خطر بالای زوال عقل مرتبط است. طی مطالعه‌‌ای در سال 2018 میلادی، آپنه خواب به مشکلات حافظه مرتبط است، با توجه به اینکه کمبود خواب می‌تواند باعث فراموشی و کاهش عملکرد مغز شود ارتباط آپنه خواب با فراموشی دور از ذهن نیست.

سالخوردگی

با افزایش سن در سالخوردگان پردازش شناختی به طور کلی کند می‌شود و توانایی حافظه کمی کاهش می‌یابد. یک فرد مسن سالم می‌تواند اطلاعات را بخاطر بسپارد اما احتمالا این کار به آسانی دوران کودکی یا جوانی نخواهد بود.

علل شناختی از دست دادن حافظه

گاهی اوقات مشکلات مربوط به عملکرد مغز منجر به از دست دادن حافظه می‌شود که ممکن است به دلیل افزایش سن باشد.

حواس‌پرتی: آیا شما جزو آن گروه از افراد هستید که همزمان به خیلی از مسائل فکر می‌کنید؟ گاهی اوقات تلاش برای انجام چند کار به‌طور همزمان باعث کاهش کارایی می‌شود. مغز انسان در انجام کارهایی که می‌تواند به طور همزمان پردازش کند و به خاطر بسپارد محدودیت دارد.

توانایی حافظه طبیعی: بعضی از افراد به طور طبیعی حافظه خوبی ندارند. شاید شما متوجه تفاوت بین دو نفر شده باشید که یک 3 ساعت برای یادگیری و یادآوری موثر مطالب باید وقت صرف کند و دیگری می‌تواند سریعا و تنها بعد از 20 دقیقه همان مطلب را بیاموزد و به یاد بیاورد.

اختلال‌شناختی خفیف: اختلال‌شناختی خفیف (ام‌سی‌آی) این اختلال شامل کاهش توانایی‌های ذهنی است که به تدریج زیاد می‌شود اما مانند به‌طورکلی توانایی فرد در عملکرد روزانه را تغییر نمی‌دهد. یکی از علائم ‌ام‌سی‌‌ای فراموشی است. بعضی اوقات ‌ام‌سی‌‌ای به دلیل مصرف داروهایی ایجاد می‌شود که برای درمان آلزایمر به کار می‌روند. برخی از موارد ‌ام‌سی‌‌ای به طور کامل برطرف می‌‌شود درحالی که برخی دیگر به بیماری آلزایمر یا انواع دیگر زوال عقل تبدیل می‌شوند.

بیشتر بخوانید: اختلال یادگیری چیست؟ چه تفاوتی با عقب ماندگی ذهنی دارد؟

آیا مشکل آلزایمر است یا نوع دیگری از زوال عقل؟

به گزارش «بهپو» و به نقل از «verywellmind»، بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل است و علاوه بر علائم متعدد باعث کاهش قابل توجه حافظه می‌شود. اگرچه آلزایمر به طور معمول افراد بالای 65 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما آلزایمر زودرس می‌تواند افراد 29 تا 40 ساله را هم درگیر کند. در افراد سالخورده از دست دادن حافظه می‌تواند به دلیل انواع زوال عقل مانند زوال عقل عروقی، لویی بادی، گیجگاهی و چند مورد دیگر ایجاد شود بنابراین درمان آلزایمر یا زوال عقل باید در اسرع وقت شروع شود./

ورود به حساب کاربری