آشنایی با انگل دمودکس؛ عامل بیماری های شایع پوستی

دمودکس انگل شایعی است و بیشتر افرادی که موهای نازکی دارند یا دچار ریزش مو و مشکلات پوستی هستند جمعیت بالایی از این مایت را در پوستشان دارند. انگل دمودکس از کجا می‌آید و چگونه می‌توان آن را از بین برد؟

دمودکس‌ها گروهی از انگل‌های عنکبوتی هستند که بیش از 100‌گونه مختلف دارند و دو نوع آنها در انسان به عنوان انگل بیماری‌زا گزارش شده است. «دمودکس فولیکولاروم» در فولیکول‌های مو و «دمودکس برویس» در غدد چربی (سباسه) زندگی می‌کنند. این انگل‌ها از چربی‌های پوست تغذیه می‌کنند و سبب آسیب به پوست و مو می‌شوند. از طرف دیگر، این انگل‌ها تمام مواد دفعی خود را در طول عمرشان در بدنشان نگه می‌دارند و و زمانی که می‌میرند و متلاشی می‌شوند، همه این مواد دفعی را به اضافه باکتری‌های داخل بدنشان همراه برخی باکتری‌ها از جمله «پروپیونی باکتریوم آکنس» که باعث ایجاد آکنه یا جوش می‌شوند، روی سطح پوست آزاد می‌کنند و سبب تشدید التهابات و مشکلات پوستی می‌شوند.

به گزارش «بهپو»، بر اساس آخرین تحقیقات انجام‌شده تمامی بزرگسالان انگل دمودکس را در پوست خود دارند اما تفاوت در تراکم جمعیت این انگل است. بنا به دلایل متعددی از جمله سیستم ایمنی ضعیف بدن، جمعیت این مایت‌ها می‌تواند به طور چشمگیری افزایش یابد. زمانی که تراکم جمعیت آفات پوست بیشتر شود، مشکلات متعدد پوست و مو نیز شروع می‌شود و با توجه به علائم و شدت مشکلات پوست و مو می‌توان به تراکم جمعیت مایت‌ها و میزان حاد بودن آن مشکل پی برد.

این انگل‌ها از کجا می‌آیند و آیا از فردی به فرد دیگر قابل‌انتقال هستند؟

انگل‌های دمودکس مسری هستند و به راحتی از طریق وسایل شخصی مانند حوله، شانه، برس مو، روبالشی یا از طریق تماس پوستی مانند بوسیدن از یک میزبان به میزبان دیگر منتقل می‌شوند. البته اماکن عمومی و از همه مهم‌تر سالن‌های زیبایی و آرایشگاه‌ها نیز از جمله مهم‌ترین مناطق برای انتقال انگل‌های دمودکس هستند. درواقع زمانی که شخصی میزبان مناسبی برای این انگل‌ها باشد می‌تواند زمینه مناسبی برای رشد آنها فراهم کند. افرادی که پوست چربی دارند یا کسانی که سیستم ایمنی‌شان ضعیف شده می‌توانند میزبان مناسبی برای این انگل‌ها باشند.

چرخه حیات این مایت‌ها 5 مرحله است. پس از جفت‌گیری روی پوست سر، زیر پوست سر (فولیکول مو) می‌روند و پس از 12 ساعت تخمگذاری می‌کنند. مایت‌ها در هر مرحله تخمگذاری حدود 50 تا 60 تخم می‌گذارند که در فولیکول و غدد چربی قرار می‌گیرند و پس از حدود 2 هفته به مایت‌های بالغ تبدیل می‌شوند. طول عمر این موجودات حدود 30 تا 90 روز است. این مایت‌ها وارد فولیکول مو می‌شوند و کنار آن‌ جا می‌گیرند و تغذیه می‌کنند. افرادی که جوش صورت دارند، دچار قرمزی صورت هستند یا مبتلا به فلاشینگ هستند و با تحریکات گرمایی یا سرمایی، استرس و مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تند و داغ سرخ می‌شوند، باید برای درمان مراجعه کنند.

انگل‌های دمودکس چه بیماری‌هایی ایجاد می‌کنند و چه علائمی دارند؟

تعداد کمی از انگل های دمودکس می تواند برای بدن مفید باشد زیرا سلول های مرده پوست را از بین می برد. اکثر مردم هیچ وقت متوجه نمی شوند که موجوداتی در سطح پوستشان زندگی و رشد می کنند. تا زمانی که جمعیت مایت های دمودکس تحت کنترل باشد، بعید است که هیچ گونه اثرات سوء بر سلامتی داشته باشد.

با این حال همانطور که گفتیم بنا به دلایل متعددی از جمله سیستم ایمنی ضعیف بدن، جمعیت این مایت‌ها در برخی افراد می‌تواند به طور چشمگیری افزایش یابد که منجر به آلودگی در نقاط مختلف بدن می شود. افراد بین 20-30 سال ممکن است به ویژه در معرض ابتلا به دمودیکوزیس -عفونت ناشی از حساسیت بیش از حد به جمعیت مایت های دمودکس- آسیب پذیر باشند. افراد مسن و کودکان زیر پنج سال نیز ممکن است مستعد ابتلا به انگل دمودکس باشند.

مطالعات مختلف نشان داده این انگل‌ها می‌توانند در ایجاد و تشدید بیماری‌های مختلفی از جمله روزاسه (التهاب و قرمزی در صورت)، آکنه‌های مقاوم به درمان، بلفاریت (التهاب لبه پلک)، درماتیت سبوره (پوسته‌های چرب در سر و صورت)، خارش پوست سر و صورت، نازکی و ریزش مو، چین و چروک پوست، پیری زودرس پوست، خشک و خشن شدن پوست، بروز جوش‌های سرسیاه و تغییر رنگ پوست صورت نقش داشته باشند به علاوه، این انگل‌ها پوست را ضعیف کرده و می‌توانند آن را برای ایجاد بیماری‌های دیگر از جمله بیماری‌های میکروبی و قارچی و ایجاد پیری زودرس مستعد کنند.

مهم‌ترین بیماری‌ای که این انگل‌ها در ایجاد آن نقش دارند بیماری «روزاسه» است، به طوری که در این بیماری معمولا شاهد تراکم بالای انگل دمودکس هستیم و بیمار در صورت و به‌خصوص روی ‌گونه‌هایش احساس التهاب، قرمزی و گرگرفتگی دارد. رگ‌های روی ‌گونه مشخص شده و در اصلاح «تلانژکتازی» ایجاد می‌شود. با فعالیت‌های جسمی، احساس گرگرفتگی تشدید می‌شود و چهره فرد قرمز و برافروخته خواهد‌شد. در بعضی از انواع روزاسه که بیشتر در آقایان شاهد آن هستیم، حتی فرم بینی تغییر می‌کند که در اصطلاح به آن «رینوفیما» گفته می‌شود.

بیشتر بخوانید: آشنایی با روزاسه؛ بیماری مزمن و عود کننده اما خوش خیم

یکی از مهم‌ترین راه‌های تشخیص این بیماری انجام تست انگل دمودکس است. با استفاده از میکروسکوپ به راحتی و در مدت کوتاهی ظرف چند دقیقه می‌توان از وجود این انگل‌ها مطمئن شد و آنها را مشاهده کرد. این تست می‌تواند به روش غیرتهاجمی با نمونه‌گیری از چربی پوست (سبوم) شخص انجام شود. تراکم بالای انگل‌های دمودکس می‌تواند تاییدی بر این بیماری باشد.

بیماری‌های ناشی از انگل دمودکس چطور درمان می‌شوند؟

درمان انگل دمودکس با روش‌های مختلفی انجام می شود.

بلفاریت چشم ناشی از انگل های دمودکس با تمیز کردن روزانه چشم با آب گرم قابل درمان است. کمپرس گرم می تواند تورم را برطرف کرده و مژه ها و پلک های شما را تمیز کند. اگر با بلفاریت سر و کار دارید، ممکن است پزشک بتواند میکرو لایه برداری پلک را انجام دهد تا کمی تسکین یابد. پمادهای دارویی می توانند از انتشار مایت دمودکس از مژه های شما جلوگیری کنند.

شما می توانید با 2 بار شستن روزانه صورت با پاک کننده غیر صابون ، بیماری دمودیکوز صورت را درمان کنید. سعی کنید از استفاده از هرگونه مواد شوینده یا آرایش بر پایه روغن خود روی پوست خودداری کنید. برخلاف تصور بسیاری از بیماران شستشوی زیاد و مرتب راه مناسبی برای خلاصی از شر این انگل‌ها نیست. شستشوی زیاد مساوی است با ریزش مو و آسیب پوست و افزایش جمعیت مایت‌های دمودکس.

یکی دیگر از روش‌ها تجویز آنتی‌بیوتیک است اما یکی از مشکلاتی که در استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های شیمیایی وجود دارد، ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی در این انگل‌هاست که روند درمان را طولانی و دشوار می‌کند. خوشبختانه امروزه استفاده از داروها و درمان‌هایی که اساس گیاهی دارند، می‌توانند تاثیر پایدارتری در حذف انگل‌ها و بهبود و درمان این بیماری‌ها داشته باشند. یکی دیگر از روش‌های درمان موثر استفاده از لیزر پی‌دی‌ال است.

اگر این بیماری درمان نشود، با افزایش تراکم انگل‌ها در پوست و مو، روزبه‌روز پوست و مو ضعیف‌تر می‌شوند و این مساله می‌تواند فرد را دچار عارضه‌های ثانوی کند.

از بین بردن آفت‌ها و انگل‌های پوست و مو یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است اما نباید انتظار داشت صرفا با از بین بردن این انگل‌ها و بدون در نظر گرفتن سایر موارد مانند نقش ویتامین‌ها و مینرال‌ها و...تمام مشکلات پوست و مو برطرف شوند. یکی از روش‌هایی که برای تقویت فولیکول مو پیشنهاد می‌شود، مزوتراپی است. ترکیبات آمپول‌های مزوتراپی با توجه به اینکه چه کاربردی دارد، حاوی ترکیبات مختلفی است. برای تقویت رشد مو می‌توان از ویتامین‌های ضروری و ترکیبات گشادکننده موضعی عروق استفاده کرد. این ترکیبات به زیر پوست و فولیکول مو تزریق می‌شود و به غذارسانی و تقویت ریشه مو کمک می‌کند. در افرادی که مویرگ‌هایشان به دنبال استرس عصبی منقبض می‌شود و غذارسانی و اکسیژن‌رسانی کافی ممکن نیست، همچنین در افرادی که به‌دلیل کم‌کاری تیروئید چربی‌خون بالا یا سوء‌تغذیه دچار ریزش مو شده‌اند، مزوتراپی می‌تواند موثر باشد، اما نباید از این موضوع غافل شد که این کار موقتی است و ترکیبات تزریق‌شده بعد از مدت کوتاهی یعنی 2 تا 3 روز مصرف می‌شوند. به عبارتی، مزوتراپی گرچه بی‌تاثیر نیست و می‌تواند آثار مفیدی داشته باشد، اما کار زیربنایی انجام نمی‌دهد.

برخلاف مزوتراپی، پی‌آرپی (PRP) می‌تواند موثرتر و آثار آن دائمی‌تر باشد. در پی‌آرپی عوامل رشد که در پلاکت آزاد می‌شود به فولیکول مو می‌چسبد و به رشد و تقویت آن کمک می‌کند. نکته‌ای که نباید فراموش کنید این است که اگرچه می‌توان مایت‌ها را با کرم‌های مخصوص ضدمایت از بین برد و مو را برای رویش دوباره تقویت کرد، اما در کنار آن فرد باید به تقویت سیستم ایمنی هم اهمیت دهد و بهداشت را رعایت کند. افراط و تفریط در مصرف مواد غذایی خطرناک است. افراط در مصرف مواد غذایی باعث افزایش چربی زیرپوستی می‌شود و جمعیت مایت‌ها را بالا می‌برد. کمبود مواد غذایی نیز فقط تضعیف‌کننده سیستم ایمنی است.

آیا به جز مصرف دارو، انجام کار دیگری توسط بیمار الزامی است؟

به گزارش «بهپو» و به نقل «هفته نامه سلامت» و «وب ام دی»،علاوه بر مصرف دارو‌ها شخص باید برخی عادات روزانه خود را نیز اصلاح کند. نوع رژیم غذایی هم در درمان این بیماری مهم است و بیمار باید سعی کند بیشتر غذاهای ارگانیک، میوه‌ها و سبزی‌ها، گوشت سفید و غذاهای دریایی استفاده کند، استراحت مناسبی داشته باشد و به نظافت شخصی خود اهمیت بدهد. ورزش کردن و کاهش استرس هم سهم مهمی در سلامت بدن دارد. همه اینها می‌توانند علاوه بر اینکه باعث کاهش تراکم انگل‌های دمودکس می‌شوند در بهبود و سلامت کلی بدن از جمله پوست و مو تاثیرگذار باشند.

لازم به ذکر است به تازگی در راستای آگاهی‌بخشی در مورد انگل‌های دمودکس، مرکزی تشکیل شده که اطلاعات مورد نیاز در زمینه انگل‌ها و مشکلاتشان را به طور کامل در اختیار بیماران قرار می‌دهد و متقاضیان را برای انجام تست آزمایشگاهی به پزشکان متخصص راهنمایی می‌کند./