راه کارهایی برای درمان حساسیت پوست صورت به ماسک

حساسیت نسبت به ماسک‌های صورت، یکی از مشکلاتی است که خیلی‌ها را در شرایط همه‌گیری کووید-19 درگیر کرده است. برترین کلیدواژه‌های مطرح‌شده در فضای اینترنت هم نشان می‌دهند به تازگی افراد بسیاری در جستجوی پاسخ یا راه‌حلی برای این مشکل بوده‌اند.

حساسیت نسبت به ماسک‌های صورت، یکی از مشکلاتی است که خیلی‌ها را در شرایط همه‌گیری کووید-19 درگیر کرده است. برترین کلیدواژه‌های مطرح‌شده در فضای اینترنت هم نشان می‌دهند به تازگی افراد بسیاری در جستجوی پاسخ یا راه‌حلی برای این مشکل بوده‌اند. اول از همه باید بگوییم حساسیت نسبت به ماسک‌های صورت کاملا امکان‌پذیر است و بعضی‌ها حتی نسبت به انواع ماسک‌های صورت حساسیت دارند. در ادامه به توضیحات دقیق‌تری درباره این مساله خواهیم پرداخت.

حساسیت نسبت به ماسک‌های پزشکی و غیرپزشکی چگونه شکل می‌گیرد؟

به گزارش «بهپو»، ماسک‌های صورت (ماسک‌های جراحی، ماسک‌های N95 و ماسک‌های پارچه‌ای چندبارمصرف) همگی می‌توانند حاوی ترکیبات شیمیایی حساسیت‌زا باشند. واکنش‌های حساسیت‌زای پوستی نسبت به ماسک‌های صورت در سال 2002 میلادی در دوران همه گیری SARS هم مشاهده شد. در آن دوران هم این حساسیت در واکنش به بعضی از ترکیبات شیمیایی به‌کاررفته در ماسک‌ها نمایان می‌شد. مهم‌ترین ترکیبات شیمیایی حساسیت‌زا عبارتند از فرمالدئید، اتیلن اوره ملامین فرمالدئید و کواترنیوم-15.

بیشتر بخوانید: پاسخ به پرسش های شما درباره ماسک

حساسیت به ماسک صورت چه علائمی دارد؟

بیشتر واکنش‌ها شامل بثورات پوستی –اگزما- هستند. «درماتیت تماسی آلرژیک اگزمایی» به‌صورت قرمزی پوست، پوسته‌ریزی، خارش و حتی تاول در محل تماس ماسک با پوست نمایان می‌شود. بثورات پوستی این درماتیت تماسی آلرژیک که خیلی‌ها با آن آشنایی دارند، «راش پیچک سمی» (Poison ivy rash) نام دارد و بثورات اگزمایی ناشی از حساسیت به ماسک هم شبیه این حالت به نظر می‌رسند. درماتیت تماسی آلرژیک نسبت به بندهای الاستیکی ماسک‌ها نیز در دوران همه‌گیری کروناویروس مشاهده شده است.

از دیگر علائم حساسیت به ماسک، بروز کهیرهای پوستی همراه با علائم تنفسی ناشی از این واکنش پوستی است. این کهیرها نوعی برجستگی قرمز و شدیدا خارش‌آور هستند (شبیه گزش حشرات) که پوسته‌ریزی نمی‌کنند ولی در عرض چند ساعت در سطح پوست گسترش می‌یابند. از آنجایی که مکانیسم این واکنش آلرژیک به حساسیت‌های فصلی شباهت دارد، بروز علائم تنفسی با کهیرها همراه می‌شود. در بدترین حالت هم کهیرها می‌توانند به آنافیلاکسی منتهی شوند که بسیار خطرناک است. پس اگر علائم تنفسی کسی شدید باشد، قطعا باید خیلی سریع به مراکز درمانی مراجعه کند.

درماتیت پری اورال یا حساسیت پوست اطراف دهان

به علت ایجاد رطوبت و بخار و ماندن ذرات بزاق و مخاط داخل ماسک این عوامل به عنوان محرک برای پوست عمل می کنند و بالانس طبیعی پوست اطراف دهان را مختل می کند . که به شکل قرمزی و پوسته ریزی همراه سوزش و خارش پوست اطراف بینی و دهان و گاهی به شکل جوشهای چرکی گروهی در پوست این ناحیه خود را نشان می دهند .

بهترین راه برای جلوگیری و کاهش تحریک پوست اطراف دهان:

● اگر شما جزء کارد درمانی و پزشکی نیستید از پوشیدن ماسک طی زمان طولانی خودداری کنید و در مکانهایی مانند منزل و اتومبیل شخصی ماسک نزنید .

● پوست خود را بامواد شوینده ملایم بشویید و از زدن الکل به پوست اطراف دهان خودداری کنید و پس از هربار شستشوی صورت پوست خود را با کرم مرطوب کننده ویا آبرسان بدون عطریا اسانس چرب نمایید.

● اگر جزء کادر درمان و پزشکی هستید ومجبور هستید به مدت طولانی ماسک بپوشید استفاده از کرم های بریر یا ترمیم کننده پوست که یک سد حفاظتی بین پوست و فضای مرطوب و حاوی مواد محرک داخل ماسک ایجاد میکند توصیه می شود.

آیا حساسیت به ماسک‌های خانگی چندبارمصرف هم امکان‌پذیر است؟

این ماسک‌ها اساسا می‌توانند واکنش‌های آلرژیک خاص خودشان را برانگیخته کنند:

● ماسک‌های پارچه‌ای به این دلیل محبوب هستند که قابلیت شستشو دارند اما ذرات باقی‌مانده از مواد شوینده و نرم‌کننده در بافت پارچه‌ای این ماسک‌ها می‌تواند به برانگیختگی واکنش‌های آلرژیک منتهی شود. ترکیبات معطر به‌کاررفته در شوینده‌های لباسشویی و همچنین عدم آبکشی کامل و درست پس از شستشوی دستی ماسک‌ها معمولا حساسیت به ماسک‌های خانگی پارچه‌ای را بیشتر می‌کنند.

● بعضی افراد به رنگ‌های مصنوعی و ترکیبات شیمیایی به‌کاررفته در الیاف و پارچه‌ها حساسیت دارند، درنتیجه پس از تماس با ماسک‌های خانگی پارچه‌ای دچار واکنش‌های آلرژیک می‌شوند.

● پاک سازی ماسک‌ها با محصولات شیمیایی ضدعفونی‌کننده هم از دیگر کارهای رایجی است که می‌تواند باعث برانگیختگی واکنش‌های آلرژیک شود. حساسیت نسبت به خود ترکیبات ضدعفونی‌کننده یا ذرات باقی‌مانده از ترکیبات شیمیایی باعث این مشکل می‌شود.

چگونه می‌توان از واکنش‌های آلرژیک نسبت به ماسک‌های صورت جلوگیری کرد؟

واقعیت این است که نمی‌توان به‌صورت کامل و قطعی از این واکنش‌های آلرژیک جلوگیری کرد. حتی بعضی پزشکان نسبت به ماسک‌های جراحی یکبارمصرف هم حساسیت دارند و همچنان با این مشکل درگیر هستند. البته استفاده از ماسک‌های پارچه‌های (با رعایت اصول شستشوی درست) می‌تواند واکنش‌های آلرژیک مانند بثورات پوستی را برطرف کند. با این‌حال توجه به دو اصل مهم می‌تواند تا حدود زیادی برای شما کاربردی و مفید باشد:

● اگر می‌خواهید روند شستشوی ماسک‌های پارچه‌ای باعث برانگیختگی واکنش‌های آلرژیک نشود، باید از شوینده‌های بدون ترکیبات معطر و رایحه استفاده کنید و خصوصا سراغ محصولاتی بروید که برای پوست‌های حساس طراحی و ساخته شده‌اند. ضمنا از محصولات نرم‌کننده نیز برای شستشوی ماسک‌های پارچه‌های کمک نگیرید بنابراین مهم‌ترین بخش ماجرا این است که ماسک‌های پارچه‌ای را پس از شستشو همیشه به‌خوبی آبکشی کنید تا ترکیبات شیمیایی به‌هیچ‌وجه با پوست تماس پیدا نکنند.

● پس از خریدن ماسک‌های پارچه‌ای، ابتدا این ماسک‌ها را بشویید و کاملا آبکشی کنید تا لایه‌ای از رنگ‌های مصنوعی و ترکیبات شیمیایی به‌کاررفته در آنها جدا شود. اگر ماسک خریداری‌شده دارای بافت الاستیک است، پیشنهاد می‌کنیم ماسک را برای خشک شدن در جایی خشک آویزان کنید چون تماس این ماسک‌ها با حرارت باعث تجزیه بافت الاستیک می‌شود. تجزیه این بافت هم درنهایت ترکیبات شیمیایی مختلفی را آزاد می‌کند که باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شوند. برای خرید ماسک‌های پارچه‌ای هم سراغ انواع نخی و ساده بروید. انواع سفید (با کمترین رنگ‌های مصنوعی) بدون داشتن لایه‌های ضدمیکروب و ضدچین‌وچروک بهترین گزینه هستند چون همه این موارد به رغم جذابیت ظاهری‌شان می‌توانند حساسیت‌زا باشند.

آیا ماسک‌های صورت غیر از حساسیت مشکلات دیگری هم ایجاد می‌کنند؟

تحریک، سوزش و خارش پوست صورت به‌علت تماس با ماسک‌های صورت از مشکلات دیگری است که در شرایط فعلی مشاهده می‌شود. این مشکلات به‌طور کلی به دو گروه تقسیم می‌شوند:

● اگر پوست صورت زیر ماسک شدیدا مرطوب شود، زمینه را برای رشد ارگانیسم‌های پوستی مانند پیتروسپوروم فراهم می‌کند که درواقع نقش مهمی در درماتیت سبوره، آکنه قارچی و روزاسه دارد. این مشکلات پوستی شبیه تحریکات پوستی هستند اما راه‌ درمان آنها کمی متفاوت است و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تری توسط پزشک متخصص دارد.

● مواد به‌کاررفته در تولید ماسک می‌توانند باعث تحریک پوست شوند و نهایتا باعث تحریک پوستی ساده یا شکل‌گیری درماتیت تحریکی (irritandermatitis) گردند. اگر بتوانید ماسکی تهیه کنید که بافت داخلی‌اش از پارچه فلانل پنبه‌ای ساخته شده باشد، تا حدود زیادی از این مشکل جلوگیری خواهید کرد چون این پارچه‌ها هم نرم هستند و هم باعث تحریکات پوستی در افراد دارای پوست‌های حساس نمی‌شوند.

چگونه قرمزی صورت تحریک‌شده به‌واسطه ماسک‌ها را در موارد ابتلا به سبوره یا روزاسه کنترل کنیم؟

اگر تحریکات پوستی ناشی از تماس با ماسک‌ها به‌واسطه تشدید درماتیت سبورئیک، آکنه قارچی یا روزاسه شکل گرفته باشند، حتما از داروهای همیشگی خودتان برای مقابله با مشکل استفاده کنید. محصولات حاوی پریتیون زینک (pyrithione zinc) از این نظر کاربردی هستند چون به کاهش میزان مخمر پیتروسپوروم کمک می‌کنند. محصولاتی هم که حاوی غلظت بالایی از آنتی‌اکسیدان خاص چای سبز (پلی‌فنول با درجه غلظت دارویی) هستند، ذخایر آنتی‌اکسیدانی پوست را تقویت می‌کنند تا درنهایت میزان التهاب پوست کمتر شود. این پلی‌فنول دارویی شدیدا برای مقابله با مشکل قرمزی پوست توصیه می‌شود. استفاده روزانه از کرم مرطوب‌کننده را هم نباید فراموش کرد چون سد دفاعی پوست به‌واسطه مصرف این کرم‌ها ترمیم می‌شود.

تحریکات پوستی ناشی از تماس با ماسک‌ها را چطور تسکین دهیم؟

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، اول از همه اینکه فقط از ماسک ضد حساسیت استفاده کنید. در ضمن، استفاده از کرم‌های محافظ حاوی ترکیبات سیلیکونی را جدی بگیرید. محصولات سیلیکونی نوعی لایه محافظ روی پوست به‌وجود می‌آورند و بدون اینکه پوست را دچار چرب‌شدگی بیش از حد کنند، از آن محافظت به عمل می‌آورند. البته ترکیباتی دایمیتیکون و سایکلومتیکون هم عملکردی شبیه ترکیبات سیلیکونی دارند و امروزه در تولید محصولات مراقبت از پوست به‌کار می‌روند.

در مواردی که پوست شدیدا دچار قرمزی، تحریک‌شدگی و خشکی شده باشد، متخصصان پوست معمولا از روش‌های درمانی متناسب با درماتیت تحریکی کمک می‌گیرند. درمان‌های مبتنی بر مرطوب‌سازی پوست کنار استفاده از کرم کورتیزون عمدتا در این مرحله کاربرد دارند. البته فقط کرم‌های ملایم کورتیزون به‌منظور استفاده برای صورت مجاز هستند، درعین‌حال که همچنان می‌توانند عارضه‌های جانبی داشته باشند بنابراین هرگز از کورتیزون تجویزی بدون اجازه پزشک استفاده نکنید./