ریزش مو تنها عارضه شیمی درمانی نیست

ریزش مو تنها عارضه شیمی درمانی نیست و معمولا عوارضی برای پوست، مو، ناخن و مخاط دارد. این عوارض در تمام بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند بروز نمی‌کند و استعداد ژنتیکی در ابتلا به عارضه‌های مختلف متفاوت است. از سوی دیگر، بروز یا عدم بروز یک عارضه الزاما به معنی تاثیر مثبت یا منفی یک دارو نیست.

مرسوم است که در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی، افراد مبتلا به سرطان را با ابروهای ریخته و سر طاس به نمایش می‌‌گذارند اما ریزش مو تنها عارضه شیمی‌درمانی نیست و در ضمن، تمام افراد نیز دچار آن نمی‌شوند.

به گزارش «بهپو»، شیمی درمانی یکی از روش های درمان سرطان است و سلول هایی را هدف قرار می دهد که به سرعت تقسیم می شوند، که یک بخش از آنها سلول های سرطانی هستند. شیمی درمانی بر خلاف پرتو درمانی یا جراحی، که ناحیه خاصی را هدفگذاری می کنند، تمام بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. به این معنا که شیمی درمانی قادر است سلول های سرطانی که در فاصله دورتر از تومور اصلی هستند را هم هدف قرار دهد؛ اما همزمان برخی سلول های سالم را هم که به سرعت رشد می کند مانند پوست، مو، روده و مغز استخوان، از بین می برد. این اتفاقات ناخواسته جزو عوارض جانبی درمان محسوب می شود.

بیشتر بخوانید: آنچه که در شیمی درمانی اتفاق می افتد

شیمی درمانی فقط باعث ریزش مو نمی شود

ریزش مو تنها عارضه شیمی درمانی نیست و معمولا عوارضی برای پوست، مو، ناخن و مخاط دارد. خشکی و خارش پوست، حساسیت بیش از حد پوست به نور آفتاب و تیرگی آن، خشک و شکننده شدن ناخن‌ها و بروز خط‌های تیره روی ناخن، درگیری کف دست و پا و دردناکی و سوزش این نواحی و التهاب مخاط کنار ریزش مو از عوارض شایع مصرف داروهای شیمی درمانی است. برخی داروهای جدید‌تر نیز می‌توانند باعث جوش‌های چرکی و شبه‌آکنه شوند.

این عوارض در تمام بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند بروز نمی‌کند و استعداد ژنتیکی در ابتلا به عارضه‌های مختلف متفاوت است. از سوی دیگر، بروز یا عدم بروز یک عارضه الزاما به معنی تاثیر مثبت یا منفی یک دارو نیست.

راه هایی برای پیشگیری از عوارض شیمی درمانی

‌بهتر است از قبل و با شروع مصرف داروهای شیمی‌درمانی با پزشک در این رابطه صحبت کنید تا آمادگی‌های لازم را داشته باشید. از پزشک معالج در مورد داروهایی که قرار است مصرف شود و عوارض احتمالی‌اش سوال کنید. این عوارض گاهی معمول و گاهی نگران‌کننده هستند. چرب کردن پوست با کرم‌های مرطوب و چرب‌کننده و استفاده از وازلین می‌تواند از خشکی پوست ناشی از شیمی‌درمانی پیشگیری کند. برای پیشگیری از تیرگی پوست و مقابله با حساسیت پوست به نور آفتاب نیز توصیه می‌شود بیماران تا جای ممکن از مواجهه طولانی با نور مستقیم آفتاب پرهیز کنند و حتما از ضد‌آفتاب کمک بگیرند. در مواردی که بیمار دچار درگیری کف دست و پا شد نیز مصرف ویتامین B می‌تواند کمک‌کننده باشد و مشکل را رفع کند. برای پیشگیری از التهاب مخاط هم رعایت بهداشت دهان و استفاده از دهانشویه‌هایی که پزشک تجویز کرده حرف اول را می‌زند. در مورد ریزش مو گرچه راهکارهایی مثل استفاده از برخی کلاه‌ها برای پیشگیری ارائه شده، باز هم نمی‌توان جلوی ریزش را گرفت اما با مراقبت مناسب می‌توان شدت عوارض را کاهش داد و برای دوره کوتاهی از روسری یا کلاه‌گیس استفاده کرد تا اعتماد به نفس بیمار افت نکند.

بیشتر بخوانید: 10 نکته در مورد شیمی درمانی که تاکنون نمی دانستید

آیا عوارض شیمی درمانی همیشگی هستند؟

معمولا با قطع مصرف دارو بسیاری از عوارض از جمله تغییر رنگ پوست و خشکی و تغییر ناخن‌ها و ریزش مو به حالت اول برمی‌گردد و این خبر خوبی است. بیشتر عوارض بعد از شیمی‌درمانی برگشت‌پذیر است و مشکلات کمی هستند که طولانی‌مدت می‌مانند.

اگر در طول مصرف داروهای شیمی‌درمانی این عوارض بروز کرد، با متخصص در مورد آن مشورت کنید. گاهی عوارض به قدری شدید است که پزشک تصمیم می‌گیرد دوز دارو را کاهش دهد یا مصرف دارو را قطع کند. البته این موضوع به‌ندرت پیش می‌آید و مربوط به زمانی است که فرد دچار تاول‌ها و زخم‌های شدید پوستی شده است.

بیشتر بخوانید: خستگی مفرط پس از شیمی درمانی

مراقبت‌های پوستی در طول شیمی‌درمانی و رادیوتراپی

غیر از استفاده از چرب‌کننده‌ها، ضد‌آفتاب و... که به آن اشاره کردیم، حمام این افراد باید کوتاه و با استفاده از آب با درجه حرارت ملایم و شوینده‌های خنثی باشد. بهداشت و تمیزی برای بیماران شیمی‌درمانی ضروری است. به همین دلیل باید بدون استفاده از لیف و کیسه یک روز در میان حمام و بعد از آن پوست بدنشان را چرب کنند. بیماران می‌توانند از مواد آرایشی که خیلی چرب نیستند نیز استفاده کنند اما اقدام‌هایی مثل لیزر و اپیلاسیون را بهتر است به بعد از اتمام دوره درمان موکول کرد. در دوران شیمی‌درمانی و رادیوتراپی پوست خشک و مستعد تاول است و نباید در چنین شرایطی اقدام‌های زیبایی انجام داد. درمان‌های مربوط به آکنه نیز با همکاری تیم پزشکان امکان‌پذیر است اما باید نوع درمان سنجیده انتخاب شود تا مشکل جدیدی به مشکل‌های موجود اضافه نشود./

بیشتر بخوانید: خطرات پرتو درمانی و شیمی درمانی برای اطرافیان